İran’ın bilimde gelişmesini öteden beri merakla izleriz ve haber yaparız. Humeyni’nin “İslam devrimi” İran’ın bilimsel çalışmalarını dibe vurdurduktan sonra, 10 yıldır büyük bir toparlanma içine girdi bu ülke ve bugün bilimsel araştırma-makale sayısını birkaç yıldır dünyada hızla artıran ülke konumuna yükseldi. 10-15 yıl önce de Türkiye, İran’ın konumundaydı.
Bilimsel araştırma-makale sayısını dünyada en hızlı artıran ülke konumu şunu anlatıyor: Ülkenin akademik bilim güçleri yoğun olarak bilimsel araştırmaya odaklanmış durumda. Şüphesiz arka planda da çalıştıkları bilimsel kurumların desteklerinin yoğunluğunu ve daha da üstünde siyasi desteğin sürekliliğini...
Olayın bir başka yönü de, İran’ın açık kapattığıdır. Yüklenirseniz bir olayın üzerine, hızla yol alırsınız.
İran, Amerikan ambargosuna karşı ihtiyacı olan malzemeleri bizzat üretmek için kolları sıvamıştı, piyasada bulamayacağınız veya zor bulabileceğiniz veya size satılmayan bir cihaz, ilaç vb. üretebilmek için, bilimsel altyapınızın belirli bir düzeye -kritik eşik- gelmesi gerekir. Bu, öğrenme ve giderek üretmeye hazır olmak demektir.
Türkiye mesela 1990’lı yıllarda Savunma Sanayi alanında ihtiyacı olan malzemeleri ve silahları üretebilmek için stratejik plan yaptı. Aselsan, TAİ, Havelsan, Roketsan vb. gibi kurumlarının temellerini attı ve bugün gerçekten de ülke ihtiyaçlarının %50’den fazlasını bizzat karşılayabilecek duruma geldi.
Bu alandaki başarı doğrudan bugünkü iktidarın değildir. AKP bunu sahiplendi ve devamlılığını sağladı. Ama bu konuya siyaset karıştırdığını da görüyoruz.
Demek ki bir hedefiniz varsa, büyük sıçramalar yapabilirsiniz.
İç sayfalarımızda İran ile Türkiye’nin yıllar içinde bilimsel başarımda gelişmelerini izleyeceksiniz. Şunu belirtelim, İran fen bilimlerinde Türkiye’den başarılı; Türkiye ise tıp alanında İran’dan başarılı... İran net bilimsel makale sayısında bizi geçti.
İran’da okullarda Evrim
Size bir şey daha anımsatalım: İran’da Evrim Teorisi ilkokul 5. sınıftan itibaren var var. İlköğretim beşinci sınıftan itibaren dünya tarihi bölümünde fosiller okutuluyor. Ortaokul son sınıfta Yaşamın Kökeni bölümünde Türleşme ve Evrim, Popülasyon Genetiği, Popülasyon Dinamikleri konularında, 60 sayfa Evrim ile ilgili bütünlüklü ve kapsamlı bilgiler var. Darwin’in Evrim Kuramı’na ayrılan sayfa sayısı 11... Bizim müfredattan Evrim başlığı çıkartıldı, ama Evrim’le ilgili, ama Evrim adı verilmeden küçük parçacıkları okutuluyor.
Şüphesiz ki, İran’da siyasal baskı, köktenci görüşler egemen, kadınlar baskı altında... Ama Evrim ilkokuldan itibaren okutuluyor. Çünkü Evrim, sadece insanın kökeni ve gelişimi ile ilgili değil, yerkürenin 3,5 milyar yıllık oluşumunun tarihine bakıyor aynı zamanda. Bu perspektif içinde insanın 300 bin yıllık tarihi ne ki!
Merak edip İranlı bakanlara baktık, ikisi-üçü dışında ezici çoğunluğu doktora sahibi. Çoğu da ABD ve İngiltere’den iyi üniversitelerde bilim eğitimi görmüşler. Bizim hükümette ise 20’de 7 doktoralı bakan var...
Çok özgün bir yazı, müzik ve matematik...
Öyle bir iddia ile HBT’yi yayına başladık. 71. sayıdayız ve büyük bir keyifle dergiyi hazırlıyoruz. Ülkemiz ve insanımızın geleceğinin ancak bilim, demokrasi, özgürlük, tartışma, bilim ve teknoloji üretiminde çağdaş dünyaya eklemlenme, doğa sevgisi üzerinde yükselebileceğine olan inançla...
Bu sayımız da öyle! Size mesela müzik konusunda olağanüstü özgün bir Doğan Kuban yazısı sunuyoruz. Müzik matematiktir! İçinde uygarlık var çağdaşlık var, yetenek var... Bu arada Kuban hocamıza yeniden geçmiş olsun diyoruz, kalçasına bir protez takıldı ve yürüme talimlerinde şu sıralarda. Ziyaretimizde tüm okurlarına, herkese sevgilerini gönderdi!
Dijital para Bitcoin üzerine Tanol Türkoğlu’nun geçmişteki yazılarının üzerine daha ayrıntılı bir yazı daha sunuyoruz. Bu paralar sistemi kökten değiştirebilir. Şüphesiz çok önemli bir gelişme. İnsan embriyosuna ilk kez başarılı bir müdahale yapıldı, embriyodaki bozuk genler düzeltildi. CRISPR yöntemi sağ olsun… Acaba bu yöntemle yapılan çalışmalara küçük bir köşe mi açsak?
Daha bir sürü çok değerli köşe yazısı, haber, değerlendirme ve ayrıntı...
Gençlere dijital abonelikler
Okurlar bizi gördüklerinde, çantalarında taşıdıkları ve hafta boyunca okudukları HBT’yi çıkartıp gösteriyorlar. Bir HBT tutkunluğu giderek artıyor. Yazarımız Erdal Musoğlu da son gönderdiği notta “Derginin her sayısı birbirinden dolu ve öğretici. Ben de Cuma günlerini iple çekiyor ve okumaya doyamıyorum” diyor.
ODTÜ Bilgisayar Bölümü’nün kuruluşuna yapmış olduğu büyük katkılar nedeniyle, Prof. Dr. Bülent Epir adına HBT Dijital Abonelik bursu verdiğimiz 42 öğrencimiz de belli oldu. İçeride isimlerini görebilirsiniz. Gençlere yönelik yeni abonelikler de var ve önümüzdeki sayıda bir bir ardına ilan edeceğiz.
İstanbul’da Perşembe, Türkiye’de Cuma günlerinden itibaren HBT okuma zamanı...
Sevgiyle kalın.
