Mars’ta su bulunması ne anlama geliyor?

Fizik ve Uzay Öne Çıkanlar
Mars’ta su bulunması ne anlama geliyor?

Mars’ın güney kutbunun 1.6 kilometre derinliğinde su olduğu anlaşıldı. Ne var ki o derinliğe ulaşmak zor. Suya erişebilirsek gezegende hayat olup olmadığını anlayacağız. Bu nedenle bavulunuzu hazırlamakta acele etmeyin.

Gezegen bilimciler Mars Express uydusundan gelen radar verilerine dayanarak, yüzeyin 1.6 kilometre altında 19 km genişliğinde bir göl bulunduğunu keşfettiler. Bu Mars’ta ilk bulunan sıvı göl. “Mayıs 2012-Aralık 2015 arasında toplanan radar profilleri güney kutbunun altında sıvı suyun hapsolmuş olduğuna ilişkin kanıtlar içeriyor” diye konuşan uluslararası bilim ekibi, Science dergisinde yayımlanan raporlarında, “Bu ilk doğrudan kanıt” diye yazıyor.

Yanıtlanamayan sorular


Bu buluşa karşın, sıvıyla ilgili yanıtlanamayan çok sayıda soru var. Bir kere bilim ekibi suyun ne kadar derin olduğunu ölçebilmiş değil. Tahminlerine göre suyun derinliği en az bir metre. Ancak daha derinlere ulaşıp ulaşmadığını bilmiyorlar. Sonuç olarak suyun bir göl mü, yoksa akifer mi olduğu kesinleşmiş değil. Bir olasılık da su miktarının çok az olması. Bilinen tek şey suyun gezegende aşırı koşullara maruz kalmış olması. Mars’ın güney kutbunun bir buçuk kilometre altında sıcaklığın -68 °C olduğu tahmin ediliyor. Bu da donma noktasının altında olduğu anlamına geliyor. Ne var ki yüksek basınç ve yüksek tuz miktarı maddenin sıvı halinde kalmasını sağlıyor.

‘Zehirli olabilir’

“Bu derinliklerde suyun sıvı halde kalması için aşırı tuzlu olması gerek” diye konuşan Leicester Üniversitesi’nden gezegen bilimci John Bridgets, “Bu da suyun yaşamı desteklemeyecek kadar zehirli olduğunu ve yaşam için uygun olmadığını gösteriyor” diyor. Ancak bilim insanları suyun içinde zaman içinde uzaylı yaşam formları bulmayı umut ediyor. Gezegenin yüzeyindeki yüksek radyasyon, yaşamın ancak yeraltında bulunabileceğini gösteriyor. Imperial College London’dan aşırı çevre koşullarında yaşam uzmanı Mark Sephton, “Aşırı tuz suyu sıvı halinde tutmaya yarar ama yaşamı destekleyemez. Ancak yaşamın aşırı çevre koşullarına uyum sağladığını düşünebiliriz. Bu koşullarda var olan herhangi bir canlının çok ilkel bir formda olması gerekir.

Suya nasıl erişeceğiz?

Suya erişmek de başka bir sorun. Edinbugh Üniversitesi’nden Sean McMahon en önemli engelin buzun altına inmek olduğunu söylüyor. Yeryüzü’nde yeraltı göllerine ulaşmak için buzlu yüzeylerin delinmesi konusunda epey deneyim kazandıklarını söyleyen McMahon, “Bu delme işleminde yüzeydeki kirlilik yaratan maddeleri suya bulaştırmamayı öğrendik” diyor. Vostok Gölü ve Antarktika’nın Ellsworth Gölü insanların delme deneyimi kazandığı iki yeraltı gölü. 2012 yılında sıcak-su matkabı ile 4 kilometrelik buzun delinmesi çalışmaları başlatıldı. Ancak buhar kazanı bozulunca çalışmalara son verildi. Kaldı ki 54.6 milyon km ötedeki bir gezegende böyle bir işlemin
yapılmasının ne denli zorluk çıkartacağını tahmin etmek zor değil.

Zor ama olanaksız değil

Oxford Üniversitesi’nden John Wade Mars’ta delme işleminin yapılabilmesinin onlarca yıl alabileceğini ancak olanaksız olmayacağını söylüyor. Avrupa Uzay Ajansı ExoMars aracının 2021 yılında Mars’a indirileceğini ve araçta matkap bulunduğunu işaret ediyor. Exo-Mars matkap ucu iki metre derinliğe kadar inebilecek. Ne var ki bu işlem kutuplarda yapılamıyor. NASA’nın In-Sight aracı ise bu yılın sonlarına doğru Mars’a inecek ve yüzeyin 5 metre altına kadar delebilecek. Daha gelişmiş uzay delme projeleri şu anda gündemde. 2016’dan bu yana NASA’dan bilim insanları Jüpiter’in buzla kaplı uydusu Europa’ya indirilecek robotik bir araç üzerinde çalışıyor. Uydunun çekirdeğinde buzlarla kaplı bir deniz olduğuna inanılıyor. Proje kapsamında aracın 2031 yılında Europa’ya indirilmesi planlanıyor.

Hazırlayan: Reyhan Oksay
https://www.bbc.com/news/science-environment-44952710
https://www.wired.co.uk/article/water-on-mars-lake
http://www.foxnews.com/opinion/2018/07/27/water-on-mars-does-sciences-theory-about-origin-life-hold-up.html