Plansız kentleşmenin ve rant ekonomisinin 11 ildeki sonuçları: Ölüm ve yıkım

Editör ne diyor?

Peki ne yapılmalı?

6 Şubat depremi üzerine çok şey yazılıp çizilecek, ancak hiçbiri G.G. Marquez’in Türkçe’ye “Kırmızı Pazartesi” olarak çevrilen orijinal adı “İşleneceği Herkesin Bildiği Bir Cinayetin Öyküsü” isimli romanı kadar daha iyi betimleyemeyecek. Onlarca bilim insanının durup dinlenmeden felaket yaklaşıyor çığlıkları sonuçsuz kalınca “herkesin bildiği bir cinayet” 6 Şubat Pazartesi 2023 tarihinde, saat 04.17’de gerçekleşti…

Depremin bu kadar yıkıcı olması; bilim ve teknolojiden yararlanılmaması, seçim kaygıları ile gündeme gelen imar izinleri ve aflarla yaratılan ve giderek büyüyen kentsel rantlar, bu rantların yerel ve merkezi hükümet tarafından paylaşılması ve kentsel planlamanın hiçe sayılarak kentlerin adeta bir kazanç kapısı olarak görülüp yağmalanmasından kaynaklanıyor. Oysa ortak aklın, bilimsel düşünmenin ürünü olan planlamayı kullanarak deprem gibi doğa olaylarının afetlere dönüşmelerini önlemek mümkün. Peki neler yapılmalı? Bayram Ali Eşiyok yazdı.


11 ili etkileyen büyük depremlerin ardından uzmanların olası İstanbul depremini işaret etmeleri, deprem kaygısını yeniden uyandırdı. Şimdi acilen yapılan apartman toplantılarında herkes nasıl bir yol tutulacağını tartışıyor. Binalar güçlendirilmeli mi yoksa yıkılıp yeniden mi yapılmalı? Müthiş bir bilgi kirliliğinin hüküm sürdüğü bu koşullarda, ayrıca mevcut ekonomik kriz de insanların elini kolunu bağlıyor. Peki, varolan koşulları daha da kötüleştirmeden en güvenilir ve en ekonomik çözümü nasıl bulacağız? Uzmanlar nasıl bir çözüm öneriyor? Reyhan Oksay'ın Kültür Üniversitesi’nden Dr. Erdal Coşkun ile söyleşisini okuyacaksınız..

Darwin’in Depremi ve Aykut Barka’yı hatırlamak...

Deprem deyince ilk akla gelen isimlerden biriydi Prof. Aykut Barka. Dünya çapında bu büyük değerimizi 21 yıl önce kaybettik. Şimdilerde kabus gibi beklenen Marmara depreminin senaryosunu yıllar önce ortaya atan jeologların başındaydı. Haluk Ertan, büyük doğa bilimci Charles Darwin’in pek bilinmeyen jeolog kimliğini ve gözlemlerini kaleme aldı ve yazıyı Prof. Barka’nın anısına ithaf etti.

Bu toplum tutucu imiş. Peki neyi tutuyor? Doğan Kuban'ın yine ezber bozan eski bir yazısı daha. 2014 tarihli. Aradan neredeyse 10 yıl geçmiş, hala toplum olarak olduğumuz yerde sayıyoruz. Kuban, “Toplum dindardır ama, kendi dinini ve tarihini bilmez. Milliyetçi olanları var, milletinin tarihini bilmez. Padişahçıdır, padişahın anasının Türkçe bilmediğini bilmez. Padişahın Türk olmayı istemediğini de bilmez. Bu toplum tutucu imiş, peki neyi tutuyor?" diye soruyor.

Niye internet yavaş, güvenilmez ve pahalı?

Yavaşlıktan şikayet ederken deprem oldu. Günlerce, haftalarca iletişim aksadı, pek çok yerde tamamen kesildi. Lale Akarun ‘Afete müdahalede yaşanan koordinasyonsuzluğun pek çok nedeni olsa da, iletişim hatlarının kopukluğu en önemli faktörlerden birisiydi. Anlaşıldı ki, afete müdahalede pek çok şey unutulduğu gibi, afet anında iletişim de unutulmuş’ diyor.

