Son 20-30 yılda, çevremizde hemen her cihaz akıllı hale geldi. Akıllı demek, kısa adıyla çip içeriyor demek. Bu cep telefonundaki yüksek teknolojili çipler olabileceği gibi, kredi kartları, otomobil koltuk ayarları veya sileceklerdeki daha düşük performanslı olanlar da olabilir. Toplamda 169 farklı sektörde çip kullanıldığı raporlanıyor.
Çip üretimi günümüzde dünyanın en önemli teknolojik hamlesi. Sanayi devrimin itici gücü. Aslında Türkiye’de bilim insanlarımız çok erkenden, daha 1980’lerin başında ilk adımı attılar ve erken tarihte büyük bir başarı ile 100 nanometre çip tasarımı yaptılar. Fabrika bile kuruldu, ama hurdaya çıkartıldı.
Peki Türkiye kaçırdığı fırsatı yakalayabilir mi? Teknoloji konularını çok iyi izleyen gazeteci arkadaşımız Füsun Nebil yazdı. Çok teşekkür ederiz.
Evlerimizi klimasız nasıl soğutabiliriz?
‘Geleneksel mimariyi geri getirerek evleri soğutmak mümkün’! İklim değişikliğine bağlı olarak sıcaklıklar her geçen yıl artıyor. Daha önceleri yazların çok sıcak yaşanmadığı kuzey ülkeleri de artık sıcaklardan rahatsız. Bu durumda kapalı mekanları soğutmak için insanlar ellerindeki tek silaha, yani klimalara yükleniyor. Ne var ki klimalar hem enerji faturalarını yükseltiyor hem de küresel ısınmayı artırıcı etki yaratıyor.
Bazı bilim insanları konutları doğal yollarla soğutmanın peşinde. Örneğin ODTÜ-KKK’den mimar Bertuğ Özarısoy, geleneksel mimariden yararlanarak “pasif soğutma” sistemi üzerinde çalışmalar yapıyor. Reyhan Oksay’ın söyleşisi.
Müfit Akyos’un yazısı ilginç. Sinemada bilim. Bilim kurgu filmlerinde bilimin izlerini sürüyor ve örneklerle açıklıyor. 2 bölümlük bir dizinin ilki: Primer, Gattaca, Interstellar ve diğerleri ...
Doğan Kuban hocanın yazısı toplumda dayanışma zayıflığı üzerine. Hoca 2012 tarihli yazısında ‘yalnız kalan insan özgür olmuyor, devletin tutsağı oluyor’ diyor.
Tanol Türkoğlu Sanayi 4 paradigmasının ‘insansız’ çalışma modelini farklı bir perspektiften değerlendirdi.
Çilek: Yaşlıların sofralarında olmalı
Amerikan Beslenme Derneği’nin yıllık toplantısı Nutrition 2023 kapsamında sunulan yeni bir klinik çalışma, antioksidan değeri en yüksek meyvelerden biri olan çileğin her gün tüketilmesinin tansiyonu düşürdüğünü ve bilişsel işlevleri geliştirdiğini işaret ediyor. Bilim ve Beslenme’de.
Artırılmış gerçeklikle çalışan akıllı mercekler... İnsan gözüne normal bir kontakt lens gibi takılıyor. Ve ona yeni bilgiler ve 3 boyutlu bir görme dünyası sunuyor. Uygulanabilir bu merceklerin ortaya çıkarılmasında büyük bir hamle yapan Mojo Vision firmasının yöneticisi “bir zamanlar bilim kurgu olarak kabul edilen şeyin teknik bir gerçekliğe dönüştürülebileceğini kanıtladık” diyor. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora’nın yazısı.
Kozmik gizemler tek tek çözülüyor mu?
Mevcut kuramlara meydan okuyan 2 önemli keşfi okuyacaksınız bu hafta. İlki karanlık madde içermeyen devasa bir galaksi. Böyle bir durum mümkün değil deniyordu. İkinci daha önce eşi benzeri olmayan bir yıldız.
