Viagra hapının aktif bileşeni olan Sildenafil, her şeyden önce iktidarsızlık ve pulmoner hipertansiyona karşı etkili. Bu etki fosfodiesteraz-5 (PDE-5) olarak isimlendirilen ve kan damarlarının genişlemesine yol açan spesifik bir enzimi engellemesi sayesinde gerçekleşiyor. Enzimin baskılanması aynı zamanda, örneğin yağ hücrelerini ve cilt kanseri hücrelerini de etkileyebiliyor. Cleveland Kliniği Lerner Araştırma Enstitüsü’nde Jiansong Fang yönetiminde çalışan ekip şimdi Sildenafil maddesinin diğer bir etkisini daha bulduğunu açıkladı.
Araştırma çerçevesinde 1600 etki maddesinin Alzheimer hastalığına karşı etkili olup, olmayacağı incelendi. Bu amaçta, Alzheimer’deki çeşitli protein etkileşimlerini görüntüleyen moleküler genetik bir model geliştirildi. En ümit verici 66 aday arasında Sildenafil Alzheimer’e karşı etkili olabilecek en iyi aday olarak belirlendi. Konuyu ayrıntılı şekilde araştırmak isteyen araştırmacılar, Amerikan sağlık sigortasına kayıtlı yedi milyon kişinin sağlık verilerini analiz ettiler. Bu analizler esnasında kaç kişide altı yıl sonra Alzheimer hastalığının geliştiği ve bu oranın Sildenafil reçetesi olan hastalar arasında farklılık gösterip, göstermediği gibi ne şekilde farklılaştığı da karşılaştırıldı.
Sürpriz sonuç şöyle: Sildenafil alan katılımcılarda Alzheimer riski bu etki maddesini kullanmayanlara kıyasla yüzde 69 daha düşük. Tüm sonuçlar bir araya getirildiğinde Sildenafil maddesinin Alzheimer hastalığını önleyen ya da tedavi eden bir etki maddesi adayı olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar bunu Sildenafil ile engellenen PDE-5 enziminin beyinde de bulunmasına bağlıyorlar. Farelerle gerçekleştirilen ilk deneyler de aktif bileşenin, hatalı katlanmış tau proteinlerinin oluşumunu tetikleyen diğer iki proteinin etkinliğini önlediğini göstermişti.
Bunu kontrol etmek isteyen araştırmacılar, Alzheimer hastalarına ait beyin hücrelerini laboratuvarda kültüre aldıktan sonra bunları Sildenafil ile işlemden geçirdiler. Bu etki maddesi sayesinde sinir uçlarındaki büyümenin arttığı ve hücre kültürlerinde daha az tau proteini lifi biriktiği tespit edildi. Bu da Sildenafil maddesinin Alzeimer’e karşı etkili olduğuna dayanan tezi destekliyor. Ancak bu sonucun kanıtlanabilmesi için daha ayrıntılı araştırmaların yapılması gerekiyor. Araştırmacılar Alzheimer hastalarıyla gerçekleştirilecek araştırmanın ikinci evresine hazırlanıyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
