Küçük haber gibi, ama uzaydaki gelişmeler için büyük haber! Okuyunca Star Trek senaryolarına doğru yol alan bir dünyanın henüz başlangıç kısmında kendinizi duyumsayabilirsiniz. ABD’de ABD Uzay Kuvvetleri Yasası geçen yıl kabul edildi ve 1000 subay yetiştiriliyor. “Uygulamalı Uzay Politikası ve Stratejisi Enstitüsü” (IASPS) adlı bir akademi grubu da var. Fikir: Yeni uzay çağı! Ay’a seyahatin 50. yıldönümünde yeni bir konu var ve uzay insanlığın ortak belleği yapılmaktan çıkıyor, ve dünya üzerindeki güç mücadelesi uzaya taşınıyor. Daha doğrusu bunun ilk etabı, uzayda egemenlik konumu dünya üzerindeki güç mücadelesine taşınıyor.
Mars da bunun bir parçası. Çin Mars’a uçtu... BAE yörüngesine uydu gönderdi. ABD’de sırada. NASA’nın yeni keşif aracı Perseverance’in (Azim) önümüzdeki günlerde fırlatılacak ve Jezero kraterine inecek.
Bunların hikâyeleri derginizde. Bu bağlamda NASA’da çalışan ilk Türk olmakla birlikte Türkiye’de akademiye astrofiziğin kapılarıını açan Prof. Dilhan Eryurt’ı anıyoruz. Güneş başta olmak üzere yıldızların evrimi ve Ay’a seyahat konularında uluslararası astrofizik araştırmalarıyla dünyaca tanınıyor Eryurt. Peki ama biz onu ne kadar tanıyoruz? Batuhan Sarıcan derledi.
Kalp, şeker ve kanser hastalıklarına bağlı ölümleri araştıran Harvard Üniversitesi salgın hastalıklar uzmanı I-Min Lee, ortak suçlunun oturmak olduğunu saptamıştı. Son araştırmalar ise işin sırrının oturma biçimimizde olduğunu ortaya koyuyo; sandalye çekici olduğu kadar tehlikeli mi? Dünyadaki son avcı toplayıcı topluluklardan biri olan Tanzanya’daki Hadza Kabilesi’nin sırrı ne? Dergimizde...
Doğan Kuban hoca önemli bir İstanbul tarihçisi aynı zamanda. İstanbul’daki kentleşme olgusundan yola çıkarak Türkiye’nin geleceğini irdelediği bir yazı kaleme aldı. 2 hafta sürecek yazının bu haftaki bölümünde 20 milyonluk mega kentin sayısız çelişkilerini anlatıyor.
Önümüz bayram ve Tanol Türkoğlu Dijital Kültür’de dijital bayram kutlamaları üzerine yazdı. Özlem Kayım Yıldız Sağlıkta Cinsiyetçilik konusunu irdeledi. Araştırmalarda erkekçi bakış açısından, kadın düşmanlığına tarihsel örnekler... Çok iyi bir yazı.
Süveyş Kanalı’ndan Kanal İstanbul’a
Kanal İstanbul’un sıkça gündeme geldiği bugünlerde deniz bilimci Bayram Öztürk Kızıldeniz’i Akdeniz’e bağlayan Süveyş Kanalı’nın zorlu sürecini ve bittikten sonra hiç öngörülmeyen bir şekilde ekosistemi nasıl bozduğunu, Hint okyanusundan binlerce yabancı deniz canlısının Akdeniz’e girdiğini yazdı.
Bahçeşehir Ü. Tıp F. Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadircan Keskinbora, “Fizik tedavi ne vaat eder?” başlıklı yazısında, fizik tedavi yöntemleriyle sağlığına kavuşan bir hekim olarak tedavi sürecinde yaşadıklarını anlatıyor. Tıp bilgisine ve pratiğine hakim bir hastanın fizik tedaviden edindiği sağaltımı ve yararları birinci elden anlayabilmek açısından oldukça ilginç ve yararlı bir yazı. Bu hafta ilk bölümünü okuyacaksınız.
