Maskeliyken birbirimizi ne kadar iyi tanıyoruz?

Koronavirus Öne Çıkanlar Toplum
Maskeliyken birbirimizi ne kadar iyi tanıyoruz?

Neredeyse bir yıla yakın bir zamandır maske takıyoruz. Maske takmak sokağa çıktığımızda bazen yanımızdan geçen bir arkadaşımızı tanımadan geçmemize yol açabiliyor. Kimi zaman da kendisini tanıtanlar oluyor. Maskenin yüzleri tanımayı zorlaştırdığı şaşırtıcı bir şey değil elbette ki.

Geçen yıl bu konuyla ilgili çok sayıda araştırma gerçekleştirildi. Bu araştırmalarda genelde yüz tanımayla ilgili takip yazılımlarından faydalanıldı. İsrailli bir araştırma grubu ise maskenin etkisini araştırmak için bu tür araçlardan tamamen uzak durdu. Ben- Gurion Üniversitesi’nde Erez Frud ve Tziv Ganel ile çalışan ekip, 500 katılımcıyla bir deney gerçekleştirdi.

Deneyde, Cambridge FaceMemory testi esas alındı. Prosopagnozi tanısı konabilen bu testle bir kişinin diğer insanları yüzlerinden ne kadar iyi tanıdığı kontrol edilir. İnsanlar normalde doğduklarından birkaç ay sonra yüzleri birbirinden ayırt etme yetisini kazanırlar. Fakat doğuştan var olan ya da bir yaralanmayla ortaya çıkan Prosopagnozi, bu yetiyi önemli ölçüde kısıtlayabiliyor.


Cambridge Face Memory testinde katılımcılara bazı yüzler gösterildikten bir müddet sonra, bunları daha büyük bir grup içinde bulmaları istenir.

İsrailli araştırmacılar bu testi biraz değiştirerek, katılımcıların yarısına maskeli diğer yarısına ise maskesiz yüzler gösterdiler. Maskeli ve maskesiz yüzler farklı açılardan, farklı ışıklarda ve pikselleri değiştirilerek gösterildi. Sonuca göre maske, yüzleri tanıma başarısını yüzde 15 oranında düşürüyor. Bu ilk bakışta çok büyük bir oranmış gibi durmuyor ama psikolog Galia Avidan, maskenin özellikle de normalde de yüzleri zor tanıyan kişiler için ek bir külfet getirdiğini söylüyor.

Araştırmadan çıkan diğer bir sonuç da şu: Maske ile yüz tanıma süreci farklı işliyor. Normalde yüzü bir bütün halinde hemen tanıyabilmemizin aksine, maske yüz hatlarını adım adım hatırlayarak bir araya getirmemiz için zorluyor. Bu süreç daha yavaş işlediği gibi holistik (bütünsel) algılamadan da daha az güvenilir. Demek ki maske yüz tanımada nicel ve niteliksel değişimleri beraberinde getiriyor diyor araştırmacılar.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak