Günün her saatinde hemen hemen her yerde çay içen tek milletiz belki de. Peki çay içmek bize ne gibi yararlar veya zararlar verir?
Çay çeşitli flavonoller içerir ve özellikle de yeşil çayın içinde bol miktarda epigallokateşin-3- gallat (EGCG) bulunur. Bu maddenin antioksidan ve kanseri önleyici etkisi olduğu söylenmektedir. Ve bazı araştırmalara göre yeşil çay (ve daha az etkili olmakla birlikte siyah çay) içenlerde meme, bağırsak ve akciğer kanseri daha enderdir. Bununla birlikte 1,6 milyon insanın katılımıyla gerçekleştirilen 51 araştırma sonucunun değerlendirilmesi de çok çelişkili sonuçlar vermiştir (Green tea (Camellia sinensis) for the prevention of cancer, NCBI Resources, 8.7.2009).
Deneyler sırasında hem yeşil hem de siyah çay, diyabet hastası farelerdeki kan şekeri seviyesini düşürürken, sağlıklı insanlarda da glikoz metabolizmasını desteklediği görülmüştür.
Çay ve özleri ayrıca kardiyovasküler hastası insanların kolesterolünü ve kan basıncını düşürmekte ve hayvanlardaysa siyah çayın içinde bulunan kateşin, yağ ve nişastayı parçalayan enzimleri engelliyor ve bir olasılıkla da metabolizmayı tetiklemekte (Green and black tea for the primary prevention of cardiovascular disease, Cochrane Library, 18.6.2013). Bazı araştırmalara göre çay kilolu veya obez insanlarda zayıflamaya yardımcı olmakta. Ancak çay içimine bağlı kilo kaybı sağlığı olumlu bir şekilde etkilemeyecek kadar az ve bu durum belki de diğer yaşam biçimleriyle ilgilidir diyor araştırmacılar.
Aşırı miktarda çay tüketimi insana faydadan çok zarar verebilir. Çayın içinde doğal olarak florür bulunduğu için ölçülü içilen çay dişleri kuvvetlendirmektedir. New Scientist dergisinde verilen bir örnekte bir kadın on yedi yıl boyunca her gün 100 ila 150 poşet çay içtikten sonra 47 yaşında aşırı florür yüzünden tüm dişlerini kaybetmiş. (Good hydrations. Fancy a drink? Tea. New Scientist 11.3.2017).
Oysa çayın içindeki florür ve antibakteriyel özellikleri dişlerimizi korumaktadır. Ve yeşil çayın gargara potansiyelini araştıran bir çalışma, bildik klorheksidin bazlı gargaradan daha ucuza çok daha fazla bakteri öldürdüğü şeklinde sonuçlanmış (Effects of Green Tea on Streptococcus mutans Counts-A Randomised Control Trail, JCDR Kasım 2014). Benzer bir şekilde çürüklerle savaşan siyah çay da ağızdaki antibakteriyel enzimleri uyarmaktadır. (Black Tea Extract and Its Theaflavin Derivatives Inhibit the Growth of Periodontopathogens and…, PLOS One 18.10.2015).
Bu sonuçlardan anladığımız kadarıyla çay (ve bazı özelliklerinden dolayı kahve de) birçok yönden yararlı. Ama içeceklerin olumlu özelliklerinden yararlanabilmek için ölçüyü kaçırmamak gerekiyor. Günde bir iki fincan kahve ve bir iki bardak çay keyfimizi yerine getireceği gibi sağlığımıza da pekala iyi gelebilir.
Derleyen: Nilgün Özbaşaran Dede
