Uzay turizmi başladı
Yıllardır ertelenen planların ardından özel sektörce finanse edilen mekiklerle yapılan kısa uçuşlarla uzay turizmi 2021'de başladı.
Bu yıl üç şirket ultra zengin yolcularını uzaya taşıdı. Sahibi olduğu Virgin Galactic'in uzay uçağı SpaceShipTwo ile Richard Branson 90 dakikalık bir yörünge altı uçuş gerçekleştirdi. Kısa bir süre sonra Amazon'un kurucusu Jeff Bezos, kendi şirketi olan Blue Origin’in New Shepard roketiyle 11 dakikalık bir uzay yolculuğu yaptı. New Shepard'ın ikinci uçuşunda Star Trek'ten Kaptan Kirk, aktör William Shatner da yolcular arasında yer aldı.
Elon Musk'ın kurucusu olduğu SpaceX, mürettabatı içinde resmi eğitim almış bir astronot olmayan bir uzay aracını ilk kez yörüngeye gönderme başarısını elde etti. Diğerlerinden çok daha uzun süren bu yolculukta milyarder Jared Isaacman tarafından yönetilen mekik, dört yolcusu ile üç gün boyunca Dünya'nın etrafında döndü.
Bu yolculukların tümünün bir milyarder tarafından finanse edilmesinin bir nedeni var. İlk uçuşun ardından Ağustos ayında Virgin Galactic, SpaceShipTwo gezileri için bilet başına 450.000 dolar, yörüngeye uçuş için ise yaklaşık 50 milyon dolar talep ediyordu. Sektördeki rekabetin bu maliyetleri düşüreceği tahmin edilse de önümüzdeki on yılda uzay turizmi milyarderler ve belki milyonerler için bir seçenek olacak.
Üç ülke Mars’a araç gönderdi
2021'de üç farklı uzay görevi kapsamında keşif araçları Mars'a ulaştı.
Bunlardan ilki, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Mars yörüngesine yerleşen Hope uydusuydu. Bu uydu, BAE'nin yürüttüğü ilk gezegenler arası görev oldu. Sistemlerinden bazıları Dünya'da test edilememiş olsa da, yörüngeye giriş sorunsuz gerçekleşti.
Hemen ardından, Çin'in Tianwen-1 misyonu Mars yörüngesine ulaştı. Tianwen-1, yörünge aracı, yüzey iniş aracı ve keşif aracı ile iddialı bir uzay görevi. Zhurong keşif aracını Mars'a indiren Çin, Sovyetler Birliği ve ABD'nin ardında bunu başaran üçüncü ülke oldu.
Bu yılın üçüncü Mars göreviyle de NASA'nın Perseverance keşif aracı Mars'a ulaştı. NASA'nın bir sonraki Mars görevi ile Dünya'ya getirilmesi planlanan kaya örneklerini de toplayan Perseverance, kızıl gezegendeki çalışmalarına devam ediyor.
Perseverance, suyla temas ile şekli değişmiş gibi görünen volkanik kayalar buldu ve bir zamanlar iniş alanını kaplayan bir gölün varlığına işaret etti. Zhurong, Mars yüzeyinden birçok fotoğraf çekerken, Hope, Mars'ın aurorasını görüntüledi ve atmosferde beklenmedik yapılar tespit etti.
Bu görevlerin teknolojik ve bilimsel olarak birbirlerini tamamladıkları ve gelecekteki Mars misyonlarının geliştirilmesine yardımcı olacakları belirtiliyor.
Başka bir gezegende ilk uçuş
Bu yıl Mars'ı ziyaret eden tüm araçlar arasında belki de en büyük atılım Ingenuity helikopteriydi. NASA'nın Perseverance keşif aracıyla kızıl gezegene inen helikopter, başka bir gezegende uçurulan ilk araç oldu.
İlk hafta içinde beş başarılı uçuş gerçekleştiren Ingenuity, aslında bu uçuşlarla sonlanması planlanmış görevine devam etti. Öncekilerden daha da iddialı 17 uçuş yapan araç ve Perseverance'ın Jezero kraterini keşfetme görevinde ona eşlik etti.
Başlangıçta bir teknoloji denemesiyle sınırlı olan Ingenuity, herhangi bir bilimsel görevi yoktu. Mars'ta uçabileceğini kanıtlamasından sonra helikopter, keşif için en iyi yerleri belirlemede Perseverance'a yardımcı olmaya devam ediyor.
