En etkili 195 bilim insanımız, tam liste, ve HBT bu sayı 28 sayfa

Editör ne diyor?

Öncelikle şunu söyleyelim bu hafta dergimiz 28 sayfa ve dopdolu... Şu zor günlerde özveride bulunduk, çünkü kapak konumuzu iki haftaya bölmek yerine bir seferde ve bütün olarak vermenin okurlarımıza saygı açısından çok daha önemli olduğunu düşündük.

Bilim insanlarının performanslarını ölçmek her zaman gündemde olan bir konudur. Bilim dünyasında bir “eşitlik” yok. Eşitlik derken, liyakatı vurguluyoruz. Unvanlar bir liyakat eşitliği sağlamaktan çok, eşitsizliğin üzerini örterler. Zaten kimse, bilimsel unvanı Dr., Doç., ve Prof., olduğu için hepsinin birbiriyle aynı olduğunu düşünmez.

Burada önemli olan bilimsel etkinlikleridir... bu etkinlikleri ölçmek için öteden beri çeşitli yöntemler geliştirildi. Yazdıkları araştırma makaleleri, bu makalelerin önem derecesi, patentleri, ödülleri, makalelerin diğer bilim insanlarınca kullanılma sayısı... Dergimiz sık sık bu yöntemlere göre hem bilim insanlarımızın hem de ülkemizin toplam bilimsel başarımlarını kıyaslamalı olarak gündeme getirdi.


Şimdi ise bilim insanlarının başarımlarını daha kapsamlı ölçen yeni bir yöntem geliştirildi. Yunanlı bilim insanı Ioannidis ve arkadaşları büyük ilgi çeken ve kullanılmaya başlanan bir yöntem geliştirdi. Bu yöntemin özellikleri sayfalarımızda. Bu yöntemle dünyada 7 milyona yakın bilim insanının bilimsel başarımı değerlendirildi ve en etkili 100 bin etkili bilim insanı açıklandı.

Bizi ilgilendiren bir yönü de, 100 bin kişi arasında Türkiye’den kaç bilim insanının bulunduğuydu: 195 bilimcimiz listede, ancak bu sayı toplam bilim insanlarının binde 2’si yapıyor. Tam listeyi yayımlıyoruz. 100 bin arasındaki sıralarıyla birlikte. Ayrıca listede hangi üniversitelerimizden kaç bilim insanı var, ekstra listesiyle birlikte.. Koç Üniversitesi’nden 16, İTÜ’den 12 ve Hacettepe’den 10 bilim insanı listede. Ayrıca hangi bilim dallarında en çok bilimcimiz yer alıyor, bunu da göreceksiniz. Ses getirecek bu çalışmayı bize hazırlayan İTÜ Jeoloji bölümünden Dr. Cengiz Zabcı’ya çok teşekkür. Emeklerine sağlık. İTÜ Jeolojiden bilim insanlarımızın çokluğu göze çarpıyor. 195 kişilik listenin ilk beşinde ise İsmail Çakmak, Celal Şengör, Ekmel Özbay, Zümriye Aksu ve Mustafa Tüzen bulunuyor. Hepsini kutluyoruz.

Sivrisinekle mücadelede devasa deney

Sivrisinekler yaz aylarında birçoğumuzun kabusu. Birçok ülke buna karşın aktif mücadele sürdürüyor. Şimdi ise ilginç ve devasa boyutta bir biyolojik deneyin sonuçlarında gözler. 750 milyondan fazla genetiği değiştirilmiş sivrisineği ABD’de Florida Keys adalar grubunda salma planı, bölge halkı ve çevreci gruplarından oluşan bir koalisyona karşı resmi makamlardan nihai onayı aldı. Ve tabii tartışmalar da başladı.

