İnsan ömrü her geçen gün aza azar uzuyor. Ancak yaşlı sayısındaki artışla birlikte kanser ve tip 2 diyabet gibi ileri yaşlarda görülen hastalıklar da artıyor. Şimdi yaşlılığı yavaşlatarak yaşam süresine en az 5 yıl kazandıracak yeni tedaviler geliştiriliyor. Hedef, mevcut ilaçların bu amaçla kullanılması veya yeni ilaç geliştirilmesi.
Yaşlanma 9 biyolojik mekanizmayla ilişkilendiriliyor. Bilim insanları dokularda, hücrelerde ve moleküllerde baş gösteren yaşlanma belirtilerini ortaya çıkmadan engellemek veya yavaşlatmak için çalışıyor. Hâlihazırda bu amaçla çeşitli tedaviler geliştirilmekteyse de, yaşa bağlı hastalıkların gelişimini yavaşlatma konusunda iki yaklaşım öne çıkıyor. Bunlardan biri yeniden yapılandırılan ilaçlar, bir diğeri yeniden geliştirilen ilaçlar.. Bir diğer araştırma da, yaşlanma ile ortaya çıkan bilişsel çöküşün geriletilmesi üzerine... Reyhan Oksay ve Rita Urgan derledi.
Doğan Kuban Hoca ‘Çağdaş’ın Ortaçağ ile Mücadelesi’ yazısında ‘İletişim Çağı sınıf mücadelesinin anlamını değiştirdi. Bugün yine fakir, orta halli ve zengin var. Yine sömüren ve sömürülen var...’ diyor ve hepimizi düşündüren, endişelendiren konulara parmak basıyor.
COVID-19’u kesin yok etme stratejisi
2020’de COVID-19 pandemisi bize ne öğretti? Çok şey öğrendik ama en önemlisi, krizin yönünü virüsün veya bireylerin değil, hükümetlerin davranışlarının belirlediğini öğrendik. Pandemi dalgalarından bahsederken bu iniş ve çıkışların hep virüsün marifeti olduğunu düşündük. Ancak son günlerde anladık ki enfeksiyondaki dalgalanmaların gerçek sorumlusu hükümetlerin aldığı veya almadığı kararlar. Şimdi daha bulaşıcı, belki de daha öldürücü varyantların ortaya çıktığı şu günlerde, yeni dalgaların nerede ve nasıl oluşacağını yöneticilerin sağduyuları belirleyecek. Korona ile savaşın 2. yılında ülkelerin COVID-19’u yok etme stratejisini izlemesi için tam 16 neden var.
Mustafa Çetiner "Uzun COVID" yazısında, “kesin olarak söylenebilir ki; en kötü COVID-19 aşısı, en iyi COVID-19 enfeksiyonundan bile çok daha az risklidir’ diyor.
Boğaziçi Üniversitesi krizi
Boğaziçi Üniversitesi’nde atanan rektöre tepkilerle başlayan kriz tırmanırken ‘üniversite ve akademik özerklik nasıl olmalı?’ tartışması yeniden gündemde. Aslında akademik özerklik ve bilimsel özgürlüğün çağımızın karmaşık toplumlarında en iyi nasıl geliştirileceği ve korunacağı hususunda önemli bir sözleşme var: Magna Charta Observatory. Günümüzde 88 ülkeden 904 üniversite MCU’yu imzalayarak ilkelerini yaşama geçirmeyi taahhüt etti. Türkiye’den 35 üniversite de üyesi. Müfit Akyos MCU’yu ve temel ilkelerini yazdı.
Lale Akarun da konuda farklı bir perspektiften yaklaştı. ‘Üniversitenin görevi nedir? Üniversite ne için vardır? Pek çok kişi üniversitenin görevinin kişileri meslek sahibi yapmak olduğunu düşünür. Doğrudur; tıp fakültesi doktor, mühendislik fakültesi mühendis, eğitim fakültesi öğretmen yetiştirir. Ancak, üniversitenin görevi sadece bu değildir” diyen Akarun üniversitenin bir görevinin de öğrencilerini mutlu etmek olduğunu belirtiyor ve ‘Öğretim üyelerimizin ve öğrencilerimizin şu anda yaptıkları protestolar stratejik planımıza uygun’ diyor.
