Tahminlere göre duygusal nedenlerle ağlayan tek canlı, insan. Uzmanlar gözyaşlarımızı beş kategoriye göre sınıflandırdılar: Yalnızlık, güçsüzlük, bitkinlik, uyum ve medya kullanımı.
Bu sınıflandırma, temel psikolojik ihtiyaçlar karşılanmadığında veya çok yoğun bir şekilde tatmin edildiğinde, duygusal gözyaşlarının her zaman aktığı fikrine dayanıyor. Ulm Üniversitesi’nde Johannes Keller yönetiminde çalışan ekip, yalnızlığın, yakınlaşma arzusunun gerçekleşmemesi halinde ağlama isteğine yol açtığını söylüyor. Bu kategoriye aşk acısı veya vatan hasreti de dahil. Sevinç gözyaşları ise araştırmacılara göre ihtiyaçların uyumlu bir şekilde yoğun olarak yerine gelmesi halinde örneğin evlilik gibi deneyimlerde akıyor. Güçsüzlüğe bağlı ağlama içinse bir ölüm haberine gösterilen tepki örneği veriliyor.
Medya kullanımı kategorisindeki ağlamanın birkaç özelliği var. Diğer kategorilerle karşılaştırıldığında, ağlayan kişi yalnızca dolaylı olarak etkileniyor ve gözyaşları “temsili olarak” ortaya çıkıyor. Tetikleyici, empati kurduğu bir kitabın veya filmin ana karakterinin başına gelen bir deneyimdir. Ayrıca bir dramada gözyaşı dökebiliriz, ancak bir komedide de gözyaşı akıtabiliriz. Yani o kategoride sevinç gözyaşları da hüzün gözyaşları da olabilir. Ya da refleks de olabilir. Duygusal gözyaşları, gözleri nemli tutan ve koruyan bazal gözyaşlarından açıkça ayırt edilebiliyor.
Çalışmaya ayrıca soğuğa, rüzgara veya soğan acısına tepki olarak akan gözyaşları dahil edilmedi. Ağlamanın temeline inmek isteyen araştırmacılar, insanlara duygusal gözyaşlarının nedenlerini soran iki çevrimiçi anket yaptılar. Diğer bir deneyde deneklerin günlük tutmaları istendi. Bu şekilde örneğin, gençlerin bunaldıkları için yaşlılara kıyasla daha çok ağladıkları ortaya çıktı. Psikologlar, araştırmayı duygusal gözyaşları fenomeniyle ilgili yeni araştırmaların temeli olarak görüyorlar. Duygusal gözyaşlarının psişik hastalıklardaki rolü üzerine göreceli olarak az şey biliniyor. Ayrıca gözyaşlarının sosyal etkileşimi ne şekilde ayarladığıyla ilgili sistematik bilgiler de eksikti. Bugüne dek gözyaşlarının bir kişinin diğer kişiyi destekleyip, desteklememesi üzerinde ne gibi etkisi olduğu da bilinmiyordu. Ağlamanın en yaygın beş nedenini belirlemenin, gelecekte bu soruların yanıtlanması için yardımcı olabileceği sanılıyor.
Nilgün Özbaşaran Dede
