"Hiçbir duygu kötü değildir, önemli olan o duygunun nasıl ifade edildiği ve yönetildiğidir."
Bizi duygusal olarak derinden sarsan, zaman zaman kaygı bozukluğuna kimi zamansa mutsuzluğa iten, psikolojik açıdan hırpalayıcı süreçler yaşayabiliriz.
Yetişkinler olarak bunun üstesinden gelmeyi, sorunlarla başa çıkmayı bir şekilde başarıyor, en azından bunun için bir çaba gösteriyoruz. Ancak çocuklarımız, duygusal açıdan hırpalayıcı olan kriz dönemlerinde bizden daha savunmasız olabilir. Bu sebeple de rehberliğinize ihtiyaç duyabilirler. Tam da bu konuyla ilgili size ve dolayısıyla çocuğunuza faydası dokunacağını düşündüğümüz bir kitap öneriyoruz: Duygusal Olarak Sağlıklı Çocuk Yetiştirmek.
Kitabın yazarı Maureen Healy, çocuklarda duygusal sağlık konusunda yaptığı etkili konuşmalarıyla tanınan bir eğitimci. Belki de en güzel yanı, sizinle sohbet ediyor gibi yazması; doktorasını Kaliforniya’daki Fielding Graduate Üniversitesi’nde çocuk psikolojisi üzerine veren Healy’in kitapta didaktik anlatımdan uzak durarak samimi ve akıcı bir üslup benimsediğini söyleyebiliriz. Bir hayli hareketli geçen çocukluğunu anlatarak oldukça sıcak ve samimi bir giriş yapan Healy, sıkıcı olmaktan uzak ve faydalı bir eserle karşımıza çıkıyor. Kendisi aynı zamanda Psychology Today’in düzenli yazarlarından olup dünya çapında ilgi gören ödüllü Growing Happy Kids kitabının da yazarı.
Healy, dünyanın dört bir yanında çocuklarla çalışma fırsatı yakalayan bir psikolog olmanın avantajlarını fazlasıyla kullanıyor. Bu deneyimleri, konuya teorik hakimiyetini, pratiğe dökmesini sağlamış olması açısından epey kıymetli. Bu kitaba da yansıyor. Duygularıyla nasıl baş edebileceğini bilemeyen çocuğunuzun, duygusal kendilik arayışlarına odaklanarak duygularını ifade edebilmeyi ve yönetmeyi öğrenerek birey olması yolunda önemli bir rehber sunuyor. İspanya’dan üç çocuk annesi Carla’nın, oğlu Mateo’nun okulda yaşadığı sorunlar için kendisinden istediği yardımda (s.17) veya anne babası yakın zamanda ayrılmış olan Hannah’nın yaşadığı müzmin mutsuzluk (s.116) karşısında ebeveyninin yaşadığı çaresizlik örneklerinde kendi çekincelerinizi ve yardım çığlıklarınızı bulacak, bu örneklerde kendi çocuğunuzu görecek ve Healy’in önerilerini kendi hayatınızda uygulama fırsatı bulacaksınız.
Yazar, kitabını üç bölüme ayırmayı uygun görmüş; Duyguları Öğrenme, Zihniyet ve Alışkanlıklar. İlk bölüm, birey olma yolundaki çocuğunuzun duygularını öğrenme yolculuğuna odaklanıyor. İkinci bölüm, duygu yönetimine yardımcı olarak duygusal sağlık farkındalığı yaratmayı amaçlıyor. Üçüncü bölümde ise çocuklarınızın sakinleşmesini, itidalli olmasını ve akıllıca seçimler yapmasını hedefliyor. Her bölümde danışanlarıyla yaşadığı örneklerden yola çıkarak pratik öneri ve görüşler sunuyor.
Duygusal olarak sağlıklı çocuk kimdir?
Healy, “duygusal açıdan sağlıklı çocuk kimdir?” sorusunu beş basamakta cevaplandırıyor. Ona göre duygusal açıdan sağlıklı çocuk:
1) Kendisinin ve başkalarının duygularını adlandırmayı,
2) Duygularını (baskılamayı değil) yapıcı biçimde ifade etmeyi,
3) Kendini kontrol etmeyi,
4) Tepki göstermek yerine cevap vermeyi,
5) Zorlandığı durumlarda bile akıllıca seçimler yapmayı öğrenen çocuktur. Kitabı ve önerilerini de bu tanım üzerine kurduğunu söyleyebiliriz.
