Pistler eridi, raylar büküldü, ormanlar yandı, en az 1500 kişi öldü. Son dönemde güneyden gelen aşırı sıcak dalgasının etkisiyle Avrupa zor günler geçiriyor. Bilim insanları, hükümetlerin CO2 emisyonlarını kesmediği sürece bu tür sıcak dalgalarını gelecek yıllarda daha sık göreceğimizi işaret ediyor. Başka bir deyişle sıcak hava dalgalarının şiddeti ve sıklığı giderek artacak. Türkiye de bundan nasibini fazlasıyla alacak.
Sıcak dalgasının sağlık üzerindeki etkileri çok büyük. En büyük risk insan yaşamını tehdit etmesi. Sıcak çarpması özellikle yaşlılarda ve açık havada egzersiz yapanlar ile çalışanlarda ölüme yol açabiliyor. Fakat sıcak dalgasının neden olduğu gerçek can kayıpları bildirilenden hep daha fazladır. Çünkü sıcaklık vücut hücrelerini ve organlarını strese sokar, varolan hastalıkları ve rahatsızlıkları daha da kötüleştiriyor. Kardiyolog Ali Serdar Fak aşırı sıcakların insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini, kimlerin risk altında olduğunu ve yapılması gerekenleri ayrıntıları ile açıklıyor. Konu önemli. Reyhan Oksay hazırladı. İTÜ Küresel İklim Değişikliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu ise orman yangınlarını ve yangınları tetikleyen tehlikeli üçgeni yazdı ve yangınlara yönelik önerilerde bulundu.
YÖK’ten sonra üniversiteler nasıl yönetilecek?
Temmuz ayı başında Ankara’da Türkiye Yükseköğretim alanının yeniden yapılandırılması çalıştayı düzenlendi. 13 değişik kurumdan 50 akademisyen, Ankara’da, Türkiye Barolar Birliği’nin konferans salonunda toplandı. Amaç, YÖK’ten sonra üniversitelerin nasıl yönetileceğini düşünmek, yeni bir yasa tasarısının çerçevesini konuşmaktı. Lale Akarun da katılımcılardan biriydi. Yazısında bu konuyu ele aldı.
Süperiletkenlere 16 Nobel verildi
MR gibi tıbbi görüntülemenin altın standardı olan cihazlardan, raylarının üzerinde uçarak giden MAGLEV trenlere, CERN’de evrenimizin yapı taşları olan parçacıkları bulmamızı sağlayan hızlandırıcılardan, yıldızların enerji kaynağı füzyon ile çalışacak santrallara, süper iletkenler en uç teknolojilerde insanlığın hizmetinde. Erdal Musoğlu’nun kaleminden.
Ali Akurgal Çıkış Yolu başlıklı yazısında Türkiye’nin içinde bulunduğu açmazdan çıkış yolu arayışlarını yazdı. Soru: Nereye çıkmak istiyoruz diye soruyu ve ekliyor: Sizleri bilemem ama ben, bilgi çağına çıkmak isteyen akılsızlardanım.
Tanol Türkoğlu da ‘Yapay zeka eksik mi?’ diye soruyor ve ekliyor: “Machina” ağzıyla kuş sürüsü de tutsa, insan onu hak ettiği, layık olduğu konuma yerleştirmeyecek. Yapay zekalar insan gözünde hep “köle” olarak kalacak! Kalmalı çünkü malum “bir ipte iki cambaz oynamaz”!
Antik Palmira’daki giz çözüldü
Polonyalı bir arkeolog, ismi bilinmeyen bir tanrıyı temsil eden iki yüzü aşkın yazıtı belirledikten sonra yüz yıllık bir gizi aydınlattı: Tanrı adını telaffuz etmek tabuymuş.
Doğan Kuban’ın eski bir yazısından: Ksenefon Anadoluda dolaştığı zaman Türklerden söz etmiyordu. Fakat Marco Polo, On Üçüncü yüzyılda Türkmenlerin, Rumların, Ermenilerin, Gürcülerin, Arapların, Kürtlerin, Lazların yaşadığı ülkeye ‘Turcomania’ diyordu. Kimlik meraklıları bunu alt başlık ya da üst başlık olarak yorumlayabilir. Haçlılar Yakındoğu’da Müslümanlar kadar Türklerle savaştıklarının bilincinde idiler. Shakespeare’in İngiltere’si için Osmanlı Devleti değil Türkler daha önemli olmalıdır. Othello’nun Halep Çarşısında öldürdüğü Müslüman değil, bir Türktü.
Hafif geçirilen Covid için neden ilaç yok?
Hafif geçirilen Covid için ilaç yok. Oysa uzmanlar yeni geliştirilecek bir ilacın hastalığın yayılmasını önlemede önemli bir rol oynayacağında hemfikir.
Geleceğe açılan kapıdır üniversite eğitimi. Gençlerin seçtikleri meslekte iyi eğitim alabilmeleri değil sadece, evrensel değerleri benimsemeleri kültür ve sanat farkındalıklarının artması bilim ve teknoloji okur yazarlığına sahip olabilmeleri, hızla gelişen dünyanın içinde kendilerine yer açacak beceri ve yeteneklere donanıma sahip olmaları...Kültür Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Bahar Akıngüç Ünver ‘yeni nesil eğitime yelken açtık’ diyor. Özlem Yüzak’ın söyleşisi.
Robotlar hazır! Ya biz?
Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora tıpta sayısız uygulama için geliştirilen ve halen üzerinde çalışılan küçük yumuşak robotik sistemleri yazdı.
Dijitalleşen dünya, birtakım güvenlik sorunlarını da beraberinde getiriyor. Uzaktan kimlik doğrulama ise dijital alemdeki güvenliği temin etmek üzere çözümler sunuyor. Yapay zekâ destekli uzaktan kimlik doğrulama çözümü geliştiren Amani AI da bu şirketlerden birisi. Batuhan Sarıcan’ın söyleşisi.
Gençlerin temel bilimsel konseptleri öğrenmede çizgi romanların diğer birçok yöntemden çok daha etkili olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlandı. Kültür Üniversitesi’nden Mehmet Özer ve Sabancı Üniversitesi’nden Burak Cem Coşkun bir çizgi roman kahramanı olan Flash’ın fizik ile harmanlanmış yeteneklerini yazdı. Konu ilginç. Özellikle gençlere tavsiye ederiz. Küresel ekonomide yeni kilometre taşı: 100 trilyon dolar ilk defa aşıldı. Grafik Bilgi’de.
Enerji sorununa çözüm: Uzay santralleri
Dünya’nın yörüngesinde dev bir santral kurulacak, bu santral güneş ışınlarını yeryüzündeki gibi bataryalar sayesinde toplayıp mikrodalga enerjisine çevirecek, Dünya’da belli noktalara gönderecek. Mikrodalga enerjisi burada yeniden elektrik enerjisine dönüştürülüp mevcut elektrik şebekesine aktarılacak, evlere, fabrikalara iletilecek.”
Hayal gücünün sınırlarını zorlayan bu fikir, 10 yıl içinde hayata geçebilir, dünyanın enerji sorununa köklü bir çözüm getirebilir. Hale Kuterdem yazdı.
Omuz ağrısı için yeni bir tedavi... Domuzdan insana organ naklinde bir adım daha... Erkeklerdeki kısırlıktan, X kromozomundaki mutasyonlar sorumlu olabilir mi? Tarih öncesi insanlar, resimlerine hareket kazandırmak için ateşin ışığından yararlanmışlar... Y kromozomu kaybı erkeklerin yaşamını kısaltıyor... Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde..
Bilim ve Beslenme’de bu hafta anksiyeteye engel olabilecek bazı besin ve bitkisel takviyeleri okuyacaksınız. Murat Altaş hazırladı.
Plastik poşetler çevremize ve denizdeki yaşama nasıl zarar veriyor? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
Yeni araştırmalar, esaret altındaki bazı kaplumbağaların yırtıcılardan korunma ve yiyecek bulma stresinin olmadığı bu şartlarda hiç yaşlanmadıklarını gösteriyor. Hayvanlar Dünyası’nda.
330. sayımız yeni birbirinden ilginç konular ve yeni araştırmalarla dolu. Desteklerinizi bekliyoruz.. En iyi desteğin HBT’nin satışını arttırmaktan geçtiğini biliyoruz.
Gelecek sayı yeniden birlikte olacağız, sevgiyle kalın, bilimde kalın…
