Çin’de üretilen aşıları kullanan çok sayıda ülke, daha bulaşıcı delta varyantının yayılması ve vaka sayılarının artması üzerine Çin aşılarına olan güvenlerini yitirmeye başladılar.
1 Ağustos tarihinde Kamboçya üçüncü doz aşıya onay veren en son ülke konumunda. Ülkede Oxford/AstraZeneca aşının iki doz Çin aşısı olanlara uygulanması kararı alındı.
Geçen ay ise Bahreyn, Endonezya, Tayland, Uruguay ve Birleşik Arap Emirlikleri koruma kalkanını güçlendirmek ve bulaşı engellemek için farklı aşıları karıştırmaya karar verdi.
Çin’in iki aşısı Dünya Sağlık Örgütü’nden (DSÖ) Acil Kullanım İzni almasına karşın bu aşıların 3. faz deneme verileri kamuoyuna tam açıklanmadı. Sinopharm ve Sinovac Biotech’ın aşıları bağışıklık sistemini uyarmak için inaktif virüslerden yararlanıyor. Moderna ve Pfizer/BioNTech gibi mRNA aşılarına göre daha geleneksel bir yöntemle üretilmiş olan bu aşılar, mRNA aşıları kadar etkili değil. Sinovac aşısı üzerinde farklı ülkelerde yapılan klinik denemelerden farklı sonuçların alınması aşıya duyulan güveni sarsıyor.
Çin aşıları bugün Afrika, Orta ve Güney Amerika’da, Güneydoğu Asya’da yaygın olarak kullanılıyor. Şu anda 100 ülkede kullanımda.
Çin aşılarının delta varyantına karşı koruyucuğu konusundaki kuşkular giderek artıyor. Bu konuda yapılan çalışmaların sonuçları henüz açıklanmadı. Ancak İsrail’de son günlerde yapılan bir çalışmada Pfizer/ BioNTech aşısının etkinliğinin %39 olduğu belirtildi. Oysa diğer ülkelerde daha yüksek sonuçlar alınmıştı.
Hong Kong Üniversitesi’nden virolog Jin Dong- Yan, “Sinopharm ve Sinovac’ın koruyuculuğu %30 civarında çıkarsa hiç şaşırmam” diyor.
Sinovac, ikinci dozdan sonra antikor sayısının düştüğünü gösteren çalışmadan sonra kendilerinin ürettiği aşıların üçüncü dozunun yapılmasını tavsite etti.
Bu arada Güneydoğu Asya ve Orta ve Güney Amerika’da, halkın çoğunluğu iki doz aşı olmasına karşın pandemide büyük artış görülüyor. Şili (halkın %47.3’ü çift doz, %61’i tek doz aşı olmuş) 12 Temmuz tarihinde bir aylık sokağa çıkma yasağı uygularken, Uruguay’da vaka sayıları hızla yükseliyor. Bu ülkede aşı olanların dörtte üçüne Çin aşısı yapılmış.
Halkının çoğunun Sinovac aşısı olduğu Endonezya’da Haziran ayından bu yana yalnızca sağlık çalışanlarından 131’i yaşamını yitirdi. Ülke şimdi üçüncü doz olarak Moderna olmaya hazırlanıyor.
Çin aşıları Çin’de de hayal kırıklığı yaratıyor. Çinlilerin %57’si iki doz aşılarını tamamladı. Çin şimdi üçüncü doz olarak mRNA aşılarını kullanmayı planlıyor.
Her şeye karşın Çin aşıları tüm dünyada bugün pandemiye karşı tek silah olarak değerlendiriliyor. Bu aşılar bulaşı azaltmaya yeterli olmasa da, hastaneye yatışları ve can kayıplarını büyük ölçüde azaltıyor. Örneğin Uruguay’da Sinovac aşısı sayesinde can kayıpları %97 oranında azalmış bulunuyor.
Brezilya’da Serrana kentinde Sinovac ile aşılanmadan sonra can kayıpları %95 oranında azaldı. Brezilya FAMERP Tıp Fakültesi’nden virolog Mauricio Nogueira, Çin aşılarının yaşam kurtarmaya devam ettiğini söylüyor. “Farklı üreticilerin aşılarının kullanılması heterolog olarak isimlendiriliyor” diye konuşan Nogueira, “Heterolog aşılama bence en etkili çözüm. Ama halihazırda Çin aşıları Brezilya gibi yalnızca %19’unun aşılandığı ülkelerde yaşamsal önem taşıyor” diyor.
Reyhan Oksay
