Son bir araştırmaya göre Atilla’nın 5.yy’da Roma’ya saldırmasının nedeni altın değil, yiyecek ve otlak arayışıydı. Bunun sebebi ise günümüz Macaristan topraklarında yaşanan kuraklıktı.
375 yılında Orta Asya’dan gelen süvariler Doğu Avrupa bozkırlarını istila etmişlerdi. Süvari göçebeler olan Hunlar, Kırım’daki Cermen Ostrogot Krallığını yıktıktan sonra Vizigotları da Tuna üzerinden Roma İmparatorluğuna doğru sürmüşlerdi. Bu olaylar, yaklaşık 200 yıl süren ve “Büyük Göç Dönemi” olarak bilinen Avrupa göç hareketinin başlangıcıydı.
Hunlar 5.yy’ın başında Tuna’nın başlıca kolu olan Tisa nehrinin verimli ovasına (günümüz Macaristan) yerleşirler. Burada bir güç merkezi oluşturan Hunlar, Doğu ve Batı Roma İmparatorluklarıyla iyi ilişkiler kurarlar. Birkaç küçük Hun birliklerinin talanları dışında bu ilişkiler yıllarca iyi bir şekilde devam eder. Fakat 442 yılına gelindiğinde durum değişir. Yeni hükümdarları Atilla ile Hunlar, Doğu Roma eyaleti Moesia ve Trakya’yı işgal ederler. 447 ‘de ise Batı Roma eyaleti Illyricum’a saldırarak, Singidunum (Belgrad) kentini yerle bir ederler.
Tarihsel araştırmalara göre talan ve zorla haraç toplama, Atilla yönetimindeki Hun baskınlarının başlıca itici gücüydü. Fakat Cambridge Üniversitesi bilim insanlarının son bir araştırması farklı bir sonuç verdi. Buna göre İ.S.430 – 450 yılları arasında Macaristan topraklarında şiddetli bir kuraklık yaşanmıştı ve Hunların Roma’ya saldırmalarının sebebi de bu kuraklık olmuştu. Kuraklık Tuna boylarında yaşayan Hun nüfusunun yaşam biçimini kalıcı olarak bozmuş ve onları yeni hayatta kalma stratejilerini benimsemeye zorlamıştı.
Araştırmacılar ağaç halkalarına dayanan iklim verilerini değerlendiler. Veriler Macaristan’ın 4. ve 5. yüzyıllarda alışılmadık derecede kurak yazlar yaşadığını gösterdi. Özellikle de İ.S. 420 ile 450 arasındaki kuraklık dönemleri, Tuna ve Tisa’nın taşkın ovalarının ötesindeki mahsul verimini ve otlakları ciddi bir şekilde etkilemiş olmalı. Bu durum, bölgedeki iskeletlerin son izotop analizleriyle de destekleniyor. Son araştırma böylece İ.S.442 ila 447 yılları arasında Hunların, Roma eyaletlerine gerçekleştirdikleri salgınların altından çok, yiyecek ve büyükbaş hayvan arayışıyla ilgili olduğunu gösteriyor.
Ayrıca Roma kaynaklarından edinilen bir bilgiye göre de Atilla, Tuna boyundaki “beş günlük yolculuk genişliğindeki” bir arazi şeridini kuraklık döneminde iyi otlaklar sunduğu için talep etmişti. Araştırmacılar bu tezin kabul görmesi için somut kanıtların bulunması gerektiğini söylüyorlar. Çünkü Atilla’nın diğer seferlerinin yalnızca yeni otlaklar ve tarım arazileri arayışlarıyla açıklanması pek mümkün görünmüyor.
Batı Romalılar 451 yılında, Katalon Muharebesi’nde Hunların Galya’ya hakimiyet kurmalarına engellemişlerse de Hunlar, Galya’nın büyük bir kısmını yağmalamış, Romalıların ve Vizigotların ordularına ciddi zararlar vermiştir. 452’de ise Atilla İtalya’ya girer ve en sonunda Macar ovasına çekilmeden önce çok sayıda kenti yerle bir eder. Bazı Hunların daha sonra, atalarının İ.S.360 yılından itibaren kuraklık yüzünden terk ettikleri oldukları, Orta Asya’ya döndükleri düşünülüyor. Ve bir teze göre Orta Çin’in kuzeyindeki yüksek ovalardaki “mega kuraklık” süvari göçerlerin göç sebebiydi.
Nilgün Özbaşaran Dede