Mustafa Çetiner’in yazısı enkaz kaldırma sırasında ortaya çıkabilecek asbest tehlikesi üzerine. Çetiner ‘Özellikle yıkıntıların kaldırılması sırasında kalkan toz bulutları zehirli bir mineral olan asbestin toksik etkisini tetikleyecektir. Asbeste uzun süreli maruz kalmak başta akciğer zarı kanseri olan mezoteliyoma olmak üzere birçok akciğer hastalığına neden olabiliyor’ diyor.

Tanol Türkoğlu yapay zekayı etik ahlak bağlamında ele alırken Ali Akurgal beyin gücünü irdelediği yazısında ‘Kuşkusuz arzu edilen ilerleme ve ekonomiye yüksek değer katkısı, nitelikli teknolojiler yardımıyla bilek gücüden beyin gücüne geçerek kulvar atlamakla elde edilmeli’ yorumunu yapıyor.

Araştırmacıların giderek daha biyo uyumlu ve hedefe yönelik olarak sentezlediği biyo malzemeler, insan yaşamı üzerinde derin etkiler yaratmaya devam edecek. İnsanların daha uzun, daha sağlıklı ve daha konforlu yaşamalarına katkı yapacak ve modern tıpta yeniliklerin ortaya çıkmasına katkı sunmayı sürdürecekler. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Bircan Dinç’in yazısı ufuk açıcı.

Böcekleri özleyeceğiz? Yok olmaları besin üretimini güçleştiriyor

Dünya üzerindeki böcek nüfusu yılda toplam 1.500 milyon tona ulaşıyor Araştırmalar, yararlı böcek türlerindeki azalmanın onlarla beslenen haşerelere kıyasla daha fazla olduğunu gösteriyor. Rita Urgan derledi. Yaşlandıkça yeni müzik keşfetmeyi neden bırakırız? Meraklı’nın Köşesi’nde Mercan Bursalı hazırladı... Omega-3 COVID-19'a karşı koruyucu olabilir... Bir avuç cevizin bile önemli faydaları var. Kahve karaciğer yağlanmasına karşı etkili olabilir. Murat Altaş’ın hazırladığı Beslenme ve Bilim’de.

Avrupa Yeşil Mutabakatı... Türkiye ne yapmalı? Avrupa Yeşil Mutabakatı ihracatımızın %45’ini yaptığımız ve birliğin en büyük tedarikçisi olan Türkiye’yi ekonomik ve siyasi olarak çok yakından ilgilendiriyor. Hem devletin hem de özel sektörün, üniversitelerin ve sivil toplum kuruluşların bu oluşum içerisinde bir an önce yer alması gerekiyor. Kültür Üniversitesi’nden Cem Özvardar yazdı.

Hande Özdinler ve ekibinin büyük başarısı

ALS ile mücadelede bir adım daha... Dr. Hande Özdinler’in liderliğinde Northwestern Üniversitesi Tıp Fakültesi Les Turner ALS Merkezi’nden bilim insanları fareler üzerinde yürüttükleri çalışmada, hastalığı hızlandıran hücreleri etkisiz kılmanın iki farklı yöntemini geliştirdiler.

Köpekler insanları gerçekten seviyor mu? Baba deniz ejderleri, yavrularını kuyruğuna yapıştırarak koruyor... Hayvanlar Dünyası’nda.

Ölüler Kitabı papirüslerinin fotoğrafları yayınlandı

Mısırlı yetkililer kısa bir süre önce Sakkara bölgesinde bulunan 16 metre uzunluğundaki Ölüler Kitabı papirüsünün fotoğraflarını yayınladılar. Bu 10 fotoğrafta tanrılar ve ölüm sonrası yaşamı yansıtan resimlerin yanı sıra, 2000 yılı aşkın bir geçmişe uzanan belgeyle ilgili metinler de yer alıyor.

Mamografiye alternatif mi geliyor? Tunç Çağı’nda kafatası ameliyatı yapıldığını biliyor muydunuz? Uykusuzluk beyni yaşlandırıyor... Ve diğerleri Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde..

Farklı ve ilginç konularla yine dopdolu bir dergi elinizde. Bizden hazırlaması, sizden okuması. Lütfen unutmayalım bu ülkenin aydınlık bir geleceğe sahip olmasının tek yolu bilimsel düşünce. Bu yüzden HBT önemli. Sahip çıkalım.