Doğan Kuban hoca "Kant’ın yol göstericiliği" başlıklı yazısında Dünya aslında aklın ve bilimin büyük seferberliğini bekliyor bu belalardan kurtulmak için. Ve ne kadar erken başlarsa o kadar iyi! Bu seferberlik her aşamada yoğun işbirliği gerektirecektir. Büyük bir deprem, kuraklık, susuzluk, iklim değişikliği, şiddet, savaş, insanla doğa arasında yok edici karşılaşmaya doğru gidiyor.

Batuhan Sarıcan’ın gencecik ama neredeyse yaşı kadar uluslararası ödüle sahip bir bilim kadınımızla, Dr. Ezgi Karaca ile söyleşisini keyifle okuyacağınızı düşünüyoruz. Karaca da tıpkı derginin önceki sayılarında kapağa taşıdığımız Prof. Dr. İvet Bahar gibi hesaplamalı yapısal biyoloji alanında önemli çalışmalarda bulunuyor... Ali Akurgal, çok önemli bir maske yazısı kaleme aldı. ABD’de bulunan, kendisi gibi elektronikçi ve ARGE’ci Serdar Kıykıoğlu ile haberleşmelerinde virüsü öldüren bir maske ortaya çıktı! Dilara Çolak felsefe öldü mü diye soruyor.

COVID-19’un yeniden hız kazanmaya başladığı şu günlerde en önemli korunma yöntemlerinden biri de bağışıklığı güçlendirmek. Burada çinkonun rolü karşımıza çıkıyor. Peki hangi besinlerde çinko var ve nasıl tüketilmeli?

Pandemi ile ilgili yeni gelişmeler de var. Reyhan Oksay’ın derlediği haberlerin başlıkları: Koronavirüs testlerinde dönüm noktası: Hem hassas, hem de hızlı antijen testi.. Evinizde yapabileceğiniz hızlı ve ucuz COVID-19 testleri, tedavide yeni yaklaşımlar; antikor testi için en uygun zaman, tedavide plazma kullanımı.. Mustafa Çetiner de Güncel Tıp’ta COVID-19 konusunda ‘doğrular ve yanlışlar’ nedir diye önemli bir soruna parmak basıyor. Ared Pontioğlu el tipi COVID-19 test cihazı için biyolojik geçitli transistör cihazı yapıldığını anlatıyor. Böylece kısa sürede alkol muayenesi yapan trafik polisinin sürücü- lere üflettiği cihaz benzeri cihazlar yapılabilecek.

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Meltem Bilikmen beyin araştırmalarında evrim niteliğindeki son gelişmeleri de bu sayıda da sürdürüyor. İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Dr. Sinan Kesici Mesleki Eğitimde Türkiye’nin nasıl bir model oluşturması gerektiğini yazdı.

Türkiye’de 2006-2019 yılları arasında erişimi engellenen 408 bin 494 web sitesi, aralarında da resmi kurumların olduğunu biliyor muydunuz? Tanol Türkoğlu’nun Dijitalem’inde... Türkoğlu ayrıca pandemi yeni bir demokratikleşme dalgası yaratabilir mi? Platon’un, Fransız Devrimi’nin internetin başaramadığını başarabilir mi, diye soruyor Demokrasi 4.0 başlıklı yazısında.

Neden isteyerek cahil kalmak?

İnsanlar kendilerine yardım edebilecek gerçeklerden neden kaçarlar? İçinde yaşadığımız bilgi çağında, eşi görülmemiş miktarda veri bir parmak dokunuşu kadar yakınımızda. Yine de çoğumuz, bize fayda sağlayacak olsa bile bu bilgilerden kaçınıyoruz. Peki neden?

30 yıldan kısa sürede 28 trilyon ton buz yok oldu... İnsan saçı ve ardındaki gerçekler dizimizde: Bebeklerin saçı neden dökülür? Grafik Bilgi’de ise otomobil üreticilerinin saniyede ne kadar gelir elde ettiklerine ilişkin ilginç bir çalışma var. Sayamadığımız daha onlarca haber ve yazı.

Bir sonraki sayıda buluşmak üzere..

Sevgiyle ve bilimde kalın ve HBT’nin yayılmasına katkıda bulunun lütfen..