Internette “parayı veren, düdüğü çalmasın” diye ABD Federal İletişim Komisyonu (FCC) tarafından Obama döneminde korunan “ağ tarafsızlığı”, Trump’ın atadığı “yeni” komisyon tarafından iptal edildi. 5 kişiden oluşan komisyondaki 3 Cumhuriyetçi üye iptal istedi, 2 Demokrat üye karşı çıktı. Bizdeki Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) benzeri görev ve sorumlulukları olan FCC, böylece ABD’de interneti “parayı veren, düdüğü çalar” sistemine oturttu. Karar, Temsilciler Meclisi’ne ve Senato’ya gidecek. Trump yanlıları, allem kallem bu kararı Kongre’den geçirirse, sırada Anayasa Mahkemesi var. Orada nasıl bir savaş verileceği henüz meçhul.
Tekel kazanır, startup kaybeder
ABD’de alınan bu karar neden önemli? Internetin icat edildiği, dünyaya 1990’dan itibaren yayılmaya başladığı yer, Amerika. Burası aynı zamanda dünyanın başat kültür egemenliği merkezi. ABD’de böyle bir uygulamanın başka ülkelerde kabul görmesi kolay ve hızlı oluyor. Yani kötü örnek olabilir. Ama daha önemlisi: Tekel niteliğinde telekom şirketleri, ve çok büyümüş Google, Facebook, Amazon gibiler internette “daha hızlı” koşmak için gereken parayı ödeyebilir. Bu durumda, işe yeni başlayan startup’lar, milyonlarca KOBİ, ve tabii vatandaş “daha yavaş” bir internetle baş başa kalır.
Ağ tarafsızlığı konusunda Türkiye’de de BTK, TTNet’in, bazı sitelere erişimi engellediği iddialarını araştırmış ve sonuçta TTNet’i 250 bin TL cezaya mahkum etmişti (Ocak 2012).
AB, ABD’ye benzemeyecek
Trump yanlısı yeni FCC’nin, internetin boğazını sıkacağı bekleniyordu. AB Komisyonu Başkan Yardımcısı, ve Dijital Tek Pazar’dan sorumlu “bakan” Andrus Ansip, Le Monde gazetesinde hemen yayınlanan (belli ki önceden hazırlanmış) makalesinde açıkça dedi ki: “Biz Avrupa’da ağ tarafsızlığını korumaya devam edeceğiz. İnternete erişimin açık ve kısıtsız olması, her hangi bir müdahaleye maruz kalmaması, yavaşlatılmaması Avrupa Hukuku’nun ruhunda yer alır. Yasalarımız, internetin işlemesini, hizmet vermesini koruma altına almaktadır.”
Internet kime ait?
Öte yandan, “Frekanslar kamu malıdır, herkese eşit olarak aittir, bu nedenle devlet sadece düzenleme yapılmasını sağlar,” ilkesi ABD’de 1934’te kabul edilen İletişim Yasası’nda yazıyor.
Buna rağmen, ABD’de zengin internet servis sağlayıcısı ve tekel halindeki telekom şirketleriyle, interneti kullanan milyonlarca KOBİ ve vatandaşın haklarının korunması arasında hiç dinmeyen çekişme, FCC’nin kararıyla yeni bir savaş cephesi yaratacak.
Başta California, Illinois, Iowa, Kentucky, Maryland, Massachussets, New York, Washington eyaletleri olmak üzere şimdilik 20 eyaletin, FCC’nin kararı aleyhinde dava açmaya hazırlandığı bildirildi: ABD’deki 50 eyaletin neredeyse yarıya yakını... İşin garibi, Trump’ın seçmen tabanı da FCC’nin kararından olumsuz etkilenecek. Bir ankete göre Trump’a oy veren her 4 kişiden 3’ü ağ tarafsızlığını destekliyor. Bu talepler, Kongre’ye yansıyacaktır.
Sağcıların sahte hesapları
Internette sahte hesap denilince akla hemen “kötücül” emelliler gelir. Çünkü örnekler, onların kampından internete lağım olarak akıyor. FCC üyelerini etkilemek amacıyla FCC sitesine görüş ve dilek yollayan 22.1 milyon hesaptan sadece 3.8 milyonunun “gerçek” hesap olduğu, gerisinin sahte robot hesaplar veya ölmüş kişilere ait işlemeyen hesaplar olduğu Gravwell araştırma kurumunca saptandı. Robot hesaplar, birbirinden kes-yapıştır yaparak “ağ tarafsızlığını iptal edin” mesajını iletmiş. Bunu o kadar robotik yapmışlar ki bir milyon e-postanın ortak adresinin bir porno sitesi olduğu anlaşılmış. Pek çok e-postada eyalet adresi olarak sadece “eyalet” yazılmış. Bütün bunların anlaşılması üzerine 19 eyaletin başsavcıları FCC’e başvurarak “oylamayı erteleyin” dediler. Ama FCC Başkanı dinlemedi. Başkan Ajit Pai, dev Verizon telekom şirketinin avukatı olarak çalışmıştı. Trump, başkan seçilince onu hemen FCC Başkanlığına atadı.
Edip Emil Öymen
*Bu yazı 22.12.2017 tarihli Dünya gazetesinde yayınlandı.