Direnişin adıdır gençlik...Dinamizmin, umudun, coşkunun adı... Geleceğin adıdır gençlik... Aynı zamanda kahkahanın, neşenin, kimi zaman vurdum duymazlığın... Zaman önlerinde alabildiğince sonsuz gibi görünür, onlar da alabildiğince keyfini çıkartırlar hatta kimi zaman bozuk para gibi harcar tüketip dururlar.. Laf aramızda, aşırıya kaçmadıkça çok da kötü değildir yaptıkları. Çünkü ömrün sonsuz olmadığını fark ettiğimizde asla eskisi gibi olamayacağımızı da dehşetle anlamış oluruz. İşte o an gençlik döneminin de sona erdiği andır.
Ben kimim?, sorusunun en çok sorulduğu dönemdir aynı zamanda. ‘Kimlik kazanma dönemi’ de diyebiliriz. Atatürk, hedefleri, vizyonu, öngörüsü, aklı çağının çok ilerisine olan bir liderdi. Ülkeyi gençlere emanet etmişti ama şu sözleri de vurgulamayı ihmal etmemişti: Gençliği yetiştiriniz! Onlara bilim ve kültürün olumlu fikirlerini veriniz. Geleceğin aydınlığına onlarla kavuşacaksınız. Özgür fikirler uygulamaya geçtiği zaman, Türk milleti yükselecektir. 19 Mayıs Gençlik bayramını kutladığımız bu hafta kapak konumuzu gençlere ayırdık.
Ergen beyni ile ilgili iki yeni ve önemli araştırmayı sunuyoruz. Sinirbilim ve psikoloji dallarındaki son gelişmeler ergenlerin sorunlarına ışık tutuyor. 10’lu yaşlardan başlayarak 20’lerin ortalarına dek süren ergenlik döneminde gençlerin en büyük beklentileri kimliklerinin kabul görmesi ve saygı gösterilmesi. Bu bulgular ergen eğitiminde söz sahibi olduğunu düşünen eğitimci ve yetişkinlere yeni politikalar geliştirmeleri için bir fırsat yaratıyor. Reyhan Oksay derledi.
Özlem Yüzak da 16 yaşında sıra dışı bir genç ile küçük bir söyleşi yaptı. Hatay’ın küçük bir ilçesinde yaşayan bilimi kendisine şiar edinen Halilcan Yonka. İstekleri, umutları, hedefleri ile karşınızda...
Felsefe sayesinde bilim insanı
ABD’de bir doktora öğrencisinin kaleme aldığı ve Nature dergisinde yayınlanan ilginç bir makale var: ‘Felsefe sayesinde nasıl iyi bir bilim insanı oldum?’ Genetik Veri Bilimi doktora öğrencisi Rasah Shraim “Bilim ve kendi hedeflerimiz konusunda eleştirel bir şekilde düşünebilmemizin, hatta bilimsel ilerlemenin temelinde felsefi sorgulama yatıyorsa ve felsefe bizi önemli sorular sormaya teşvik ediyorsa, daha fazla felsefe okumanın herkese faydası olacaktır...’’ diyor. Ve okullarımızda felsefe derslerinin okutulmadığı acı gerçeği tokat gibi çarpıyor yüzümüze. BAUTıp Fakültesi’nden Meltem Lara Bilikmen çevirdi.
Biliyorsunuz bir süredir dergimizde çocuklara yönelik küçük bir yer açtık: Meraklı Çocuk. Amacımız çocuklarımızın meraklarını biraz kışkırtmak, çevrelerinde gördüklerinin nedenlerini araştırmalarına yol açmak. Bu haftaki soru ‘neden yılın belli zamanlarında farklı mevsimler vardır?’ Mercan Bursalı hazırlıyor.
‘İlkel Politik Söylem’ başlıklı yazısında Doğan Kuban hoca ‘Türkiye’de her kavram, konturları belirsiz, sıvılaşmış bir toplumsal kargaşa da yüzüyor. Kaygan ve ele avuca gelmiyor. Her tür hak ve özgürlük var, ama alan ve veren belli değil. Şaşılacak bir dönüşümle, 1980’den bu yana içeriksiz bir kültür ortamında toplum düşünsel dengesini yitirdi’ diyor. Coşkun Özdemir hocanın yazısı ise bilim ve üniversitelerimiz üzerine...
“Bir sonraki pandemi nasıl önlenir?’ sorusundan yola çıkan 14 ülkeden 39 bilim insanı, yeni pandemilerden korunmak için geleneksel hava kalitesi standartlarında köklü değişikliklere gidilmesi çağrısında bulunuyor. Bağımsız Pandemi Hazırlık ve Yanıt Paneli, ‘COVID-19’u son pandemi yapmak’ adlı bir rapor yayınladı. Raporda COVID-19 pandemisinin seyrini değiştiren 13 olay tanımlanıyor. Özlem Kayım Yıldız raporu özetliyor. Mustafa Çetiner Covid-19’un pıhtılaştırma etkisi üzerine yazdı.
İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Gamze Ertürk Uzunoğlu’nun yazısı pandemi döneminde kısıtlamalar yüzünden tedavisine devam edemeyen kas hastaları, MS ve Parkinson hastaları için özellikle önemli bir yazı. Atılım Üniversitesi’nden Asuman Özgür Keysan da salgın, çalışma hayatı ve toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikleri yazdı.
Gökyüzündeki tehlike: Uzay enkazları
Çin’in fırlattığı roketlerden biri olan Long March 5B roketi, kontrolsüz bir şekilde, 9 Mayıs’ta Maldivler yakınlarına düştü. Olay, uzay enkazı tartışmalarını anımsattı. Dünya yörüngesinde 2033 roket gövdesi bulunuyor. Hepsi de kontrolsüz. Batuhan Sarıcan derledi.
Bitkiler ve hayvanlar evrimi hızlandırmak için başka türlerden gen çalıyorlar. Mısır, darı ve buğday dahil, örneklenen 17 otun 13’ünün genomlarında yabancı DNA tespit edildi. Soru şu: Bu genler türler arasında nasıl hareket ediyor? Rita Urgan derledi.
American’s Cup, yelken sporundaki uluslararası yarışmalardan en eskisi ve prestijlisi Mart 2021’de başlayan 36. Yarışmaya Yapay Zekâ damgasını vurdu: Müfit Akyos’un kaleminden. Bir yapay zekâ (YZ) algoritması, sığır ve domuzların yüzlerini analiz ederek 9 duygusal durumu tespit edebiliyor. Bu sayede çiftliklerdeki hayvan refahını izlemek ve iyileştirmenin yolları açılıyor. Tanol Türkoğlu kriptoparaları ve fırsatçılarını irdelemeyi bu hafta da sürdürdü, ‘8bin tane kriptoparaya gerek yok’ diyerek.....
IQ testlerinin modası geçiyor mu?
IQ testi yıllardır uygulanıyor ve yüksek puanlar, yüksek zekâyla ilişkilendiriliyor. Ancak son zamanlarda IQ testlerinin yeterliliği de tartışılıyor... Doğum yapmanın son derece sancılı ve çekinceli bir süreç olduğunu düşünenler yalnızca çağdaş insanlar değildi. Sonuç olarak, bizden önceki insansılar da, bebeklerini dünyaya getirirken ebelerin yardımına gereksinim duydular mı...
British Columbia Üniversitesi Felsefe Profesörü Kimberley Brownlee’ye gelen mektupta çok önemli bir soru var: “Uzun yaşamak için ahlaki bir sorumluluğumuz var mı?”; zihin açıcı bir yazı.
Afrika’nın en eski ölü gömme geleneği... Alzheimer’in yeni tespit edilen 4 alt türü...T-hücrelerinin yeni bir özelliği... Tuzun, bağışıklık hücrelerindeki enerji üretimini bozması... Ve diğerleri...Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde. Bilim ve beslenmede yaşlılıkta sağlıklı beslenmenin püf noktaları var. Sevda Deniz Karali hazırladı. Hayvanlar da gülüyor mu? Esneme ne kadar uzunsa beyin de o kadar büyük... Murat Altaş’ın Hayvanlar Dünyası’nda.. Tabii daha çok şey var.. Tayfun Akgül’ün düşündürücü karikatürleri; Ersin Tezcan’ın bulmacası, Hakan Karabacak’ın Satranç’ı...Bizden hazırlaması sizden okuması... Aydınlık bir Türkiye inşası için biz buradayız. Siz de okuyun, okutun...
Özellikle de gençlerimizin dergi ile bulaşmaya ihtiyacı var. Gençler ve kendini genç hissedenler.. Atatürk’ün armağanı bu büyük bayramımız kutlu olsun... Bilimde ve sevgiyle kalın..
