Bizim dilimiz eşsiz olarak kabul edilir. Ancak başka bir primatın sesli iletişiminin hafife alındığı anlaşıldı. Şempanzeler onlarca farklı çağrıyı yüzlerce ses dizisiyle birleştiriyorlar. Ve bunların hiçbiri rastgele yapılmıyor.
Son bir araştırmaya göre şempanzelerin sesli iletişimi sanılandan daha karmaşık. Araştırmacılar Fildişi sahilinde doğal ortamda yaşayan şempanzelerin seslerini kaydettiler. Analizlere göre insansı maymunlar on iki farklı çağrı sesini, yüzlerce farklı ses dizisiyle kombine edebiliyorlar. Max-Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü araştırmacıları Communications Biology dergisinde yayınladıkları makalelerinde bu çağrı seslerinin kombinasyonunun belli başlı kurallara dayandığını belirtiyorlar.
Buna göre şempanzelerin sesli iletişimi, insan diline sanılandan daha çok benziyor. İnsan da sesleri belli başlı kurallara göre kelimelerle kombine ediyor ve bunlardan yine belli kurallara göre cümleler kuruyor. İnsanların kullandıkları dillerin birçoğunda 50’den az ses vardır. Bazı primatların kullandıkları sesler ise 38’e kadar çıkabiliyor.
Araştırmacılar, Fildişi sahilindeki Tai Ulusal Parkı’nda yaşayan üç şempanze grubunda yaşayan, 46 maymunun binlerce çağrı sesini kaydettiler. Bu çağrı sesleri içinde on iki tanesinin 390 çeşitli ses dizisiyle kombine edildiği fark edildi. Ses dizileri genelde iki ila üç çağrı sesinden oluşuyordu ama bu sayı ona kadar da çıkabiliyor. Kombinasyonlar kesinlikle rastlantısal olarak oluşturulmuyor. Bazı sesler kombinasyonlarda belli başlı seslerle bir araya getiriliyor. Bu da dizilerin oluşturulduğu belli başlı kurallara işaret ediyor. Ancak ekip, veri tabanının, ses dizilerinin anlamını belirlemek için yeterli olmadığını da söylüyor.
Son araştırma böylece primatlara ait çağrı seslerinin ne kadar çeşitli olduğunu göstermiş oldu. Sonuçlar şempanzelerin sesli iletişiminin sanılandan çok daha karmaşık ve yapılandırılmış olduğunu ortaya koysa da yine de insansı maymunların sesli iletişimi, insan dilinin karmaşıklığına yaklaşamıyor. İnsanın sosyal yaşamına benzer bir yapı içinde doğal ortamda yaşayan şempanzelerin ses dizilerindeki karmaşıklığı araştırarak, nereden geldiğimizi ve eşsiz dilimizin ne şekilde geliştiğini öğrenmeye çalışacağız diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