Yazar, duygusal sağlığın, öfke ya da başka bir kuvvetli duygu hissederken dahi iyi seçimler yapabilme becerisi üzerine kurulu olduğunu belirtirken çocuklar ve ebeveynler için şu üç basit adımı atmalarını öneriyor: Durmak, sakinleşmek ve akıllıca bir seçim yapmak. Bu noktada, duygusal frenleri kullanmayı ve akıllıca seçimler yapmayı, tıpkı bisiklet sürmeyi öğrenmek gibi bir refleks haline getirmeyi ve kriz anlarında daha iyi kararlar verebilmek için faydalı öneriler veriyor. Yazar önerilerini sunarken “duygusal bilgi” ile daha akıllıca seçimler yapabileceğimizi keşfetmenin önemine vurgu yapıyor.
Önce siz sonra çocuğunuz
Şunu da belirtmek gerekiyor ki bu kitap, sadece çocukluğumuza yönelik bir çalışma değil. Önce sizde duygusal bir farkındalık oluşturma ve ardından çocuğunuzun duygusal olarak sağlıklı yetişmesini sağlamayı amaçlıyor. Yani değişim sizden başlıyor. Sizin aracılığınızla çocuğunuz da bu refleksi küçük yaşta kazanarak hayat boyu sağlıklı bir duygusallık geliştireceğini öneriyor. Kısacası yazar, öncelikle ebeveyn olarak sizi eğitiyor, ardından çocuğunuzun duygusal dengesini sağlamayı, hayatında karşılaşacağı engellerle nasıl başa çıkabileceğini öğrenebileceği bir yol göstermeyi hedefliyor. Bunu yaparken de ipuçları ve grafiklerle anlatımını destekliyor.
Kitapta önerilen bazı faydalı yöntemler var: Sözgelimi, yaşama sağ beyinlerini, yani beynin duygusal yanını kullanarak başlayan çocuklarınızın sol beynini (mantıksal yanı) de kullanmalarını sağlayarak sağlıklı duygusal gelişimlerini sağlayacak dengeleme yöntemleri sunuyor. Sol beyin kullanımının 4 yaşında başlaması sebebiyle de duygusal eğitime bu yaşı almış çocuklarla başladığını belirtiyor. Tabii bu tip tavsiyelerde, çocuğun sürekli ebeveynden destek almasından ziyade duygularıyla kendi kendine başa çıkmayı öğretici bir tavır söz konusu. İhtiyaç duyduğunda sizden yardım istemesini de göz ardı etmeyip bunu bir refleks haline getirmeyi öğreterek çocuğunuzu, zihinsel ve duygusal açıdan hayata hazırlama amacı güdüyor. Bunun için de uygulanması oldukça basit gözüken ve hangi durumda ne yapabileceğinizi gösteren yöntemler sunuyor: Duygu çarkı, öfke butonu, baloncuk nefesi gibi yöntemler bunlardan birkaçı.
Geleceğimiz çocuklar
“Bugünün çocukları yarının büyükleri” diye bir söz vardır, bugünün duygusal açıdan sağlıklı çocukları da yarının sağlıklı toplumlarını müjdeliyor. Bu sebeple duygusal açıdan sağlıklı çocuklar yetişmesine belki hiç olmadığı kadar ihtiyacımız var. Çünkü toplumlar, duygusal dengesi yerinde olmayanlarca yönetiliyor. Daha sağlıklı bir gelecek için çocuklarımızın duygusal sağlığının gelişimine destek olmak, dolayısıyla doğru seçimler yapması yolunda onlara ışık tutmak zorundayız. Nitekim insanlığın geleceği onların kararlarıyla belirlenecek.
Timaş Yayınları etiketini taşıyan, çevirisi Neval Akbıyık’a ait olan kitap, kendinize ve çocuğunuzun duygusal gelişimine vakit ayırırken yanınızda bulundurmak isteyeceğiniz türden. Zira size yol gösterecek rehber kitaplar mevcut ve bu kitap onlardan biri.
Batuhan Sarıcan / [email protected]
