2 yılı aşkın bir süredir devam eden Covid-19 pandemisi toplumsal ekonomik ve kültürel olarak farklı açılardan büyük bir dönüşümü tetiklerken bir COVID kuşağı da yarattı. Bebek patlamasında doğanlar yüksek sadakat duygulu ve 68’deki gibi haksızlıklara isyan edenlerdi.
Peki günümüz gençliğini oluşturan Z Kuşağı? Çünkü Pandeminin uzun vadeli etkilerini en fazla hissedenler, bu süreç içinde büyüyen gençler olacak. Bu kuşağın analizini yapan bilim insanları eğitimden gelir düzeyine, akıl sağlığından iklim değişikliği karşısındaki tepkilerine kadar, bu kuşağı nasıl bir geleceğin beklediğine ilişkin bazı çıkarımlarda bulunuyor.
7 konuda COVID Kuşağı gençler ne düşünüyor ve ne yapacaklar? Dergimizin bu sayısında geniş bir ayırdık. Reyhan Oksay hazırladı.
COVID, beyinde kaos yaratıyor!
Covid-19’a yakalanıp iyileşen herkes ne yazık ki o kadar şanslı olamıyor. Hastalık sonrası da farklı sorunlar ortaya çıkabiliyor. Yeni bir araştırma hastaların yüzde 80’ninin nörolojik sorunlar yaşadığını ortaya koyuyor. “Beyin sisi” tıpta kullanılan genel bir tanım değil; kronik yorgunluk, MS ve kanser gibi hastalıklarda görülen açık seçik düşünememe durumunu ifade eder.
Son zamanlarda iyileşmekte olan COVID-19 hastalarında da görülmeye başlayan bu durumun Alzheimer riskini tetikleyip tetiklemediği araştırılıyor.
Yeni gelişmeler: ABD’nin ilaç şirketi Pfizer, Paxlovid isimli antiviral COVID-19 ilacınn daha ucuz versiyonlarının 95 yoksul ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde üretilmesine izin verdi... Avrupa’da COVID ölümleri artma eğiliminde İntiharla ilgili yardım çağrıları arttı... Maske enfeksiyon riskini %53 azaltıyor... İlk COVID-19 vakasının nereden çıktığı konusu yeniden Wuhan pazarını gündeme taşıyor... Sayfalarımızda.
Neden? Çünkü...
‘Teknoloji yaratmaya kalktığınızda.. önce “neden?” sorusunu sorar, yanıtlarını ararsınız. Çünkü diye başlayan yanıtlar bir araya getirilip bir teknoloji geliştirilirse, işte bir teknolojiyi daha yerlileştirdiniz demektir. Yerlileştirecek çok sayıda teknoloji var. Ar-Ge yan gelip yatma yeri değil’... Ali Akurgal ‘Çünkü’ nün önemini anlatıyor.
Doğan Kuban yazıları ile hâlâ aramızda. Bu haftaki konusu Türk Kimliği. Hocamız, “ülke kendini yadsıyacak kadar değişemez. Arap’ın Araplığı, Almanın Almanlığı, Amerikalının Amerikalılığı, tarihin toplumlara verdiği ve kazandırdığı niteliklerdir. Üzerlerinde olumlu, olumsuz sonsuz yorum yapılabilir. Bunlar kişiye özel değildir. ‘Bunlar beni ilgilendirmez’ diyenler, kendilerine Tanrı da diyebilirler. Fakat bu sadece doktorları ilgilendirir...” diyor.
Geldi geliyor: Dijital Altın Çağ
Tanol Türkoğlu, Facebook’un Metaverse’ünden yola çıkarak kaleme aldığı ‘Dijital Altın Çağ’ yazısında bizleri bir gelecek yolculuğuna çıkartıyor: Cumartesi, m-Balzac ile son romanı üzerine yapılacak söyleşiye canlı katılarak başlayacak gün. Ardından dünya üzerinden birkaç yüz milyon kişiyle birlikte m-Vermeer’in m-Amsterdam’da yeni açılan sergisi gezilecek; ressamın şahsi rehberliği eşliğinde. Öğleden sonra Nazım Hikmet’in dijital imza günü etkinliğine iştirak edilecek ve tüm dijital kitapları tek tek imzalatılacak diyerek...
