Olağanüstü bir bilimci, doğacı, araştırmacı ve bilimsel düzen kurucu: Humboldt

Editör ne diyor?

250 yıl önce doğdu. Ona selam göndermek boynumuzun borcu, ne de olsa kurduğu bilim düzeninin bir parçası olarak izinden gidiyoruz. Büyük doğa bilimci Alexander von Humboldt pek çok bilim konusuna derinlemesine el atmaktan kendini alamamış, bütün bu bilim alanlarının da kendilerini sahiplenecek üstün insanlara ihtiyacı olduğu zamanlarda! Bitki biliminden bitki illüstrasyonculuğuna, coğrafyadan jeolojiye ve jeofiziğe, okyanus biliminden volkanolojiye kadar, dahası iktisattan etnolojiye uzanan çok yönlü bir araştırmacı merakı.. Hepsinin toplamıdır Humboldt.

Bu kadar değil. En önemli özelliğin unutmayalım: Araştırmacı üniversite fikrinin temelini atan adam.. Bugün üniversiteler ne kadar Humboldt’un özelliğini taşıyor, çok tartışmalı.

Ekvador’da kubbe şeklindeki yanardağ Chimborazo’ya yanında ölçüm aletleri, defteri kalemi ile kan ter içinde tırmanan bir bilim insanının günümüzde yeri yok. Humboldt hatta ilk çevrebilimci-ekolog olarak bile tanımlanıyor.


Batuhan Sarıcan anlamlı bir yazı derledi. Bir parça: “Rastladığı herhangi bir canlıyı; kuşu, böceği veya bitkiyi defterine ayrıntılarıyla not alıp çiziktiriyor. Yerçekimi, sıcaklık ve basınç ölçümleri yapmak için ekibi zaman zaman durduruyor. 5.400 metre rakıma ulaştıklarında bir kayada gördüğü yosun parçası, bildiği anlamda canlılığın son belirtisiydi. Tırmanmaya devam ettiler. Buzul yarığını aşarak zirveye ulaştığında Humboldt, ayakları kanlar içinde, sislerin arasından önce yere, ardından göğe baktı. Resmen bulutların arasındaydı ve işte o anda büyük bir...”

Nilgün Özbaşaran Dede, bilim dünyasındaki son gelişmeleri derledi: K2-18b olarak bilinen bir öte gezegende bulunan su, dev karadeliğin hiç olmadığı kadar parlak olduğunun bulunması, cesetlerin ölüm sonrasında bile hareket ediyor olması gibi ilginç haber ve gelişmeler, Araştırma Gündemi’nde sizi bekliyor... Tekno Vitrin köşesinde de yine kullanıcıları bekleyen yeni teknoloji ürünleri var: Dünyanın ilk doldurulabilir lazer yazıcısı, 16K çözünürlüğünde sinema ekranı ve yaşlılar için akıllı saat bunlardan birkaçı.

Üçüncü sayfamızda ise Reyhan Oksay’ın derlediği ilginç bir konu sizi bekliyor; milyonlarca yıl önce Avrupa kıtasının altına gömülen Büyük Adria. Bilim insanları, o zamanlar var olan süper kıta Gondwana’dan ayrılan bu kayıp kıtayı en ince ayrıntısına kadar yeniden tasarlamayı başardılar. Hemen yanında insan vücudunun bilinmeyenleri dizisini okuyacaksınız.

İklim değişikliği çağımızın en büyük sorunu olarak medyada da geniş yer bulurken Erdal Musoğlu, Küresel Uyum Komisyonu’nun “Şimdi Uyum Sağla: İklim Direnci İçin Küresel bir Önderlik Çağrısı” raporuna mercek tuttu.

İlkleri yaşatan kadın: Rita Levi-Montalcini!

Bir Nobel başarı öyküsüne devam ediyoruz. 200’den fazla bilimsel makaleyle bilim dünyasında ilklerin kadını olan ve 102 yaşına kadar araştıran Rita Levi-Montalcini’yi Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora’nın kaleminden okumanızı tavsiye ediyoruz.