Yazarımız Müfit Akyos Politikbilim köşesinde (bu hafta tam sayfa) Ar-Ge ve yeniliğe devletin ayırdığı kaynaklara karşın, dış ticaretimizde katma değeri yüksek ürünlerin oranının (%3,6) ve dünya ileri teknolojili ürünler ticaretindeki payımızın ise yetersiz (%0,02) olduğunu belirtiyor ve ülke sorunlarının çözümünde ya da günlük yaşamımızda yenilikçiliğin etkilerini hissedemiyorsak “biz ne yapıyoruz?” sorusunun yanıtını içtenlikle vermemiz gerektiğine dikkat çekiyor.
Pandemiyi ne bitirebilir?
Aşı çalışmalarının büyük bir hızla devam ettiği, klinik çalışmalarda aşının neredeyse 30.000 katılımcının üzerinde deneneceği bir aşamada olmamıza karşın, aşının hâlâ piyasaya ne zaman çıkabileceğini bilmiyoruz. Bazı araştırmacılar aşıya kadar hızlı, ucuz ve kolay diyagnostik testlerin pandemiyi bitirebileceğini düşünüyor. Bunun için de her ülkede haftada milyonlarca test yapılması gerekiyor. Böylece virüsü taşıyanlar saptanırsa toplumda izole edilir ve bulaşma önlenir. Reyhan Oksay derledi.
COVID-19 vakalarının hız kesmediği günümüzde bir de virüsün anne karnındaki bebeğe de bulaştığı ortaya çıktı. Aslında anne karnındaki bebek dış etkenlere karşı korunaklıdır. Plasenta bir filtre görevi üstlenerek, sadece belli başlı molekülleri geçirirken, bakteri ve bazı virüsleri yakalar. Fakat ne yazık ki SARS-CoV-2’nin bu engeli de aştığı görüldü. Neyse ki bebekteki semptomların 18 gün sonra kendi kendine ortadan kalktığı görüldü.
Mustafa Çetiner büyük salgınlarda maskenin hikâyesine devam ediyor. İspanyol gribi sırasında yaşananların neredeyse tamamı COVID-19 pandemisinde yaşananlara çok benzerlik gösterdiğine ve önemli dersler içerdiğine dikkat çekiyor. İspanyol gribi sırasında yine maske takmak istemeyen bazı insanlar gösteri yaparak bunun kişisel özgürlüklerini kısıtladığını öne sürmüşler. Sonuç: Maske yasağının gevşemesinden İki hafta sonra başlayan İkinci dalga salgınında milyonlarca insan ölmüş.
Çok önemli yazılar
Atılım Üniversitesi’nden Dr. Meltem Eryılmaz sanal gerçeklik (VR) ile eğitim ve öğretimin geleceği üzerine yazdı.
İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Merve Çelik Varol’un ‘Eğlenceli direniş’ başlığıyla kaleme aldığı internet aktivistliği üzerine yazısı da hayli ilginç.
Kaç farklı şeker türü var acaba? Bilim ve Beslenme sayfamız 14 farklı şeker türünü sıralıyor.
Yeni bir yazı serisine başladık: İnsan saçı ve ardındaki gerçekler.. Homo sapiens’in gelişimindeki kritik rolünden günümüze... İlgi ile okuyacağınızı düşünüyoruz.
İlk kez bir kromozomun genetik kodunun çözülmesi; kedilerin nasıl evcilleştiği; Vespucci’nin bilinmeyen bir dünya haritasının bulunması; bağırsaktaki bakterilerin genetiğini değiştirebilen deniz yosunu... Araştırma Gündemi yine dopdolu... Salgının gıda fiyatlarını en fazla etkilediği 2 ülkeden biri Türkiye. Grafik bilgi’de bununla ilgili önemli bir çalışmayı okuyacaksınız.
Hayvanlar Dünyası’nda Murat Altaş kuş olmayan bir dinozorun kademeli tüy döktüğüne dair ilk fosil kanıtın elde edilmiş olduğunu açıklıyor. Bu da kademeli tüy dökmenin kökenlerinin 50 milyon yıl kadar geri iteceğini anlamına geliyor. Ayrıca yarasa, yunus ve balina gibi bazı memelilerin sahip olduğu ekolokasyon adı verilen biyolojik sonarların, yalnızca avlanmalarına değil, birbirlerini tanımalarına da yardımcı olduğuna dikkat çekiyor.
HBT’yi okuyorsunuz, neler düşünüyorsunuz? Eleştirdikleriniz, beğendikleriniz, eksik bulduklarınız, önerileriniz için: [email protected]
Gelecek sayıya kadar sevgiyle kalın...