Alet kullanma ve dil becerisi birbiriyle bağlantılı: Birini uygulamak diğerini geliştiriyor. Nörobilim alanındaki araştırmalar, beyinde dil becerileriyle ilgili olan bölgelerin aynı zamanda alet kullanımı gibi hassas motor becerilerin kontrolünde de rol oynadığına işaret ediyor. Dergimizde..
Felçli fareler yeniden yürüyebildi: Sinirlerde yenilenmeyi tetikleyici bir jelin omuriliğe enjekte edilmesi, felçli farelerin dört hafta içinde yeniden yürümelerine olanak tanıdı.
Glasgow İklim Sözleşmesi...
COP26 toplantısı ve Glasgow sözleşmesi her ne kadar yetersiz bulunsa da önemli değişikliklerin habercisi. Bakın önümüze konulan yol haritasında neler var, neler yok. Erdal Musoğlu’nun kaleminden.
Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet hala en güncel sorunlardan biri. Yoğun bakım ünitelerinde hasta ziyareti nasıl olmalı? Kültür Üniversitesi’nden Dr. Meral Madenoğlu yazdı.
Bilim ve Üniversite sayfamızda, Bahçeşehir Ü. Tıp Fakültesi’nden Muslim A. Jameel ve Prof. Dr. Kadircan Keskinbora bu yüzyılın başında keşfedilen Radyum’un ışınlarının gelişigüzel ticari amaçla kullanılmasında çalışan ve çeşitli hastalıklara yakalanan “Radyum Kızları”nı yazmaya başladılar. Tarihin gizli kalan bir sayfası.
İlk avcı-toplayıcılar yiyeceklerinin “raf ömrünü” uzatan son derece yaratıcı yöntemlere sahiptiler. Bakın gölde, toprakta ve bataklıkta nasıl ilginç çözümler geliştirmişler...
Yazmak ruhsal sağlığımıza iyi geliyor. Biliyor muydunuz? Kişinin öz farkındalığını geliştirebilecek ve buna bağlı olarak da ruhsal açıdan sağaltıcı bir etki yaratabilecek üç farklı yazma türü var. Dergimizde.
Fareler üzerinde 15 gün süren bir beslenme deneyi yapıldı. 15 gün içinde Batı tarzı yüksek kalorili yiyeceklerle beslenen fareler kilo aldı. Ayrıca ensülin dirençliği, oksijen seviyesinde azalma ve düşük enerji de tespit edildi. Dahası farelerde, Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklar için tipik olan davranışlar da görüldü. Nilgün Özbaşaran Dede derledi.
Kalp dostu beslenme düzeni nasıl olmalı? Sürdürülebilirliği nasıl sağlanmalı? Deniz Karali’nin Bilim ve Beslenme sayfasında.
Bir yandan artan nüfusu beslemek bir yandan zaten alarm veren gezegeni korumak ve sera etkisi yaratan gazları azaltabilmek küresel devasa bir sorun. Tarımda kullanılan geleneksel gübrelerin karbondioksit salınımı üzerindeki hayli büyük olan payı da biliniyor.
Peki yenilenebilir çevreci gübre mümkün mü? Maddenin dördüncü hali olan plazma, bir serayı nasıl daha yeşil hale getirebilir ve bitki büyümesini nasıl hızlandırabilir? Dünyanın dört bir yanında araştırmalar devam ediyor, bulgular ilginç. Türkiye’deki bilimsel makaleler ne diyor ona da bakıyoruz. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Dünyada 6.3 milyar ton dolayında plastik atık var. Ve bugüne dek üretilmiş olan bütün plastiğin sadece %21’i geri dönüştürüldü ya da yakıldı. peki Plastik atıklardan tuğla ve tuğladan ev yapabilir miyiz? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırlıyor.
200 yıldan fazla yaşayabilen kaya balıklarının genetiği bize neler söylüyor? 555 dişi olan ve her gün 20 dişini kaybeden balık hangisi? Son 40 yılda Avrupa’daki kuş popülasyonu ne kadar azaldı? Hayvanlar Dünyası’nda. Murat Altaş hazırladı.
Ve buraya alamadığımız daha pek çok konu, fotoğraf.. Dolu dolu bir dergiyi sizlere sunuyoruz. Bilimle yol alacağız. Düşünceleri geliştireceğiz.. Gençlerin zihinlerini açacağız.. Hep birlikte.. Desteğiniz ve yardımlarınızla..
Sevgiyle ve bilimde kalın lütfen...