Doğan Kuban hoca, ülkemizin teknoloji geliştirmede eksik ve başarısız kaldığını, oysa Türkiye’nin çok zengin olanaklara sahip olduğuna dikkat çekiyor. Müfit Akyos ise Bilim-Teknoloji-Yenilik (B-T-Y) sisteminin yeniden yapılandırılmasının gereği üzerine eğilerek, B-T-Y firmalar dünyasındaki sektörel tekelleşmeleri ve ülkeler düzeyinde yeni yapılanmaları gündeme getiriyor.

Mustafa Çetiner geçtiğimiz hafta başlattığı “E-sigara” yazı dizisine devam ediyor. Çetiner, e-sigara tüketiminin sağlığa olan zararlarını, FDA’nın e-sigara hakkında görüş ve istatistikleriyle ilişkilendirilerek anlatılıyor. Beslenme sayfalarımız da yine sağlığına önem veren okurları bekliyor. Buzlukta, buzdolabında ve buzdolabının dışında etin nasıl saklanması gerektiğini işledik.

İnsan, Teknoloji ve Yapay Zekâ yazısında ise Bilgehan Gürlek, “Acaba kapitalizm, insanın üretim sürecinde devre dışı bırakıldığı yeni bir ekonomik aşamaya mı geçmek istemektedir?” sorusunu soruyor.

Dijital Kültür köşesinde Tanol Türkoğlu ise geçtiğimiz hafta hayatını kaybeden Neslican Tay’ı andığı yazısında, talihsiz bir açıklamada bulunan Nevzat Tarhan’ı eleştirerek, “Bu aşağılık yer (dünya) seküler olduğu için aşağılık bir hale gelmemiştir. Ontolojik olarak aşağılıktır.” yorumunu yapıyor.

Özlem Yüzak, Girişimcilik Vakfı Girvak Genel Müdürü Mehru Aygül ile konuştu: “Gençlerde değişimin anahtarı oluyoruz.” Gençlere, ana babalara şiddetle tavsiye ediyoruz.

Bahçeşehir Koleji Metodbox yapay zeka programını eğitime adapte etti. Hikayesi sayfalarımızda. Yanında ilginç bir haber okuyacaksınız: Beyin, atık ve zehirleri nasıl temizliyor?

Evrenin yaşı ve büyüklüğü sanıldığı gibi değil mi?

Fizikçi ve gökbilimciler, bugün Hubble Sabiti konusunda anlaşmazlıkta. Astrofizik meraklıları için büyük önem taşıyan bir tartışmayı Batuhan Sarıcan derledi: Yoksa evrenin yaşı ve büyüklüğü sandığımızdan daha mı farklı?

İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Mehmet Toran, yeni öğretim yılı başlarken oldukça önemli bir konu olan çocuğun katılım hakkını savunmak üzerine yazdı.

Tartışma sayfamızda ise Texas Üniversitesi’nden Yıldıray Erdener, müzikte Ortaçağ anlayışlarını irdeleyerek Ortaçağ piskoposları ile modern Türkiye ilahiyatçılarının müzik hakkında örtüşen görüşlerine yer verdi. Önemle üzerinde duruyoruz! İbrahim Gedik’in ise görsellerle evrimi anlatan yazısını kaçırmayın: Kozmolojik, jeolojik, biyolojik toplumsal süreç, iletişim, TV ve havacılıkta evrim başlıkları altında geniş anlamda evrimsel gelişmeyi anlattı.

***

HBT, bilginin ışığına doğru sürekli koşuyor. Sizin için her hafta dopdolu ve anlaşılır içerikler sunmaya çalışıyor. Bilginin yayılması ve ülkemizde bilim ve teknolojinin gelişmesi umuduyla. Yayacağız, okuyacağız ve geleceği elbirliğiyle kuracağız.

Gelecek Cumaya kadar iyi okumalar.