Beslenme alışkanlıklarından eti çıkarma zamanı mı?

Gezegenimiz Öne Çıkanlar
Beslenme alışkanlıklarından eti çıkarma zamanı mı?

Et fiyatları hızla artarken kalitesinin ters orantıyla düşmesi, insanları bitkisel protein kullanımına yönlendiriyor. Bu kötü bir gelişme sayılmaz. Zira yapılan son araştırmaya göre, bitkiye dayalı (vejetaryen) beslenme alışkanlığı, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine ‘dur’ diyor.

Oxford Üniversitesi’nden çevre bilimci Joseph Poore ve İsviçre hükümetine bağlı olarak çalışan Agroscope’un araştırmacılarından Dr.Thomas Nemecek’in yaptığı araştırmalar, süregelen yemek alışkanlıklarımızın, çevreye verdiği zararları gözler önüne seriyor.(1) 38 bin 700 çiftlikten toplanan verilerin değerlendirildiği rapora göre, ete dayalı yeme alışkanlığı, sera gazı salımından su kaynaklarının sarfiyatına kadar birçok olumsuz etkiyi de beraberinde getiriyor.

Gıda ürünlerinin yetiştirilmesinden paketlenmesine, taşınmasından satılmasına kadar geriye bıraktığı karbon ayak izinin incelenmesi için toplanan veriler gösteriyor ki gıda sebepli karbon ayak izinin %57’si tarımsal üretim, besicilik ve balıkçılık kaynaklıyken; %24’ü tarım arazisi için alan açma (ormansızlaştırma) ve %6’sı da gıda ürünleri taşımacılığından kaynaklanıyor. Ayrıca biftekten sağlanan 100 gram proteinin, gezegene 50 kg sera gazı saldığı ifade ediliyor. Bu rakam peynir için 11 kg, kümes hayvanları içinse 5,7 kg.


Araştırmacılardan Joseph Poore’un çalışmanın ilk yılında hayvansal ürünleri yemeyi bırakması da dikkate değer.

Vejetaryen ve veganların sayısı artıyor

Kitle iletişim araçları, et yemeyi şova dönüştürürken yapılan bu çalışmanın oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz. Durumun farkına varanların sayısının günbegün artmasıyla birlikte vejetaryen beslenme alışkanlığı da dünya genelinde yaygınlık kazanıyor. Sadece ABD’de vegan yiyecekleri tercih eden insan sayısı, 2016’nın ilk çeyreğinden 2017’nin ilk çeyreğine %19’luk bir artış göstermiş durumda. (2) Global Data’ya göre ABD’de kendisini vegan olarak tanımlayan insan sayısının son üç yıldaki artışı %600.(3) Britanya’da ise bu rakam son 10 yılda %360.(4) Türkiye’de bu konuda yapılan bir araştırma olmasa da yaşanan gelişmeler bilincin arttığını gösteriyor.

Protein miktarının büyük oranda hayvansal ürünlerden karşılanması sebebiyle deniz ürünleri, kırmızı et ve kümes hayvanları üzerinde büyük bir baskı olduğu da aşikâr. Dünya Politika Enstitüsü’nün (EPI) Kurucu Başkanı Lester R. Brown’a göre bu baskı, yem ihtiyacının artmasına ve dolayısıyla toprak ve su kaynaklarının daha fazla tahrip olmasına neden oluyor.(5) Bu tahribat da iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini artıyor. Bu sebeple de birçok insan yeme alışkanlıklarından eti çıkarıyor. Tek sebep bu da değil aslında. Kimisi et tüketiminin vücuda yönelik (kalp ve damar hastalıkları ve gut gibi) zararları sebebiyle vejetaryen beslenmeye yönelirken kimisi de hayvan haklarının en az insanlarınki kadar önemli olduğunu düşünerek bu tercihi yapıyor.

Vejetaryen ve hatta vegan diyetlerini yıllardır sürdürüp sağlıklı yaşayan birçok insan var. Yaşadığım bir deneyim olduğu için kendimden yola çıkarsam; yaklaşık iki yıldır vejetaryenim ve eti bıraktım bırakalı kan değerlerimin eskiye oranla normale döndüğünü söyleyebilirim. En önemli düzelme ise genç yaşta ortaya çıkan yüksek kolestrol değerlerimde oldu.

Vejetaryen yeme alışkanlığına geçişin yarattığı en sorun olan proteinimi nereden sağlayacağım sorusunun cevabını ise bakliyatlar, tofu, kinoa ve kuruyemişler veriyor. (6) Bu konudaki önyargılarını kenara bırakan, vejetaryen/vegan beslenme konusunda bilgi sahibi olan doktorunuza danışarak kendi vücudunuzun ve gezegenin sağlığı için bu tercihi yapmak için geç kalmış sayılmazsınız. Çünkü dünya nüfusunun 2050 yılında 9,1 milyarı bulacağı düşünülürken bugün FAO bile sürdürülebilir yeme alışkanlıklarının hem gıda güvenliği ve insan sağlığı hem de biyoçeşitlilik ve ekosistem için esas olduğu konusunda hemfikir.(7)

Batuhan Sarıcan / [email protected]

(1) A big analysis of environmental data strengthens the case for plant-based diets, Science News. https://www.sciencenews.org/article/plant-based-diets-greenhouse-gases-environment
(2) Kaitlyn Carl, Grubhub’s Mid-Year Data Analysis Uncovers the Dishes Dominating the First Half of 2017, Grub- Hub. https://media.grubhub.com/media/press-releases/press-release-details/2017/Were-Halfway-There-Grubhubs-Mid-Year-Data-Analysis-Uncovers-the-Dishes-Dominating-the-First-Half-of-2017/default.aspx
(3) Michael Pellman Rowland, Millennials Are Driving The Worldwide Shift Away From Meat, Forbes. https://www.forbes.com/sites/michaelpellmanrowland/2018/03/23/millennials-move-away-from-meat/
(4) Michael Pellman Rowland, Millennials Are Driving The Worldwide Shift Away From Meat, Forbes. https://www.forbes.com/sites/michaelpellmanrowland/2018/03/23/millennials-move-away-from-meat/
(5) Lester R.Brown, Dünyayı Nasıl Tükettik? Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2009, s: 45
(6) Nicola Shubrook, The best vegan protein sources, BBC Good Food. https://www.bbcgoodfood.com/howto/guide/best-sources-protein-vegans
(7) FAO, Dietary guidelines and sustainability. http://www.fao.org/nutrition/education/food-dietary-guidelines/background/sustainable-dietary-guidelines/en/

Bu yazı HBT'nin 119. sayısında yayınlanmıştır.