Enerji alanında fizik ve mühendislik büyük bir sıçramanın eşiğinde. Çok güçlü mıknatıslar, füzyon santralleri, çok yüksek çözünürlüklü MR görüntüleme cihazları, uzun menzilli elektrikli uçaklar, bataryasız elektrik enerjisi depolama sistemleri…
Bazıları şimdiden çalışan diğerleri ise geliştirilmekte olan bu şaşırtıcı uygulamaların hepsini ‘yüksek sıcaklıkta’ çalışan süperiletkenlere borçluyuz. Bu öyle birden olmadı tabii. Tarihsel süreçte belirli aşamalardan geçilerek adım adım bugünlere gelindi. Erdal Musoğlu bu heyecan verici gelişmeleri yazdı, biz de kapağa taşıdık.
‘Marifetli ustalar, buluşçu mühendisler’ başlıklı yazısında Müfit Akyos bu hafta Japonya’da küçük ölçekli mühendislik tabanlı firmaların problem çözme ve buluşçuluk, yenilikçilik yönünü anlatıyor.
Tanol Türkoğlu “Kayıt dışı fenomen” başlıklı yazısında ‘Kısa yoldan ekonomik refaha ulaşmak için keşfedilen son kaynak olan sosyal medya fenomenliği kara para aklama iddialarının gölgesinde etik açıdan ağır bir darbe alıyor. Artık biraz öne çıkan hiçbir fenomen işin doğasında yer alan dikkat-çekmek ile para kazandığına inandıramıyor kimseyi’ diyor.
Doğan Kuban'ın bu eski tarihli yazısının konusu medya ve habercilik. “Medya adı altındaki hokkabazlık, sırtını, cehalet sömürüsüne dayıyor” diyen Kuban şu uyarıyı yapıyor: "Medyanın amacı haber iletmektir. Eğer iletilen doğru ise ödevini yapıyor, yanlış ise, haber adı altında yanıltmak için kullanılmıştır. Yorum, bir tarafın düşüncelerini yansıtır. Fakat yorum habere karışırsa propaganda amacı taşır".
Arkadaşlık, fiziksel sağlığın da anahtarı
Arkadaşlık çok önemli. Sizi yalnızlık duygusundan kurtarabilecek, toplumsal ve duygusal yararlarının dışında sağlığınıza da iyi gelebilecek dostları bulmanızda hangi seçimler etkili oluyor? Rita Urgan derledi.
Beynin düşmanı: Uyku apnesi. Orta yaşlı bireylerdeki uyku apnesinin dikkat ve belleğin de aralarında olduğu birçok bilişsel yetiyi olumsuz etkilediği gösterildi. Özlem Kayım Yıldız yazdı.
‘Kök hücrenin bir aklı var mı?’ sorusundan yola çıkarak, biyolojik evrimin karışıklığına ve oradan da Tanrı sorusuna uzanan bir yelpaze… İlginç ve düşündürücü. Mustafa Çetiner’den…
Büyük Kaçgun nedir? Hiç duydunuz mu? Tarihçi Salih Özbaran “Osmanlı Devleti’nde 17. yy. başında Büyük Kaçgun meydana gelmişti. Büyük Kaçgun, köylülerin iktisadi baskılara ve artan vergi yüküne dayanamayarak, yasak olmasına rağmen köylerini terk etmeleri anlamına gelen Büyük Kaçgun’u yazdı, bugünle de ilişkilendirerek.
Her zaman olduğu gibi bu hafta da inovasyon haberlerimiz var: Ölen kişinin yapay zeka avatarı yaratılıyor. Peki bu, yani dijital ölümsüzlük, ne kadar iyi? Esnek iğne geliştirildi: Enjeksiyon sırasındaki iltihabı ve hasarı azaltıyor… Lityum iyon piller artık altın standart değil: Çinli araştırmacılar alternatif bir pil geliştirdi. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığında umut verici gelişmeler var. Bahçeşehir Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora kaleme aldı.
