Düzenli olarak altı saatten az uyumak demansa yol açabiliyor

Sağlık Son Dakika Bilim
Düzenli olarak altı saatten az uyumak demansa yol açabiliyor

Koronavirüs salgını yüzünden birçok insanın uyku düzeni değişti. Genelde geceleri iyi uyku çekilemiyor ve bazen de daha fazla gece istirahatine veya şekerlemeye ihtiyaç duyuluyor. Sağlıklı bir yaşam için yeterli hareket etme ve dengeli beslenme dışında yeterli uyku da temel gereksinimler arasında yer alıyor. Yaşları elli ila yetmiş arasında değişen kişilerin uyku sürelerini, demansla bağlantılı olarak incelenmesine dayanan son bir araştırma uyku faktörünün küçümsenmemesini gösterdi. Bu yaşlarda bir hafta içinde günde 6 saatten az uyuyanlarda demans riski yüzde otuz kadar yükseliyor. Paris Üniversitesi’nden Severine Sabia’nın Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışması geniş kapsamlı ve uzun vadeli bir araştırmaya dayanıyor.

Whitehall II araştırmasının kapsamlı veri malzemesine dayanan çalışma için, 1985 yılından itibaren 10.000 İngiliz memurun sağlık durumları düzenli olarak takip edildi. Güncel araştırmanın çerçevesinde, anketin başında 50 yaşlarında olan ve yıllar içinde uyku süreleri hakkında bilgi veren 8000 kişi takip edildi. Yirmi beş yıl sonra bu kişilerin arasında 521 kişiye demans tanısı konmuş. İstatistik demans riskini etkileyen diğer faktörler ayıklanmış.  Mesela tütün ve alkol kullanımı, beslenme, bedensel hareket, ailevi durum, yüksek kan basıncı, diyabet ve depresyon gibi psişik hastalıklar gibi. Bu şekilde yüzde otuz daha yüksek bir demans riski ortaya çıkıyor. Özellikle de orta yaşlarda altı saatten az ya da en fazla altı saat uyuyanlar için geçerli bu sonuç.

Uyku süresiyle ilgili bilgiler genelde katılımcılara sorularak elde edildiyse de, katılımcıların yarısında gerçek uyku süresi hareket sensoruyla ölçüldü ve katılımcıların verdikleri bilgilerle karşılaştırıldı. Araştırmacılar az uyku uyuyanlar dışında fazla uyuyanları da inceledi. Buna göre sekiz saatten fazla uyuyanların az da olsa demansa eğilimleri var ama istatistiksel olarak yeterince belirgin değil. Demans daha çok kötü uykuya bağlı olarak gelişiyor. Bu motif genelde hastalık tanısı konmadan önce kalıcı oluyor.


Araştırmaya katılanlar arasında demansa yakalananların, araştırmanın başında hasta olmadıklarından yola çıkan araştırmacılar, orta yaşta yetersiz uykunun demansa yol açabileceğini veya kötüleştirebileceğini söylüyorlar. Uyku ve demans hastalıkları arasındaki bağlantının tam olarak nasıl ortaya çıktığı pek bilinmiyorsa da bu konuda pek çok teori var. Mesela uyku beyindeki protein birikimi düşürmek ve indirgemek için önemli olabilir. Uyku yetersizliğinde, Alzheimer hastalığının gelişiminde önemli rol oynayan Amyloid plaklar ve Tau proteinin birikiminde artış görülüyor. Yani kişi ne kadar çok uyanık kalırsa, sinir hücreleri bu proteinlerden daha fazla üretebilir.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak