Şu gezegenin yarısı kadın. Ne fazla ne eksik. 21. yüzyılın beşte birini tamamladık. Teknoloji, yapay zekâ, tıp, uzaya keşif araçları gönderme... Hepsinde insanlık büyük adımlar attı ve hepsinin de keşfinde, üretiminde, uygulanmasında kadınlar var.
Kadınlar ülke de yönetiyor, büyük şirketleri de... Örnekler çok. Ama aynı zamanda kadınlar öldürülüyor, şiddet görüyor, aşağılanıyor.
Oysa, çoğu zaman görmezden gelsek de bizim de bir parçası olduğumuz doğa hiç de böyle demiyor. Tam aksine Doğa, üretkenlik ve doğurmak olgusu üzerine kurulu olduğu için, yaşamın kendisi dişil bir temele dayanıyor. Doğa’da eş seçimi rasgele olmaz, seçme üstünlüğü dişidedir. Dişi, biyolojik ve işlevsel yönden daha değerli olduğu için, doğa tercihini dişiden yana kullanmış, seçme işini dişiye, elenme bahtsızlığını da erkeğe vermiştir...
Kadını sadece estetik, doğurganlık ve annelik içgüdüsü ile değil, onun da ötesinde, tarihsel geçmişini, yaşam içerisinde bilgi ve emeği ile meydana getirdiği toplumsal faydaları ve üretkenliklerini de görmek gerekir...
Kadınların eşit hak mücadelesinin ne yazık ki hala günümüzde de sürdüğü Dünya’da ve Türkiye’de 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde biz de ana dosyayı kadınlara ayırdık. Prof. Dr. Mahmut Yanar doğanın tercihi bağlamında kadını yazdı. Zafer Toprak ‘Atatürk ve Kurucu Felsefenin Evrimi’ kitabında Atatürk’ün kadın hukuku konusunda görüşlerinin şekillenmesinde Durguit’in etkisinin büyük olduğunu yazar.
Türkiye’de de kadın hukuku akademik çevrelerde taa Meşrutiyet döneminden itibaren tartışılan bir konu olmuştu. Bu alanda akademisyenlerin muhafazakar çizgisi belirgindi. Farklı görüşte olan tek kişi ise Muslihiddin Adil beydi. Özlem Yüzak ‘feminizm=özgürlük’ diyen Muslihiddin Adil’i yazdı.
Münevver hanım biliyorsunuz Nazım Hikmet’in eşi. Uzun süre mektuplaştılar. Mektupların birinde Münevver eşine Nobel Ödüllü İrene Curie’nin (Marie Curie’nin kızı) ölümüne nasıl üzüldüğünü anlattı. Ve mektup 6 sayfalık bir şiire dönüştü..
Doğan Kuban da Cumhuriyet’in en önemli kurucuları olarak tanımladığı anneleri ve öğretmenleri yazdı.
Ve bir bilim kadınımızın yeni bir başarısı: Dr. Hande Özdinler Boğaziçi Üniversitesi mezunu, uzun yıllardır ABD’de araştırmalarını sürdürüyor. O ve ekibi Lyrica ilacının mucidi Dr. Richard Silverman ile birlikte, beyinde ölen motor nöronları iyileştiren ilk kimyasal maddeyi keşfetti.
Pandemi, rüyalar, tükenmişlik sendromu
Pandemi sırasında ilk günlerin şaşkınlığı geçip tehlikenin gerçek boyutları ortaya çıkmaya başladıkça, psikolojik çöküntünün insanları teker teker ele geçirdiğine tanık oluyoruz. Bilim insanları işte bu durumu tükenmişlik sendromu olarak isimlendiriyor. Peki nasıl engellenir? Neler yapılmalı?
Pandemi, rüyalarımızı da değiştirdi! Daha fazla rüya görüyoruz, daha fazlasını hatırlıyoruz, daha fazla kâbus görüyoruz. Ana akım ve sosyal medyadaki paylaşımlara bakarsak, bu durumun küresel ölçekte sorun oluşturduğunu anlıyoruz. Peki, bu rüya patlamasının nedenleri nedir? Çok önemli bir konu: yeni ve değişik bir korona virüs salgınında 100 milyon insan ölebilir, bu nedenle koronaya karşı geçerli bir evrensel aşı çalışması başladı. Tüm bu korona haberlerini Reyhan Oksay derledi.