‘Bay testere’ geldi, Arjantinli bilimciler yasta
Bilim insanları, özellikle de Milei'nin, yıllık 400 milyon dolarlık bir bütçeye sahip olan ve 11.800'den fazla araştırmacıyı çalıştıran Arjantin'in önde gelen bilim ajansı CONICET'e yönelik planlarından endişe duyuyor.
Ve uzayla ilgili algımızı değiştirecek 2 gelişme: Bir garip kozmik patlama yaşandı. Daha yakında olsa yaşam sona erebilirdi… Sürpriz! Mars’a gidecek astronotlar yeşil bir gökyüzüyle karşılaşabilir.
Orkestra şefi: Müziğin esrarengiz figürü
Müzik eğitiminden uzak olan için siyah smokinli bu şef çalgıcıların karşısında sürekli elleriyle kollarını çılgınca sallayan biri. Peki orkestra şefinin tarihsel sürecini ve görevlerini ne kadar biliyoruz?
Sağlıksız gıda bağımlılığı ve sorumlu yine sigara şirketleri. Yeni bir çalışma, sigara bağımlılığı yaratma konusunda eşsiz bir beceri sergileyen tütün şirketlerinin, benzer stratejilerden yararlanarak insanları sağlıksız gıdalara bağımlı hale getirdiğini ortaya koyuyor. İçlerinde en önemlisi: Tat merkezlerini ödüllendirici yeme alışkanlığı yaratılması… Reyhan Oksay’dan.
Besinler ve cilt sağlığı
Bitkisel kaynaklı fonksiyonel besinlerin düzenli ve yeterli miktarda tüketilmesi durumunda cilt üzerinde faydalı etkileri var. Peki bu besinler hangileri? Kültür Üniversitesi’nden Pelin Baltacı yazdı.
Pişirilince daha besleyici olanlar da var. Son günlerde çiğ yiyecekler tüketme hayli gözde. Ama kimi sebzelerin pişirildiklerinde daha besleyici oldukları gerçeği de gözardı edilmemeli. Peki bunlar hangileri? Bilim ve Beslenme’de.
Kuşlar niye şakır, yani şarkı söyler? Meraklı Çocuk’ta.
Çevresel etkenler, erken çocuk ölümlerinin başta gelen nedeni ve 5 yaş altındaki çocuk ölümlerinin dörtte birinden fazlasına yol açıyor. Çocuk Hakları’nın “Herkes için sağlıklı gezegen”e 6 katkısı. Meraklı Büyükler’de. Mercan Bursalı hazırladı.
Kızamığa bağlı ölümlerde büyük artış… Dünyanın ilk gen makası tedavisine İngiltere onay verdi… Üç boyutlu tarayıcıda robot kemikleri üretildi… Kolesterol seviyesini düşüren gen tedavisi geliştirildi… Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Başka neler var?
Her gün aynanın karşısına geçip her yanını inceleyen tek canlı türü insan olsa da ayna ve benzeri yansıtıcı yüzeylerdeki yansımalarda kendini tanıyabilen tek canlı türü bizler değiliz. Hangi hayvanlar aynadaki görüntülerini tanıyabiliyor? Hayvanlar Dünyası’nda.
Grafik Bilgi’de OECD ülkelerinin haftalık çalışma saatlerini ve ücretleri bulacaksınız. Mikrobiyomlar dizimizde bu hafta yanıtını aradığımız soru: Mikrobiyomumuz nereden geliyor? Tabii Tayfun Akgün ve Ergun Akleman’ın düşündürücü çizgileri, Ersin Tezcan’ın bulmacası, Hakan Karabacak’ın satranç köşesi, Ender Aktulga’nın Düşün-Bul’u.
HBT Dergisi çalışanları, yazarları, katkıda bulunanları, destekçileri ve siz okurları ile kocaman bir aile. En zor zamanlarda bile bu ailenin hep yanımızda olduğunu bilmek önemli. Hepinize keyifli okumalar.
