Türkiye’de sokaklardaki köpek dostlarımızın idam fermanı niteliğindeki yasa haftalardır ülke gündeminde. “İnsan doğanın efendisi, can alma da dahil herşeyi yapma hakkı var” mantığının izdüşümüne karşı yürütülen büyük mücadeleye, hayvanlarda bilinç konusu ile katkıda bulunalım biz de.
“Hayvanlarda bilinç var mı, yok mu” tartışmaları devam ederken, hayvan dostlarımız yetenekleriyle bilim dünyasını şaşırtmaya devam ediyor. Önemli kanıtlar ortaya koyan son çalışmalara göre, hasta şempanzeler antibakteriyel ve antinflamatuvar özelliklere sahip bitkileri kullanıyor. Karıncalar ise enfeksiyonun yayılmasını önlemek için uzuv kesebiliyor. Diğer hayvanlara dair de şaşırtıcı bulgular mevcut. Kapağa taşıdığımız bu dosyada ilginç örneklerle karşılaşacaksınız. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Lale Akarun “Ben yapmadım, köpek yaptı” başlıklı yazısı ile köpekler saldırgan olabiliyor; ama insanlar kadar değil. Mesela kadın cinayetlerinin müsebbibi köpekler değil, erkekler. Köpek saldırısından kaçan çocukların ölümüne de aslında onlara çarpan taşıt araçları yol açıyor. Ancak saldırgan insanlara ya da kötü şoförlere bir şey yapmak kolay değil. Oysa saldırgan köpekleri uzak tutmanın yolları var…” diyor.
”Vitrinleri kedili kentten steril sokaklara …’ Kültür Üniversitesi’nden Dr. Defne Türker Demir ise sokak kedilerini ele alıyor.
Biliyorsunuz dergimizde uzun bir süreden beri Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk köşesi var. Bu hafta soru: Kelebek, kelebek olmadan önce tırtıl olduğunu hatırlar mı? Tırtıl aşamasında iken kazanılan deneyimlerin yetişkin kelebek aşamasında da hatırlanıp hatırlanmadığını araştırıldı. Bakın şaşırtıcı sonuçlar ne diyor?
Komplo kuramının amacı
Yazar Naomi Klein, New Scientist dergisinin kendisi ile yaptığı söyleşide, yanlış bilgi ve komplo kuramlarını yaymaya çalışan influencer’ların* toplumları nasıl yönlendirdiklerine ilişkin görüşlerini açıklıyor. Toplumları altüst eden sarsıcı olayların ardından oluşan kaygıları geçistirmek için insanlara bir “öykü” sunan komplo kuramcıları, dikkatleri, toplumun gerçek sorunlarının uzağına çekmeyi hedefliyor. Reyhan Oksay hazırladı.
Dünya keşifler tarihinde Türkler yok. Mısır’a, Arabistan’a onca zaman egemen olan İmparatorlukta bir coğrafyacı örneğin Afrika’ya ayağını uzatmamış... Doğan Kuban eski tarihli bu yazısında İngilizler-Türkler karşılaştırmasını yapmış.
Bilgisayarların başlangıçtan beri yazılı etkileşim üzerine geliştirilmiş olması sona doğru yaklaşıyor. İnsan anlık iletişimini artık ağırlıklı olarak sözel-sesli şekilde gerçekleştirmeyi tercih ediyor. Tanol Türkoğlu Apple’nın cihazlarını yapay zekâ destekli hale getirmesinden yola çıkarak geleceği anlatıyor. Türkoğlu’nun bu haftaki Dijitalem’ini de unutmayın: Dijital İntihar.
Yapay zeka ile daha hızlı kanser tespiti… Malzemelerin de “parmak izleri” oldu… Yüksek basınç olmadan yetiştirilen elmaslar…Yüksek Teknoloji sayfamızda.
’Anayasayı değiştirmek’. Dr. Enver Kumbasar’ın yazısı önemli. Ali Akurgal da ”ekonomiyi nasıl düzeltiriz?” üzerine yazdı. Tabii mesele yine katmaz değeri yüksek teknoloji, nasıl üretilecek ve yanlış düşünceler.
Bedenine sahip çık, hareket et, işte size 10 çözüm
Hareketsizlik ve uzun süreli durağan bir yaşam bir dizi hastalığın en önde gelen tetikleyicisi. Bunu biliyoruz ama yapamıyoruz diyorsanız, 10 basit çözümler harekete geçebilirsiniz. Rita Urgan derledi.
1900 yılında araçların yaklaşık üçte biri elektrikliydi. Bilgi Küpü’nde.
Ağzımızdaki bakteriler… Patlamaya hazır bomba
Kalın bağırsak kanseri, kalp hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları hatta Alzheimer…Bakın ağzımızdaki bakteriler nelere yol açabiliyor.
Pompei’deki yanardağı püskürmesi tek felaket değilmiş... Avrupa’daki atalarımızın en eski kalıntılar 1.3 milyon yıllık… Babalık erkeklerin beynini değiştiriyor... Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Avrupalılar evden kaç yaşında ayrılıyor? Türkiye’de kaç bu yaş? Grafik Bilgi’de… Kaygı dizisi’nde bu hafta ”son 10 yıldır kaygı niçin artıyor?” sorusunun yanıtı var.
Dijital’de ilginç başka konular daha var. Bunlardan biri, Elon Musk, SpaceX şirketinde, 20 yıl içinde Mars’ta 1 milyon insanı yaşatmayı mümkün kılacak geniş bir proje kadrosu oluşturdu. Mümkün mü? Fakat Musk her zaman büyük düşüncelerin ve projelerin adamı!
Musk, zaten neredeyse tüm şirketlerini uzay odaklı kurdu. Tesla’yı bile! Kim bilir bu çalışmadan ne yaratıcı fikirler ve ürünler çıkacak…
***
Dergimiz mali zorluklardan dolayı 16 sayfa basılıyor. Fakat PDF-Dijital nüshası 24 sayfa olmayı sürdürüyor. HBT gündemimizde olmayan ve çok azımızın gündeminde olan büyük bir dünyayı, geleceğin itici gücünü, bilimi, mühendisliği, yaratıcılığı her hafta izliyor.
HBT’de kalın, bilimde kalın. Sevgilerimizle.
Özlem Yüzak
