Plüton ilk zamanlarında bir okyanusa sahipti

Fizik ve Uzay Öne Çıkanlar
Plüton ilk zamanlarında bir okyanusa sahipti

Plüton donmuş bir gökcismidir.  Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) 2006 yılında bu gezegeni yeniden tanımlayana dek güneş sistemimizin en dıştaki gezegeni olarak kabul ediliyordu. Yeni kriterlere sahip olmayan Plüton artık bir Cüce Gezegen. Donmuş metan, azot ve su buzundan oluşan yüzeyindeki sıcaklık -220 derece kadar. Ancak son bir araştırma Plüton’un Kuiper kuşağındaki diğer Cüce Gezegen’ler gibi “sıcak” bir geçmişi olabileceğini gösterdi. Plüton oluşumu sırasında kendisine çarpan gökcisimleriyle sıvı bir okyanus oluşturacak kadar ısınmış olabilirdi. 2015 yılında NASA’nın New Horizon uzay sondasıyla yapılan gözlemler sonucunda Plüton’un aslında çok daha dinamik bir yüzeye sahip olduğu anlaşıldı. Akan buzullar, beklenmedik yükseklikte dağlar, buz volkanları ve bir de yeraltı okyanusu var Plüton’un üzerinde.

Peki ama güneşten bu kadar uzağında yer almasına rağmen bu nasıl mümkün oluyor? Bu konuda şöyle bir teori vardı: Plüton soğuk bir buz ve kaya parçası olarak oluşmuştu. Kayaç çekirdeğinin içindeki radyoaktif elementlerin yarılanması sonucunda git gide dışarı doğru sızabilen sıcaklık oluşmuş ve sonrasında çekirdek ve manto arasındaki geçiş bölgesindeki buz tabakaları yavaş yavaş eritmeye başlamış. İşte bu şekilde Plüton’un yeraltı okyanusu oluşmuş olabilirdi. New Horizon’un görüntüleri sayesinde şimdi farklı öncelemeleri verilerle karşılaştırabildi. Araştırmacılara göre uzay sondasının görüntüleri soğuk Cüce Gezegen tanımlamasıyla pek uyuşmuyor. Bilindiği gibi su buzu erirken hacim kaybettiği için bu tür bir sürecin gökcisminin yüzeyinde sıkışma izleri bırakmış olması gerekirdi. Ancak araştırmacılar genleşmeye işaret eden izlerin kanıtlarını bulamadıklarını belirtiyorlar. Gözlemler daha çok Plüton’un başlarda sıvı bir okyanusa sahip olduğuna dayanan tahminle örtüşüyor.

Araştırmacılar Plüton’un oluşum evresinde gezegenin yapı taşlarıyla düzenli olarak çarpışarak iyice ısındığını ve kabuğu altında hızlı bir şekilde sıvı bir okyanus oluşturduğunu düşünüyorlar. Kozmik bombardıman son bulduğunda ise Cüce Gezegen soğumuş, okyanus donmaya başlamış ve genleşme süreci başlamış gibi. Bilim insanların görüşlerine göre Kuiper kuşağındaki Eris ve Makemake gibi diğer gökcisimleri de benzer bir geçmişe sahip olabilirler. Güneşten uzaktaki bu soğuk çevrede bile bu dünyalar bir zamanlar sıcak olabilirdi ve sıvı okyanusla bir başlangıç yapmış olabilirler.


Kaynak