Kilit teknolojilerde yetkinleşmek

Müfit Akyos
Kilit teknolojilerde yetkinleşmek

KT’ler yeni sanayilerin gelişmesini ve var olan sanayilerin dönüşmelerini sağlamaktadır.

Teknolojinin, yalnızca kullanıcısı olmamızdan ve aşırı bir popülistlikle açıklama gayretinden olsa gerek, genellikle cep telefonu veya akıllı ev analojisi ile örneklendiği ülkemizde teknolojiyi doğru kavramlarla ve güncel boyutlarıyla ele almaya gereksinimimiz var. Bütün endüstri altyapısını kökten yenileme gücündeki bir dizi teknolojik gelişmeyi temsil eden Kilit Teknolojiler bu bağlamda bir örnek oluşturmaktadır.

Kilit Teknolojiler - KT (Key Enabling Technologies - KETs) günümüzde bütün ekonominin her alanında imalat yöntemleri, ürün ve hizmet yenilikleri yapılmasını sağlayan teknolojilerin genel tanımlamasıdır. Bu tanımın altına ileri malzemeler, mikro ve nano-elektronik, nano-teknoloji, fotonik (ışık bilimi), endüstriyel biyo-teknoloji ve ileri imalat teknolojileri girmektedir.


Bu teknolojilerin genel karakteristikleri bilgi yoğun ve yüksek Ar-Ge içerikli ve yenilik süreçlerinin hızlı olması, yüksek yatırım gerektirmeleri ve yüksek nitelikli işgücüne gerek duymalarıdır. Bu özellikleriyle Endüstri 4.0’ın altyapısını da oluşturan söz konusu teknoloji alanlarının yalnızca sanayi tabanını değil yaşamımızı sağlıktan çevreye, iletişimden ulaşıma, barınmadan beslenmeye kadar geniş bir alandaki etkileme gücüyle gelecekteki yaşamımızı da biçimlendirdiği söylenebilir.

KT’lerin başta uzay ve havacılık, otomotiv, mühendislik, kimya, tekstil, inşaat, sağlık ve tarım olmak üzere hemen bütün sektör ve sanayilerde uygulanma potansiyeli vardır. KT’ler 3D-yazıcılar, LED aydınlatma, ileri robotik uygulamalar, biyo-esaslı ürünler, akıllı telefonlar, nano-ilaçlar, akıllı tekstil gibi sayıları hızla artan çok geniş bir yenilikçi ürün yelpazesinin arkasındaki “teknoloji inşa blokları”dır.

KT’ler hem yeni sanayilerin gelişmesini hem de var olan sanayilerin dönüşmelerini sağlamaktadır. KT’ler imalat maliyetini, ham madde ve enerji tüketimini düşürerek rekabeti artırmakta, atık ve çevre kirliliğine de olumlu etkilemektedir. Bir bölgenin sahip olduğu endüstri tabanıyla ve üretim becerileriyle KT’ler arasında kurulacak ilişkilerle rekabet üstünlüğü ve bilgiye dayalı sürdürülebilir bir kalkınma sağlamak Akıllı Uzmanlaşma’ya (Smart Specialisation) dayalı bölgesel kalkınma modelinin önemli bir konusunu oluşturmaktadır. Şu anda KT’ler bölgesel araştırma ve yenilik önceliklerinin %22’sini oluşturmaktadır.

Büyük oranda KT girdileri içeren ürünler AB-28 ülkelerinin üretimlerinde %19’luk bir payı ve 3,3 milyon işlendirmeyi (istihdamı) temsil etmektedirler. KT’lerle ilgili dünyadaki patentlerin %27’sine sahip olan Avrupa Birliği Horizon 2020 programında 3,8 milyar €’su nano-teknoloji, ileri malzemeler, biyo-teknoloji ve ileri imalat işleme alanlarına olmak üzere toplam 6 milyar €, KT’lerin pazara yakın uygulamalarının yaygınlaştırılması çalışmalarına ayrılmıştır.

KT’lerin en önemli karakteristiği birden çok teknolojinin (bilim alanının) arakesitinde olmasıdır. Bu nedenle KT’lerin yaygınlaştırılmasında ağ yapıların ve teknoloji altyapısının önemi büyüktür. KT alanında yapılacak ARGE, teknoloji ve ürün geliştirme çalışmaları farklı disiplinlerin bir araya getirilmesini ve yüksek bir proje yönetimi becerisini gerektirmektedir. İnsan kaynağının ise teknik ve teknik olmayan özellikleri çok disiplinlilik, bilişim, girişimcilik, yaratıcılık, proje yönetimi becerileri olarak özetlenebilir. Ar-Ge içeriği için ise lisansüstü eğitime ve özellikle doktora derecesine sahip olanlara fazlasıyla gerek olacaktır.

ABD, Avrupa ve Uzak Doğu’da rekabetçi yapıların korunması ve kalkınma bu çerçevedeki siyasa ve stratejilerle sürdürülürken ülkemizde örneğin iktidar bir heves elektrikli otomobil peşinde koşmaktadır. Oysaki KT’lerde yetkinliğe sahip olmadan dünyada rekabetçi olabilecek bir ürünü ortaya koymak olası mıdır?

Üniversiteleri teslim alınmış, bilim-teknoloji siyasasını oluşturacak kurumları “papaz eriğini imam eriğine çevirme projelerini” desteklemekle uğraşan, barış isteyen aydınlık beyinli akademisyenleri öç alırcasına tutuklanıp mahkemelerde süründürülen bir ülkede KT’ler gündeme gelir mi sizce?

Müfit Akyos


Müfit Akyos