Yüzyılın Nobellik keşfi: CRISPR

Editör ne diyor?

İki yüz bin yıldan uzun süren bir tarihsel yolculuk, Homo sapiens’in yolculuğu. Adım adım döşenen taşların yapı harçları ise daima bilim ve teknoloji oldu. Bu hafta bilimin köşe taşlarından biri olan CRISPR’yi kapağımıza taşıdık. Neden mi? 2 nedeni var. Biri, kısa geçmişine karşın CRISPR-Cas9 adı verilen genom düzenleyici teknoloji, bilim dünyasında yüzyılın en büyük biyoteknolojik keşfi olarak değerlendiriliyor olması. Bu yöntemle genom hiç olmadığı kadar hızlı, kolay, ucuz ve güvenilir bir şekilde değiştirilebiliyor. Çok geniş bir uygulama potansiyeline sahip olan CRISPR, tıpta, özellikle biyolojide ve tarımda devrim yaratacak yeniliklere yol açacak. İkincisi ise, 2012 yılına gelinceye kadar sistemin nasıl çalıştığı konusunda bir belirsizlik hâkimdi.

Ta ki Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nden moleküler ve hücre biyoloğu Jennifer Doudna, bugün Berlin’deki Max Planck Enstitüsü’nde çalışan Emmanuel Charpentier ile birlikte bu sistemin bakteriden çıkartılıp ökaryotik hücrelere yerleştirildiğinde sistemde neler olup bittiğini ortaya çıkartıncaya kadar. Bu ikili, kadınların bilim dünyasında en az erkekler kadar başarılı olabileceğinin kesin kanıtı.

Nobel ödülleri peş peşe açıklanıyor


Pazartesi baskıya girdiğimiz için sadece Nobel Tıp ödülünü hazırlayabildik. 2018 yılı ödülü kanser tedavisinde yepyeni bir yaklaşım geliştiren 2 bilim insanına, James Allison ve Tasuku Honjo’ya verildi. Çalışmalarının önemi özetle bağışıklık sistemi üzerinde fren işlevi gören bir proteini incelemeleri ve bağışıklık hücrelerinin tümöre saldırmaları için freni boşa almaları.

Doğan Kuban bu hafta Rönesans’ı dışlamanın bedelini anlattı kendi yaşamından da örnekler vererek.

Küresel ısınma artık insanlığın en yaşamsal sorunlarından biri haline geldi. Erdal Musoğlu bu konuda bilim ve teknolojideki yeni gelişmeleri özetledi.

Yapay zekâ ve etrafından yaşamın ekonominin yeniden şekilleniyor oluşu en merak edilen konular ve biz de dergimizde sıklıkla yer veriyoruz. Geçtiğimiz Cumartesi gerçekleştirdiğimiz Dijital Kültür ve Yapay Zekâ konferansında da yapay zekânın savunma sanayindeki rolü ve olası tehlikeleri ele alınmıştı. Bu sayımızda robotların el kullanma hünerlerinde de büyük gelişme sağlandığını anlattık. Ali Akurgal yapay zekanın başarısının “hangisi en uygunsa” sözünde yattığını belirterek konuyu irdeledi.

Harvard Tıp Fakültesi beyin cerrahı Prof. Dr. Ossama Al-Mefty Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin 2018-19 Akademik Yılı açılış konuşması için Türkiye’deydi. Meltem Bilikmen’in kendisiyle yaptığı söyleşiyi okuyabilirsiniz.

Koç Üniversitesi Hastanesi Göz Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Afsun Şahin kuru göz hastalığının nedenlerini ve tedavi yollarını yazdı. Mustafa Çetiner ise unutmak konusuna bambaşka bir yönden yaklaştı yazısında.

Bulaşık süngeri deyip geçmeyin. Bir süngerin santimetre kare başına 45 milyar bakteri barındırdığını biliyor musunuz? Beslenme sayfamızda bu kez mutfaklarda hijyen konusunu ele aldık.

Yalnızlığın insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri sigaradan, hatta obeziteden bile daha fazla. Yalnızlıktan kurtulmanın yolları ne dersiniz?

Kutuplardaki buzların erimesi ve suların ısınması sebebiyle okyanusların seviyeleri de 14 santimetre arttı. Bu değişim sırasında bazı sahil bölgelerinde deniz seviyesinin diğerlerinden daha fazla olmasının nedenlerini de sayfalarımızda bulacaksınız.

İstanbul Kültür Üniversitesi İktisat Bölümü’nden Prof. Dr. Sinan Alçın ekonomideki sarmalı ve çıkış yoluna ilişkin önerilerini kaleme aldı.

Türkiye’de bilim merkezlerinin sayısı artmaya başladı. Geçen hafta TÜBİTEM toplantısında geleceğimiz için bilim merkezleri konulu bir toplantı vardı. BAAK Astronomi Kulübü Başkan Yardımcısı Cem Özkan toplantıyı HBT için özetledi. Dünyada ise toplumu bilim ile yakınlaştırmak artık okul öncesi çocukların eğitimine kadar inmiş durumda. Bu konuda bilim müzeleri ile 3-4 yaş gurubu çocukların eğitim aldıkları okulların iş birliklerinden örnekler vermeye çalıştık.

Hayvanlar Dünyası’nda bu hafta köpekler ile ilgili yeni bir araştırmaya yer verdik. Köpek sahiplerinin çok hoşuna gideceğini düşünüyoruz.

Haftaya Cuma’ya kadar sevgiyle kalın.

***

10 öğrenciye Prof. Dr. Muzaffer Aykurt dijital dergi aboneliği

Tahir Alp: İstanbul Medeniyet Üni. Tıp Fak. Sait Ebubekir Demir: İstanbul Üni. Eczacılık Fak. Büşra Tozar: Hacettepe Üni. Kimya Yaşar Enes: Mut Selçuk Üni. İnşaat Müh. Kadir Acar: Ege Üni. Elektrik-Elektronik Müh. İbrahim Halillah Erçetin: 100. Yıl Üni. Tıp Fak. Caner Erdoğan: Gebze Teknik Üni. Mol. Biy. Gen. Ecenur Göztepe: Süleyman Demirel Üni. Tıp Fak. Emin Duran: Trakya Üni. Matematik Cevher Furkan Solak: Hacettepe Üni. Tıp Fak.