Astronomlar, nötron yıldızı fiziğinin mevcut anlayışına meydan okuyan “ultra uzun dönemli bir magnetar” olarak nitelendirilen “benzersiz bir yıldız”ın varlığını doğruladı. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Bu UFO başka. gizemli uzay aracı değil, ultra hızlı uzay rüzgarları. Önemli çünkü galaksilerin evrimini şekillendirme gibi yaşamsal bir görevi var.
Bulutlar niye havada yüzer gibi durur? Meraklının Köşesinde. Mercan Bursalı hazırladı.
Alternatif tıp
Sağlık Bakanlığı 29 Temmuz'da Resmi Gazete'de yayımlayarak "Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik" ismiyle yeni bir yönetmeliği uygulamaya başladı. Mustafa Çetiner yeni yönetmeliği ve alternatif tıp uygulamalarını yazdı.
Aşının zaferi: COVID geçiren kanser hastalarında ölüm riski %84 düştü. Yeni bir çalışma, COVID aşısı olan kanser hastalarının COVID’den ölme ve hastaneye yatma riskinde belirgin düşüş olduğunu ortaya koyuyor.
Otoimmün hastalıklar giderek artıyor. Peki bunun nedenleri ne? Rita Urgan derledi.
Canan Dağdeviren’den kansere karşı elektronik sütyen. Uzun süredir üzerinde çalıştığı projeyi bitirdi ve kullanım onayı aldı.
İmparator Neron’un bulunan tiyatrosu.... 46 bin yıl sonra yeniden yaşama döndürülen solucanlar… Mısır’daki kesik ellerin sırrı... Tıkanan damarları bulmanın yeni yolu.. Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde.
Baykuşlarla ilgili doğru bildiğimiz yanlışlar
Jennifer Ackerman isimli bir doğa bilimcisinin kaleme aldığı kitap, baykuşların bilmediğimiz yönlerini gözler önüne seriyor. Guguk kuşunun sahtekarlığı her kuşa sökmüyor. Zambiya’da yapılan bir araştırmaya göre Afrika guguk kuşlarının yaptığı sahtekarlığı, çatal kuyruklu drongo kuşları %94 olasılıkla fark ediyor. Hayvanlar Dünyası'nda.
Celal Şengör, İtalya’nın ve Avrupa’nın en eski akademilerinden Accademia dei Lincei’e üye seçildi. Çok ilginç tarihi var Akademi’nin, kısaca özetledik.
‘Kafa karıştıran bilimsel kavramlar’ dizisinde bu hafta hala gizemini sürdüren bir konu var: Yaşamın kökeni. Yeryüzünde yaşamın nasıl başladığını açıklarken karşılaşılan en büyük güçlük, cansız kimyasal sistemlerin bir araya gelerek nasıl canlı organizmalara dönüştüğüne bir açıklama getirmekte.
Geçen hafta, “atom bombasının babası” olarak anılan ve büyük tartışmalar yaratan J. Robert Oppenheimer’ın hayatını anlatan biyografik filminden yola çıkarak, bu bilim insanını kapağa taşımıştık. Bu hafta da İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Burak Cem Coşkun ve Mehmet Özer ‘Bir Garip Karanlık Prens’ başlıklı yazıları ile Robert Oppenheimer’ı anlattılar. Hiç bilmediğimiz yönleriyle epey gizemli bir biyografi!
SAMPAŞ Holding ile İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Akıllı Kentler İnovasyon Merkezi’ni (AKİM) hayata geçirerek, geleceğin kent yaşamının tasarlanması, kentlerin sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesi için birlikte çalışmaya başladı.
***
Evet yine beğeneceğinizi umduğumuz bir dergi sayısını daha size ulaştırıyoruz. Desteğiniz olmasa, bu dergi yaşayamaz. Dijital abone olun ve olunmasını sağlayın lütfen... Korkunç pahalılıkta ayakta kalmaya çalışıyoruz... Dünyanın sayılı haftalık popüler bilim dergisini okuyorsunuz. Ülkemizde bir benzeri de yok. Birlikte yaşatacağız.
Bu arada HBT-TV Youtube kanalından canlı yayın için mesafe aldık ve bir üniversitemizin öğrencileriyle birlikte yayına başlayacağız. Biraz daha sabır lütfen…
Sevgiyle kalın! Haftaya görüşmek üzere.