James Webb Uzay Teleskopu evrene bakışımızı değiştirecek
Yapımına 25 yıl önce başlanan ve yörüngeye gönderilmesi birçok kez ertelenen James Webb Uzay Teleskopu'nun (JWUT) 22 Aralık'ta fırlatılması planlanıyor.
Çalışmaya başlaması büyük merakla beklenen JWUT, evrenin ilk yıldızlarının oluştuğu döneme geri dönmemizi sağlayacak bir zaman makinesi olarak tasarlandı. Yaşam barındırma potansiyeli olan gezegenlerin atmosferleri hakkında çok daha net bilgiler vermesi de beklenen uzay teleskopunun, altın kaplama devasa aynasıyla evrene ve evrendeki konumumuza bakışımızı değiştirebileceği belirtiliyor.
"400 yılda yapılacak keşifler 10 yıla sığabilir"
JWST'nin hikayesi 1995'te başladı. 1990'da fırlatılan Hubble Uzay Teleskobu, gözlemlediği küçük bir alanda yer teleskoplarıyla görülemeyen 3000 galaksi tespit etmişti ve bu keşifler arasında şimdiye dek görüntülenmiş en eski yıldızlar da bulunuyordu.
Uzayda uzun mesafeler kat ettikçe ışığın dalga boyunu değişir ve görünür spektrumdan kızılötesine geçer. Bu "kızıla kayma" durumu, Hubble'ın keşfettiği bazı galaksilerde oldukça aşırıydı ve bunların 10 milyar yıldan daha yaşlı olduklarını gösteriyordu. Bu keşif bizi 13,8 milyar yıl önceki Büyük Patlama'nın yakınlarına kadar götürdü.
Bu kadar eski galaksilerin, özellikle de bu sayılarda tespit edilebilir olacağına pek ihtimal vermeyen astronomlar, evrene daha yakından bakmak için kolları sıvadılar. Sonradan, NASA’nın eski yöneticilerinden James Webb’in adını alacak olan "Yeni Nesil Uzay Teleskopu" projesi böylece başlamış oldu ve şu anda ABD, Avrupa ve Kanada uzay ajanslarının ortak projesi olarak yürütülüyor.
Hubble çarpıcı görseller yakalamasıyla öne çıkarken, JWST öncelikli olarak en eski yıldızlardan gelen kızılötesi ışığı görmek için tasarlandı. 2013'te emekliye ayrılan Herschel Uzay Teleskopu gibi kızılötesi teleskoplarımız da evreni gözlemledi ancak araştırmacılar JWST'nin kapasitesinin mevcut veya geçmişteki kızılötesi teleskoplardan 100 ila 1000 kat daha yüksek olduğunu belirtiyor. Galileo'nun teleskopundan modern gözlemevlerine geçişe benzetilen bu sıçrama ile 400 yılda yapılacak keşiflerin 10 yıla sığabileceği ifade ediliyor.
Uzay teleskoplarının en büyüğü
JWUT aynı zamanda tarihteki en büyük uzay teleskobu olma özelliğini de taşıyor. 6,5 metrelik aynası bir roketin içine sığamayacak büyüklükte olduğundan, teleskop uzaya ulaştığında açılacak 18 altıgen parça halinde katlanmış olarak fırlatılacak. Her ayna parçası, aynanın kızılötesi ışığı yansıtma ve odaklama özelliklerinin önemli ölçüde artıran ince bir altın tabakasıyla kaplı. Teleskopun başlangıçta 500 milyon dolar olacağı tahmin edilen maliyeti, 25 yıldır süren çalışmalarda 9,7 milyar dolara çıktı.
Teleskopun uzaydaki kurulumunun 2022'nin ortalarında tamamlanarak ilk yıldızların bilinmeyen yaşamlarına ve diğer yıldızların yörüngesinde dönen Dünya benzeri gezegenlere zamanda geriye bakmaya başlaması planlanıyor.
Kaynaklar
https://www.newscientist.com/article/mg25233652-100-2021-in-review-space-tourism-begins-for-billionaires-anyway/
https://www.newscientist.com/article/mg25233652-300-2021-in-review-three-different-missions-land-on-mars/
https://www.newscientist.com/article/mg25233652-400-2021-in-review-a-helicopter-flies-on-mars-for-the-first-time/
https://www.newscientist.com/article/mg25233640-600-how-the-james-webb-telescope-will-rewrite-the-story-of-the-universe/
