İtalya’da can çekişen zeytin ağaçları için çare aranıyor

Gezegenimiz Öne Çıkanlar
İtalya’da can çekişen zeytin ağaçları için çare aranıyor

Güney İtalya’da yıllardan bu yana dünya genelindeki en tehlikeli bitki zararlısı yayılıyor. Zeytin ağaçlarına bulaşan Xylella fastidiosa bakterisi, İtalya’nın en önemli zeytinyağı bölgesine inanılmaz zararlar veriyor. Viyana Ziraat Üniversitesi araştırmacıları bu yüzden dirençli zeytin türleri yetiştirmek istiyorlar.

Xylella fastidiosa aslında Latin Amerika kökenlidir. Araştırmacılar bakterinin bir süs bitkisiyle birlikte Güney İtalya’ya taşındığını düşünüyorlar. Söz konusu bakteri bir bitkiye bulaştıktan sonra su iletim kanallarına yerleşerek, bitkinin kurumasına yol açıyor. Güney İtalya’nın sıcak ikliminde yayılmak için uygun koşulları bulan bakteri, Puglia’da milyonlarca ağaca zarar verdi.

Bakteri, Philaenus spumarius olarak bilinen yaprak bitleriyle, bir ağaçtan diğerine bulaşmakta. Araştırmacılara göre, iklim ısındıkça bu bitlerin Avrupa’da çoğalıp, yayılmaları kolaylaşacaktır. Xylella fastidiosa on önemli bitki patojenlerinden biri olarak sınıflandırılmaktadır ve Avrupa’da karantina gerektirecek bir organizma olarak kabul edilir. Halihazırda bakteriye karşı uygulanabilecek etkili bir ilaç bulunmuyor. Ayrıca bakteri aralarında kaktüs, büyük çekirdekli meyve ağaçları ve narenciye ağaçlarının da yer aldığı 600 diğer ağaca da bulaşabiliyor.


Yaprak bitleriyle mücadele kısa vadede yararlı olduğu için Viyanalı araştırmacılar biyoteknolojik yöntemlerin yardımıyla dirençli bitki türleri yetiştirmek istiyorlar. Bunun için de bitkilerin doku kültürlerini oluşturduktan sonra bunlara gama ve X- ışınları gibi farklı kimyasal mutasyon etkisine maruz bıraktılar. Bunun dışında genleri örneğin gen makası CRISPR- Cas ile isteğe göre etkilemek istiyorlar. Çünkü bakteri belli başlı moleküllerle bitkiye yapışıyor. Bu moleküller bloke edildiğine bakterinin de şansı kalmayacak. Eskiden bitkinin dirençli kılınması için bitkinin güçlendirilmesi gerektiği sanılıyordu, oysa bugün bitkiden bir şeyler alarak bakteriyle, iletişime geçmesini önlüyoruz diyor araştırmacılar.

Puglia’daki bir araştırma enstitüsünün uzmanlarıyla birlikte çalışan Avusturyalı araştırmacılar, ilk sonuçların beş yıl içinde alınabileceğini düşünüyorlar. Aslında bu bitki yetiştiriciliği için kısa bir süre sayılır. Geleneksel yollarla yeni türlerin yetiştirilmesi üç misli uzun sürüyor. Gerçi Akdeniz bölgesinde yetişen bin zeytin türünden bazılarının Xylella fastidiosa bakterisine karşı dirençli olduğu tespit edilmiş, ama en dayanıklı türler aynı zamanda daha az lezzetliler, tadı iyi olan türler ise daha az dirençli diyor araştırmacılar. Bu yüzden söz konusu bakteriye karşı dirençli olmak kriter değil. Yani araştırmacıların önünde zorlu bir süreç var.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak