Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Zika virüsü ile mücadele amacıyla ilk kez ocak ayında Brezilya'da denenen genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin çevreye kayda değer bir etkisinin saptanmadığını açıkladı.
Geliştirilen yeni bir yöntem ile aedes aegypti türü genetiği değiştirilmiş erkek sivrisineklerin yavruları erişkinliğe ulaşamadan ölüyor ve çoğalamıyor. Bu müdahelenin amacı 1940'larda Afrika'da ortaya çıkan ve geçtiğimiz yıl Brezilya'da görülen Zika virüsü ile mücadele etmek.
Sivrisinekler İngiliz biyoteknoloji şirketi Oxitec tarafından modifiye edildi ve türün popülasyonunu azaltmayı hedefliyor. Söz konusu türün seçilmesinde ana neden ise bu türün dang humması, sarı humma, chikungunya ve Zika virüslerinin taşıyıcısı olması. Zika virüsüne karşı bir aşı veya enfeksiyona karşı bir tedavi henüz bulunabilmiş değil. Bu nedenle virüs ile mücadelede kullanılan yöntemler şimdilik yayılmasını önleme amacını taşıyor. Bu amaca uygun olarak da doğrudan bu virüsü taşıyan sivrisinekler hedef alınıyor.
Genetiği değiştirilmiş sivrisinekler DNA'larına kodlanan bir gen ile bir tür kendini yok etme mekanizmasına sahip oluyor. Söz konusu gen ile üretilen bir protein sineğin hayatta kalması için gereken bazı hayati genlerin kullanılmasını engelliyor. Böylece sinek erişkinliğe ulaşamadan ölüyor. Araştırmacılar proteini üretebilmek için laboratuvarlarda sinekleri antibiyotiklerle canlı tutarak çoğaltıyorlar.
Brezilya, Panama ve Cayman Adaları'nda bir süredir denenen yöntem türün popülasyonun %90 oranında azalmasına neden olmuş. Bugüne kadar ABD'de kullanılan sivrisinek ile mücadele yöntemleri ise sivrisinek popülasyonunu yalnızca %50 azaltabilmişti.
Sivrisinek popülasyonuna bu denli büyük etkileri olan bu yöntem elbette çevreye ve biyoçeşitliliğe olan etkisi bakımından bazı soru işaretlerine neden oluyordu. FDA, yaptığı açıklama ile genetiği değiştirilmiş bu sivrisineklerin yapılan testlerde çevreye kayda değer bir etkisinin saptanmadığını açıkladı.
Change.org üzerinden başlatılan ve FDA'ya genetiği değiştirilmiş sivrisinekleri onaylamama çağrısı yapan kampanyanın ise şimdiden 161.000 destekçisi var. Bilindiği kadarıyla FDA, sivrisineklerin çevreye etkisini gözlemlemek amacıyla Florida'da denemeler yapıyordu. FDA'nın açıklaması yöntemin ABD'de de uygulanmasının önünü açmış oldu.
Derleyen: Seyit Zor, Kaynaklar:
- http://www.fda.gov/AnimalVeterinary/DevelopmentApprovalProcess/GeneticEngineering/GeneticallyEngineeredAnimals/ucm446529.htm
- https://www.washingtonpost.com/news/to-your-health/wp/2016/01/29/heres-how-gm-mosquitos-with-self-destruct-genes-could-save-us-from-zika-virus/
- http://www.reuters.com/article/uk-health-zika-intrexon-idUSKCN0WD1RQ
Resim Kaynağı: CDC Global, Flickr, (CC BY 2.0)
