Geçtiğimiz son bir ay ekonomide yaşananlara şaşırdık, anlam veremedik, sonra anlam verince de inanamadık. Türk parasının değeri, bilerek düşürülüyor. Bu yolla, işgücü masraflarının düşürülmesi, ihraç mallarımızın ucuzlaması hedefleniyor! İnanması güç, ama yapılan bu: Tüm ülke olarak fakirleşmemiz, bu yolla, ucuz üretim merkezi haline gelmemiz hedefleniyor. Bu anlamlı bir strateji mi? Uzun vadede, bu yolla zenginleşmek mümkün mü?
Maalesef hayır
Çin’in yerine bu yolla geçmek mümkün değil; çünkü dünya değişti; dijital çağda, düşük katma değerli ürünleri ucuza üreterek zenginleşmek mümkün değil. Dijital çağda, yüksek teknolojili, yüksek katma değerli ürünleri icat ederek, fi kri mülkiyetini alarak, marka haline getirerek ve satarak öne geçiliyor. Bunun için de, ucuz işgücü değil, nitelikli, eğitimli, yaratıcı işgücü gerekli. Bunun için de sadece eğitimimizin değil, hukuk sistemimizin, dünyaya bakışımızın da değişmesi gerek.
Yeni buluşlar yapabilmek için özgür tartışma ortamı gerek. Fikirlerin özgürce tartışılması, her doğru bilinenin sorgulanması, deneyler ve verilerle sınanması gerek. İcat yapabilmek için yüksek nitelikli eğitim gerek; dijital çağda dijital ürünler üretebilmek için, ilköğretimden başlayarak algoritma, programlama, dijital tasarım eğitimi gerek.
Bunun için dijital dönüşüm bir eğitim meselesi. Bunu bir politikacının ağzından duymak beni umutlandırdı. DEVA partisinin Yarına Atılım Eylem Planının dijital dönüşüm kısmını hazırlayan ekibi kutlarım. Umarım bu rapor tartışılır ve politik vaatler somutlaşarak daha geniş kesimlerce sahiplenilir. Bu konuda uzman gazeteci Füsun Sarp Nebil tartışmayı başlattı*. Umarım eğitim adımları da tartışılır.
Altyapı güçlendirilmeli
İlk adım olarak eğitimin dijital altyapısı güçlendirilmeli. Avrupa’da en düşük internet hızına sahip ülkesiyiz. Romanya’nın geniş bant internet hızı, 10 katımız. Yüksek hızı geçtik; ülkemizin büyük bir kısmında internet yok! Pandemide telefonun çektiği tepelere çıkıp ders izlemeye çalışan köy çocukları görmezlikten gelinen bu eksiği gündeme getirdi. İletişim altyapısı kadar, veri ve bilgisayar altyapısı da yetersiz. Bilgisayar sahipliği oranı çok düşük; tüm öğrencilerin internet erişimli bir bilgisayara erişimi olması gerek.
Avrupa ülkelerinin çoğunda kodlama eğitimi ilkokula inmiş durumda. Estonya 2012’de, İngiltere 2014’te ilkokul seviyesinde öğrencilere kodlama öğretmeye başladı. Bizde ise lise seviyesinde bile kodlama eğitimi seçmeli. Sanırım altyapıdan daha zoru, dijital becerileri değişik seviyelerde öğretecek eğitimcilerin yetiştirilmesi ve müfredatın güncellenmesi. Öncelikle meslek liseleri müfredatına, zorunlu dijital beceri dersleri konmalı. Programlama ya da popüler adıyla kodlama, temel bir alandır ve tüm liselerde zorunlu bir ders olarak okutulması gerekir. Pek çok ülkede, örneğin Kanada’da, “kodlama yeni matematiktir” sloganıyla, kodlama matematik müfredatının bir parçası olarak okutuluyor. Ancak sadece lise seviyesinde kodlama eğitimi vermek için bile bir öğretmen ordusu gerekli: Türkiye’de 10 binin üstünde lise var. Demek ki 10 binlerce lise seviyesinde kodlama öğretmeni lazım.
Bu alanda bir seferberliğe ihtiyaç var. Bunun ayrı bir eğitim branşı yerine, matematik öğretmenlerine kazandırılacak yeni yetkinliklerle yapılması düşünülebilir. Her halükarda, daha çok bilgisayar öğretmeni kadrosuna ihtiyaç var.
Üniversitelerde durum
Liselerle birlikte yükseköğretimi hedeflemek de yerinde olur: Sadece lise öğrencileri değil, tüm üniversite öğrencilerinin de kodlama eğitimleri alması gerekli. Her branşın kendine özgü özelleşmiş kodlama dilleri ve ortamları, uygulama yazılımları var. Kuşkusuz mühendislik gibi bazı branşlar, öğrencilerine bu eğitimleri veriyordur; ancak sadece mühendislerin değil, tüm bölümlerin kodlama eğitimi alması, projelerinde bu özelleşmiş dilleri ve ortamları kullanması gerekli. Acaba üniversite öğrencilerinin yüzde kaçı bu imkana sahip?
Lale Akarun / [email protected]
Bu yazı HBT'nin 294. sayısında yayınlanmıştır
* https://t24.com.tr/yazarlar/fusun-sarp-nebil/deva-partisi-nin-yarina-eylem-atilim-plani-nin-dusundurdukleri,33004