Prof. Dr. Ferhat Özçep ‘Bilim nedir, mühendislik bilim midir?’ yazısında “Tıp hakikaten çok gelişti” cümlesi ne anlatır? DNA’nın onarım mekanizmasının keşfinin sağladığı olanaklardan mı bahsediyoruz yoksa Tomografi veya MR görüntüleme cihazlarının yeteneklerinden mi?” diye soruyor... Prof. Dr. Levent Doğancı ise bilimin cesaret ve doğruluk gerektirdiğini vuruluyor.
Sizce Vatan nedir?
Atilla Erdemli ‘‘Vatan yalnızca sınırlanmış bir yeryüzü parçası değil, aynı zamanda bir Dil-Kültür bağlamıdır. İnsan dünya bütünlüğünü bir Dil-Kültür Bağlamı uyarınca bölmüş, sonra her biri kendi vatanı için sonu gelmez sıkıntılara, gerilimlere, savaşlara girişirken COVID-19 adını verdiği, çıplak gözle görülemeyen bir güç dünyayı bütün olarak sınır ya da Vatan dinlemeden ele geçirivermiştir’ diyor.
Gamestop hikâyesini duydunuz mu? Wall Street devlerine bir anda milyarlarca dolar kaybettiren fakir ama gururlu yüzde 99’un hikâyesini? Tanol Türkoğlu yazdı..
11 Şubat Uluslararası Bilimde Kadınlar ve Kızlar günü. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Meltem Lara Bilikmen toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadelede önemli olan bu günü anlattı. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Evren Yılmaz’ın yazısı Havacılık tutkusu ve havacılık eğitimleri üzerine...
Süper Gıda: Tahin
Bilim ve beslenme sayfamızda bu hafta tahin var. Öğütülmüş susam tohumundan elde edilen tahin müthiş vitamin ve mineral deposu,. Ama aynı zamanda vücuda giren ağır metalleri ve zehri de temizleyen bir özelliği var.
İnsan evriminin 3 ana devindirici gücü var: 1-Yaşam Alanı Değişimleri: Ekolojik çevre değişikliği, iklim değişikliği ve beslenme koşulları değişikliği (besinlerin elde edilme yolları ve besinlerin türleri); 2- İki ayaklılığın başlattığı iskelet (kemik yapıları) değişimi; 3- Bilgi birikimi: alet kullanımı, ateşin kullanımı ve yönetimi, dilin geliştirilmesi... Oktay Kaynak yazdı.
Bilim ve teknolojiden kültür sanata birçok alanı etkileyen; zamanın bükülmesine ve dinamik bir döngüye işaret eden Mobius Şeridi, hayatımıza dair bir şeyler söylüyor olabilir mi? Mobius Şeridini zamansız yolculuğunu Batuhan Sarıcan derledi.
Kalp sağlığı teknolojileri pazarı 40 milyar dolara tırmanıyor. Pazarın büyük oyuncuları ve Türkiye’nin yeri. Grafik Bilgi’de.. Dünya her yıl 1,2 trilyon ton buz kaybediyor, daha da kötüleşecek. Araştırmalar, buzun dünya çapında daha hızlı eridiğini ve deniz seviyesinde daha fazla yükselmenin beklendiğini gösteriyor. Ayrıntılar dergimizde....
Araştırma gündeminde bu hafta...
Dünyanın en büyük buzdağı kırıldı. Peki ya bundan sonra? Ay döngüleri uykumuzu nasıl etkiliyor? Amerika kıtasına ilk yerleşenler köpeklerini de birlikte götürdüler. Neden? Kan grubunuzun bağırsak floranız üzerinde de etkili olduğunu biliyor muydunuz? Peki sizce dünyanın en küçük sürüngeninin boyu ne kadar? Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı.
Filler nasıl bu kadar büyüdü ve kansere dirençli hale geldi? Yeni bir araştırma, filleri kanserden koruyan çok yönlü bir genetik mekanizmanın bulunduğuna ve tümörleri baskılayan bu mekanizmanın büyük bir gövdeye sahip olmalarına da katkıda bulunduğunu gösteriyor. Ve balinaların yaşı yazısı hayvanlar dünyasında, Murat Altaş derledi.
Önümüzdeki hafta yeni sayıda yeni konularla yine sizinleyiz. Her Cuma bilim günü ve HBT’yi Türkiye çapında yaygınlaştırma görevimiz var, unutmayın!
Sevgiyle kalın..