Mustafa Çetiner ‘çift maske korur mu?’ tartışmalarının sürdüğü şu günlerde bu konuyu ele aldı.
Mars’ta uçan yaratıcı helikopter ve şifreler
NASA’nın Mars’a iniş yapan Perseverance gezgini birçok teknolojik ekipmanla donatılmış durumda; yer radarı ve meteoroloji istasyonu gibi daha önce Dünya dışı projelerde denenen teknolojilerden az çok haberdarız. Ancak yanında götürdüğü bir araç var ki büyük heyecan sebebi! Ingenuity adı verilen Mars keşif helikopteri her şeyi değiştirebilir. Peki özellikleri nedir? Paraşütteki gizli mesaj neydi? Batuhan Sarıcan derledi.
Lale Akarun ‘üniversite sıralamaları ne işe yarar’ diye sordu, yanıtını ‘hem evet hem de hayır’ diye veriyor ve nedenlerini açıkladı. Konu önemli.
“Birçok insan tarafından “teknoloji kazanıyoruz” diye olumlu yaklaşılan teknoloji transferi kanımca Ar-Ge’yi öldüren ve ülkenin teknoloji üretmesinin önünü kesen bir yöntemdir” diyen Ali Akurgal konuyu bu yazısında da sürdürdü.
Dijital dünyada biz ve İklim Krizi
Tanol Türkoğlu 2020’de dijital dünyada geçirilen süreleri, yapılanları, e-ticareti ve ülkeleri yazdı. Küçük bir tüyo: Dünyada dijital uçurum %40 düzeyindeyken, Türkiye’de %23! Dünyada günlük “internet tüketimi” 6 saat 54 dakika, Türkiye’de ise 7 saat 57 dakika!
Bayram Ali Eşiyok’un yazısı ise iklim krizi üzerine. Eşiyok ‘Doğayı ve genel olarak gezegenimizi sadece hammadde deposu /kâr kapısı olarak gören kurulu küresel ekonomik düzenle yüzleşmeden, giderek derinleşen ve büyük yıkımlara neden olan iklim krizini önlemek ise sadece bir fantezi olarak kalır, o kadar…’ diyerek bu sistem içinde krizi durdurmanın mümkün olmadığını vurguluyor.
Bir bilim insanı kitle imhasında yer alabilir mi? Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora ve İlay Nur Yurdakul 2 hafta sürecek yazılarında önemli bir sorunun yanıtını arıyorlar: ‘Savaş ve bilim birbirlerine göz kırpar mı?’
İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Dursun Koçer kâğıdın tarihsel serüvenini kaleme alırken, Atılım Üniversitesi’nden Dr. Gökhan Tunç’un yazısı Türkiye’deki bina sayıları ve nitelikleri üzerine...
İki öğrenci başarısı
11. Uluslararası Yapay Zekâ Yarışması (ANAC 2020) sonuçları açıklandı. Özyeğin Üniversitesi’nden iki ayrı öğrenci ekibinin geliştirdiği Companion ve AhBuNe Agent adı verilen pazarlık yazılım tasarımları, ANAC 2020 otomatik müzakere turnuvasında 100 katılımcı arasından iki kategoride birinci oldular.
Bilim ve Beslenme’de bu hafta beyince mucizeler yaratan elma var. Erkek sivrisinekler neden ısırmaz? Balina köpekbalıklarının hızlı iyileşmelerinin sırrı ne? Murat Altaş’ın hazırladığı Hayvanlar Dünyası’nda...
Karadeliğin Güneş’ten 30 kat büyük olduğu; kutuplardaki manyetik alan hareketliliği; kataraktın nedenine ilişkin yeni veriler; dinozorların yok oluşuna yol açan yeni varsayım... Nilgün Özbaşaran’ın Araştırma Gündemi’nde..
Yeni sayıda yeni konular, tartışma yaratacak yeni gündemlerle yine sizinle olacağız... Dergimizi okumayı, okutmayı unutmayın.. Paylaştıkça büyüyeceğiz!
