İnsan ve maymun hücreleriyle kimerik embriyo üretildi

Son Dakika Bilim Yaşam Bilimleri
İnsan ve maymun hücreleriyle kimerik embriyo üretildi

Kimeralar, iki türün hücrelerini ve kalıtımlarını taşıyan melez canlılar. Doğada sadece istisna durumlarda mümkün olanı, insanoğlu 1970’li yıllardan bu yana laboratuvarda başarmak istiyor. Bugüne dek insan hücrelerine veya organlarına sahip fare, koyun, inek veya domuz üretilmişti. Hatta hayvanlara insanın beyin hücreleri bile aktarıldı. 2012 yılında ise primatlarla embriyonik kimera üretmeye izin veren bir teknik geliştirildi. Ama özellikle de insan-maymun melezi son derece tartışmalı. Hatta bazı ülkelerde yasak.

Bu yöntemin yasak olmadığı Çin’de Tao Tan yönetiminde çalışan ekip, makak (Macaca fascicularis) ve insandan oluşan bir kimera embriyosu elde etti. Çalışmanın temeli, döllenmeden altı gün sonra 25 insan pluripotent kök hücresinin enjekte edildiği, maymun embriyolarının erken evreleri olan blastosistlere uzanıyordu. Araştırmacılar kök hücrelerin gelişimlerini ve çoğalmalarını takip edebilmek için flüoresan genlerle işaretlediler. Bu 132 melez embriyoda büyüyen insan hücrelerinin ertesi gün etkin oldukları tespit edildi. Melez canlılar daha sonraki günlerde büyümeye devam ettiler. İçlerindeki insan hücreleri de gelişmeye devam ederek, embriyonik dokuların farklılaşmasının ilk aşamalarında rol oynadılar.

Bazı durumlarda bu gelişme her iki tipte de hücre karışımlarıyla sonuçlansa da bazı durumlarda araştırmacıların açıkladığı gibi, insan hücreleri de gruplar halinde toplandı. Daha ayrıntılı analizler sonucunda ise melez embriyolardaki hücrelerin, saf maymun veya saf insan embriyolarındakilere kıyasla daha yavaş büyüdükleri görüldü. Araştırmacılar aynı zamanda iki türün hücreleri arasında yeni etkileşimler tespit ettiler.


‘Tamamen yeni olan veya kimeralarda çok daha yoğun olan hücrelerarası iletişim yolları tespit ettik. Bu sinyaller bu tür kimerik embriyodaki insan ve maymun hücrelerinin eşsiz gelişim yollarını biçimlendiriyor gibi’ diyor Salk Biyoloji Araştırmaları Enstitüsü’nden Juan Carlos Izpisua Belmonte. Bir embriyonun gastrulaya dönüştüğü ve uterusta yuvalandığı zaman olan 13.günde, embriyonun yaklaşık olarak yüzde 7,8’ini insan hücreleri oluşturuyordu. Bununla birlikte kimerik embriyolar, kontrol grubundakilere kıyasla daha yavaş gelişti ve 19’cu güne kadar sadece üç tanesi hayatta kalabildi. Araştırmacılar daha sonra etik nedenlerden dolayı deneyi sonlandırdılar.

Bilim insanları buna rağmen kimeraları önemli bir gelişme olarak görüyorlar. Çünkü bu evreye kadar yaşanan başarılı gelişim, insan ve maymundan oluşan bu tür kimerik embriyoların üretilebilir olduğunu kanıtlamış oldu. Ekibin açıklamasına göre bu tür kimeralardan, insana nakledilecek organların hayvanlarda yetiştirilmesinde yardımcı olacak bilgiler edinilebilecek. Ayrıca bu tür kimeralar, uygun hayvan modellerinin bulunmadığı hastalıkların araştırılmasına da yardımcı olabilecek.

Fakat ne var ki bu tür kimeraların kullanımı etik açıdan son derece tartışmalı. Çünkü hayvan bedenlerinde insan dokularının veya organlarının yetiştirildiği diğer deneylerden farklı olarak, bu melez embriyolardaki insan hücre dizilerinin gelişimini kontrol etmek zor. Bu nedenle kısmen insan beynine veya cinsel organları, insan-hayvan karışı üreme hücreleri üreten canlılar oluşabilir. Dahası kimerik insan-maymun embriyoların uterusa aktarılmasından sonra ne şekilde gelişecekleri de bilinmiyor henüz.

Nilgün Özbaşaran Dede

Kaynak