Şöyle Bir Sinek Gelse

Yaşam Bilimleri
Şöyle Bir Sinek Gelse

ABD’nin doğusundaki küçük bir bölgeye özgü sinekkapan bitkisi (Dionaea muscipula), böcekleri koku ile yakalıyor. Öyle bir kapanıyor ki yakaladığı sineği hazmetmesi bir hafta sürebiliyor.

Bitkinin avını tam olarak ne şekilde yakaladığını ve sindirdiğini öğrenmeyi amaçlayan Alman bilimciler, bitkide bulunan duyarlı kılları mekanik olarak taklit ederek, bitkinin reaksiyonunu ölçmüşler. Bitki, böceğin ilk dokunuşunu duyarlı kıllar sayesinde bir tür elektrik potansiyeli olarak kaydetse de belirgin bir reaksiyon vermiyor. Bu şekilde örneğin düşen bir yaprak veya yağmur damlası gibi yanlış alarmda boşuna enerji harcanmıyor; nitekim bitki çok hızlı kapansa da yeniden açılması yarım gün kadar sürüyor. Bitki, ancak birinci uyarımı yirmi saniye sonra ikinci bir uyarımın takip etmesi halinde kapanıyor. Üçüncü uyarım ise zincirleme bir reaksiyonu başlatıyor.

Bitki fizyoloğu Rainer Hedrich bu durumda bir ölüm spiralinden söz ediyor. Yakalayıcı yaprakların iç kısmındaki bezler saatler boyu sindirim enzimleri üretip, salgılıyorlar. Ayrıca tuzak, hava geçirmez bir şekilde kapanıyor. Bitki öte yandan besleyici maddeleri alabilmek için taşıyıcı maddeler de üretiyor. Bu şekilde zahmetli sindirim süreci yiyeceğin büyüklüğüne uyum sağlayabiliyor.


Current Biology dergisinde yayınlanan araştırmaya göre iri bir sineğin sindirilmesi bir hafta kadar sürebiliyor. Küçük bir sivrisinek ise duyarlı kılları uyarmak için yeterli olmuyor. Sinekkapan, bir böceğin yakalayıcı yapraklara kaç kez dokunduğunu sayabiliyor. Oluşan elektrik potansiyelinin sayısı, bitkiye avının büyüklüğü ve besleyici madde içeriği hakkında bilgi veriyor.

Bu bilgiler sayesinde bitki, böceğin avlanmaya değer olup olmadığını kestirebiliyor diye açıklıyor Hedrich. Bir sineğin kapalı bir bitkiden kurtulma şansı, paniğe kapılmamasına ve hareketsiz kalıp ikinci bir duyarlı kıla temas etmemesine bağlı. Sinek hareket etmediği taktirde tuzak açık kalıyor.