İster Yakındoğu, Çin veya Orta Amerika olsun, alkol içerikli içecek üretimi çok eski bir gelenek. Hemen hemen tüm kültürlerde yer etmiştir. Bu da alkol düşkünlüğünün ve bağımlılığının bizde ve atalarımızda nasıl gelişmiş olabileceği sorusunu doğurmuş. Alkol tüketimi tamamen kültürel bir tercih mi? Yoksa bu tercih, alkolün evrimsel avantajlar sağlamasından dolayı mı biyolojik köklere uzanıyor? Hangi sorunun doğru olduğu bugüne dek hep tartışmalı kalmıştı.
Bununla birlikte insan, alkol tüketen tek primat değil. Tropikal fareler özellikle de Bertam palmiyesinin fermente olmuş nektarını ararken, şempanzeler ve Genon maymunları da insanlar tarafından üretilen fermente içecekleri seviyorlar. Maymunların alkol tükettiğini gösteren bir başka kanıtı Kaliforniya Eyalet Enstitüsü’nden Christina Campbell ve ekibi buldu. Araştırma çerçevesinde Panama’da doğal ortamda yaşayan yabani Geoffroy örümcek maymununun (Ateles geoffroyi) beslenme biçimi izlendi. Bu maymun türü bölgede yetişen boz erik ağacının (Spondias mombin) meyvelerini seviyor.
Araştırmacılar maymunlar tarafından ısırıldıktan sonra atılan/düşürülen erikleri analiz edince, çoğunun çok fazla olgunlaştığını gördüler. Bu nedenle sadece bol miktarda şeker değil ortalama olarak yüzde bir ila iki oranında da alkol içeriyorlardı. Ayrıca maymunların idrar örneklerinin analizleri de hayvanların alkolü sindirdikleri ve özümlediklerini de gösterdi. Bununla birlikte meyvelerin içindeki alkol miktarı onları sarhoş edecek seviyede değil. Fakat alkol içerikli meyvelerin başka olumlu tarafları olabilir: Örneğin alkol kokusu meyvenin iyice olgunlaşmış ve tatlı olduğuna dair bir işaret.
Diğer taraftan alkolün kendisi de yüksek ısıl değere sahip. Bu yüzden maymunlar bu meyveleri kalori almak için tüketiyor olabilirler. Çünkü fermente meyvede daha az olgunlaşmış meyvelere kıyasla daha fazla kalori var. Diğer faydalar ise alkolün antibakteriyel özellikleri veya fermente meyvede aktif olan mayalar olabilir. Biyologlar ayrıca bazen uzaktan algılanabilen fermente meyvenin kokusunun, maymunlara meyveleri bulmalarını kolaylaştırdığını düşünüyorlar.
Araştırma, yabani maymunların insanların etkisi olmadan, alkol içerikli meyveler yediklerini ilk kez kanıtlaması açısından önemli. Bu da primat atalarımızın da alkol için bir tat duyusu geliştirmiş olduklarını akla getirmekte. Araştırmacılar atalarımızın alkol içerikli yiyecekleri, sarhoş edici etkisi nedeniyle değil yüksek besin değeri nedeniyle tercih etmiş olabileceklerini söylüyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
