Uyku kadar önemli, ama nasıl dinlenmeli, ya siz?
Dinlenme ihtiyacı içgüdüseldir, dinlendiğimiz zaman kendimizi daha iyi hissedeceğimizi biliriz. Ne var ki bilim dünyası dinlenme konusuna bugüne dek uyku kadar önem vermiş değil. Dinlenmenin beyni nasıl etkilediği, en doğru ve etkili dinlenme yollarının ne olduğunu yeni yeni keşfediyoruz.
Peki yorgunluğumuzu tamamen üzerimizden atmanın yolları nedir? Uyanık pozisyonda dinlenmenin de önemli olduğu anlaşıldı. Dinlenme, doğru faaliyetleri doğru dozlarda yapmak kaydıyla, vücudun ve beynin optimal çalışması için yaşamsal öneme sahip. Kapağa taşıdık, Reyhan Oksay hazırladı.
Bir bilim kadını. İşi algoritmalar geliştirmek. Proteinlerin anatomik yapılarını birbirlerine gönderdikleri sinyalleri inceliyor ve kanser hücrelerinin nasıl geliştiğini anlayacak önemli çalışmalar yürütüyor. Yaptıkları akıllı ilaç geliştirme açısından son derece önemli. Bunu tüm dünya da takdir etmiş olacak ki moleküler biyoloji alanında bilime yön veren kuruluşlardan biri olan EMBO’ya seçildi. Adı Özlem Keskin Özkaya, Koç Üniversitesi’nde sürdürüyor araştırmalarını. Kendisi ile çalışmalarını konuştuk. Özlem Yüzak’ın kaleminden.
Kanser önlenebilir bir hastalık mıdır? Yanıt tek kelime ile, evet. Mustafa Çetiner’den.
Çöp kafalılık
Halkın İstanbul’u: Kentlileşememe ve “çöp kafalılar” üzerine. Yine eski ama eskimeyen bir Doğan Kuban klasiği. Hoca bakın ne diyor: Hangi istatistiğe dayandığı belli olmayan, ‘Merdi Kıpti sirkatin söyler’ deyimine uygun ve sorumluların yıllardır yineledikleri bir söz var: “Kentlerin %60’ı kaçak yapıdır.” Bu dehşet verici ve düzenli bir sivil toplum kurgusunun yokluğunu anlatan bu söze tepki veren ne hükümet adamı gördüm ne belediye ne de profesör.
Ve ekliyor: Atatürk devrimi, elit-halk-global para oligarşisi süreçlerinden geçerek bugüne geldik. Bütün Avrupalılar ve onların medyası Türkiye’deki ortaklarıyla birlikte din partisinin kazanmasının demokrasi olduğunu yazmadılar mı? Fakat hiç kimse bunun halkın kendisi için değil, para oligarşisi için olduğunu söylemedi. Onun için de şimdiye kadar kimse %60 kaçak inşaat mekanizmasını çalıştıran yağın ne olduğunu bilse de üzerinde durmuyor.
Müfit Akyos’un yazısı ArGe ve yenilikçilik desteklerinde devletin rolü üzerine.
Tanol Türkoğlu’nun yazısında diyor ki: İş dünyasının vazgeçilmezlerinden biri de toplantılar. Yapay zekâ şimdi bu güzel imkânı kurumsal iş dünyası çalışanlarının (ve yöneticilerinin) elinden almayı gözüne koymuşa benziyor. Artık toplantıları dinleyecek, not tutacak, özet çıkaracak yapay zekalar piyasaya birer ikişer sunulmaya başladı. Bunlar dijital-fiziksel fark etmez; tüm toplantılara entegre edilebiliyor! Tanol Türkoğlu’nun ayrıca aylık Dijitalem günü. X Olmuş Twitter başlığı altında dünya internet teknoloji devlerini ve ilgili konuları irdeliyor.
Yeryüzü tek bir kıtaya koşuyor
Bir sonraki süper kıta “Pangea Ultima” 250 milyon yıl sonra oluştuğunda gezegenin yüzeyinin yalnızca bir kısmı memeliler için yaşanabilir hale gelebilir, memelilerin %92’si yok olabilir. Tabii o da her şey yolunda giderse… Batuhan Sarıcan derledi.
