Adı devamlı değişen ve şu sıra adına Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) denilen Üniversiteye giriş sınavı, ülkemizde en dikkat çeken eğitim aşamalarından birisidir. Bu sene sınavda bazı puan barajlarının kaldırılması, bazılarının da aşağı çekilmesi ile, sınava 3 milyondan fazla aday girdi.
Ülkemizde ortaöğretimin etkinliğini ölçen pek fazla bir şey olmadığı için, YKS testlerinin ortalama doğru soru sayıları genelde çok ilgi çeker. Özellikle matematik ve fizikte adayların ortalama doğru sayısının azlığı, bu konuları öğretmekte ortaöğretim sistemimizin başarısızlığını gösterir. Bu sene de, adaylar, 13 kimya sorusunun ortalama 1,5 tanesini, 14 fizik sorusunun 2 tanesini, ve 13 biyoloji sorusunun 2,4 tanesini doğru cevaplayabilmişler. Matematikte ise doğru sayıları artmış: Geçen sene 40 sorudan ortalama doğru sayısı 5 civarı iken bu sene 7 olmuş. Matematik ve fen performansı ortalamada çok kötü. Bu nedenle geçtiğimiz yıllarda konulan baraj puanlar, programların boş kalmasına neden oluyordu; bunu engellemek için barajlar aşağı çekildi. Adayların performansı hala kötü; ama “üniversiteye başlasınlar orada öğrenirler” deniyor.
Acaba pek de parlak olmayan performansla üniversiteye kaydolan öğrenciler bu açığı kapatabiliyor mu? ÖSYM web sitesinde 2021 yılı YKS sınavına ait kapsamlı bir değerlendirme raporu buldum*. Rapor, puanlara ve adaylara dair kapsamlı istatistikler, tablolar ve grafikler içeriyor. Tablo 12, Adayların Mezuniyet Durumlarına Göre TYT, SAY, SÖZ, EA ve DİL Puan Ortalamalarını veriyor. 2021 yılında, Temel Yetenek Testi TYT’ye son sınıfta okuyan 905 bin kişi girerken, liseden mezun olduktan sonra herhangi bir yükseköğretim programına yerleştirilmeyen 912 bin kişi girmiş. Ayrıca, üniversitede okuyan 308 bin kişi ve üniversiteden mezun 188 bin kişi de sınava girmiş. En yüksek puanları alanların üniversitede okuyanlar ya da mezun olmuşlar olması kimseyi şaşırtmamalı: Bir kere sınavda başarılı olup bir üniversiteye yerleştirilmişseniz, daha başarılı bir alt kümenin üyesi olduğunuzdan puanlarınızın yüksekliği kimseyi şaşırtmaz. Üniversitede okuyanlar sadece yetenek puanında değil, sözel, sayısal, eşit ağırlık ve dil puanı dahil tüm kategorilerde daha başarılılar.
Kim bunlar?
Daha ilginç olan kategori, liseden mezun olduktan sonra herhangi bir yükseköğretim programına yerleştirilmeyen yaklaşık bir milyon kişi: Acaba kim bunlar? Kuşkusuz içlerinde geçen sene liseden mezun olmuş; sınavı bir kez deneyip puanını beğenmemiş; tercih yapmamış; bir sene dershaneye gidip puanını yükseltmek için çalışmış büyük bir grup var. Bir kısmı ise eski mezunlar: Lise mezunu olarak çalışıyorlar; sonra yükseköğretime devam etmeye karar veriyorlar.
Lise mezunları ile ortalama puanlarını karşılaştırmak şunu gösteriyor: Liseden mezun olduktan sonra ara vermekle, sayısal puanı ortalama 201’den 204’e, sözel puan 196’dan 199’a, eşit ağırlık puanı 192’den 195’e çıkıyor. Bu tam tersini bekleyeceğiniz bir istatistik: Yıllar geçtikçe öğrenilenlerin unutulacağını, ayrıca yaş ilerledikçe hızlı soru çözme yeteneğinin de köreleceğini düşünmez misiniz? Bu istatistik, tersini gösteriyor: Sınavda başarılı olmak için lise yetersiz. Adayların yarısı lisede öğrenemediklerini telafi etmek için bir yıl ya da daha uzun süre çalışarak puanını yükseltiyor.
Rapordaki diğer bir ilginç bilgi; adayların mezuniyet yılları. Raporda Şekil 30’da görüleceği üzere, mezuniyet yılı 2012 yılı olanlardan itibaren başarı düşmeye başlıyor. Sözel puanda 2012 yılı mezunları en başarılı; 2013 yılı mezunları ikinci en başarılı; 2014 üçüncü en başarılı, diye başarı düşerek gidiyor. Diğer puan türlerinde de 2012 yılından itibaren başarı düşmeye başlıyor. 2012 yılının özelliği ne? 2012 4+4+4 sistemine geçildiği yıl. Ortaöğretimdeki gerilemenin dikkat çekmesini ve daha kapsamlı analizlerle, nedenleriyle ortaya konmasını dilerim.
Lale Akarun / [email protected]
* 2021 YKS Değerlendirme Raporu https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2021/GENEL/yksdegrapor24122021.pdf
Bu yazı HBT'nin 336. sayısında yayınlanmıştır.