Kendimizi suçlamadan yanlışlarımızla yüzleşmek. Yanlış yapmak insani bir durum. Yapılan yanlışın sorumluluğunu yüklenmek kendimizi suçladığımız anlamına gelmez. Kendimize anlayışla yaklaştığımız takdirde hatalarımız bizi geliştirir.
Hücrelerin sodyumla “imtihanı” Vücudumuzun hücreleri tuzlu su içinde yüzüyor desek yanlış olmaz. İnsan bedeninin yaklaşık %50-60’ı sudan oluşuyor ve bu suda sodyum oranı epey yüksek. BAU Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Sema Tulay Köz’ün yazısı.
Türk denizlerinde yırtıcı denizyıldızı istilası var. Atlantik denizyıldızları sevimli görünebilir ve çoğu insana göre denizin sembolü, ancak bu görünüş aldatıcı, denizyıldızları Türk kıyılarını mahvediyor. UNDP Marmara Denizi’nde düzenlediği etkinlikle, denizel biyoçeşitliliğe yönelik büyüyen tehdit konusunda kıyı toplumlarını uyardı.
Bellek gençleştiriyor
Haydi dijital oyunlara! Yaşlılarda belleği gençleştirici etkiler yaratıyor: Yapılan yeni bir çalışma, boş zamanlarını bilgisayar başında dijital çözmece (puzzle) oyunları oynayarak geçiren yaşlıların 20’li yaşlarında olanlara benzer belleksel beceriler sergilediklerini ortaya koyuyor. Rita Urgan derledi.
Önce örümcek genlerine sahip transgenik ipek böcekleri yetiştirildi. Onlar da yüksek dayanımlı ve yüksek esneme payına sahip lifler üretti. Bitki atıklarından jet yakıtı. Doğal atmosfer neminden elektrik üreten jeneratör. Yüksek teknoloji sayfalarında.
Küresel kimyasal atık yönetimine ihtiyaç var! Atık kimyasallar halk sağlığı açısından büyük bir tehdit. Öyle ki zararlı atık kimyasallara ve kirliliğine maruz kalmak her gün binlerce, yıl bazında ise milyonlarca insanın ölümüne neden oluyor.
Gece uykudayken çişimiz gelirse ne olur? Meraklı çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı. Meraklı büyükler için: Evde beslediğimiz hayvanları öpmek doğru mu? Neye dikkat etmeli?
Beyin yoksa, sorun yok: Denizanasının şaşırtıcı zihinsel gücü beyinle ilgili anlayışımızı değiştiriyor. Hayvanlar Dünyası’nda.
Sağda yarın, solda ise dün var: Bilgi Küpü’nde ilginç bir konu: Geleceği görmenin imkansız olduğu varsayılır. Ancak Bering Boğazı'ndaki Diomede Adaları'na giderseniz imkansız gerçek olur. Diomedes iki uzak adadan oluşur: Büyük Diomede (Rusya'nın bir kısmı) ve Küçük Diomede (Alaska'nın bir kısmı). Aralarında yalnızca 3,9 mil mesafe var ama uluslararası tarih çizgisi aralarından geçiyor. Alaska'nın Little Diomede balıkçı köyünden Rus komşunuza baktığınızda aslında yarına bakıyorsunuz!
Ve daha onlarca konu... Bilmece bulmaca sayfamızdan tutun ilginç sorulara kadar, hafta boyunca sizin ve evde ailenin sürekli meraklı bir konu bulup okuyacağı, güncel bilim dünyasından seçmeler ve özgün köşe yazıları sunuyoruz sizlere.
Bilimsiz olmaz! Günlük sabun köpükleri içinde yuvarlanıyoruz, HBT ise bakış açılarımızı değiştiriyor…
Destek verin, zorlukları el birliği ile atlatalım.
Bilimde kalın, sevgide ve bizde kalın.
