İster aile bireyleri, ister iş arkadaşları ya da yakın arkadaşlar olsun, tanıdık yüzlerin algılanması sosyal yaşamımız için son derece önemli. Beynimizin tanıdık yüzleri nasıl algıladığı bugüne dek tartışmalıydı. Çünkü bunun için tanımakla kalmayıp, tanıdık yüzü bellekle de karşılaştırması gerekiyor. Bu yüz tanıma bölgelerinin, beyin bölgeleriyle bağlanmasıyla mümkün olabilirdi. Bazı sinir bilimciler 1960’lı yıllarda tanıyan ve aynı zamanda kaydeden özel nöronların varlığından söz etmişlerdi. Bu her nöronun sadece tek bir yüzden sorumlu oldukları anlamına geliyordu. Bu teoriye göre örneğin bir tanesi büyükannemizin yüzüne tepki gösterirken, diğeri sadece çocuğumuzun ya da en yakın arkadaşımızın yüzüne reaksiyon gösteriyor.
Ne var ki bu uzmanlaşmış beyin hücrelerinin varlığı bugüne dek kanıtlanamamıştı. Fakat Rockefeller Üniversitesi’nden Sofia Landi ve ekibi, kısa bir süre önce küçük bir nöron grubu keşfetti. Bu hücreler sadece bireyin kişisel olarak tanıdığı yüzlere reaksiyon gösteriyorlar. Yani aynı zamanda yüz tanımadan ve anılardan sorumlu sinir hücreleri.
Araştırma çerçevesinde hemcinslerinin, insanların ve objelerin resimlerine bakan makak maymunlarının beyin etkinlikleri manyetik rezonans tomografisiyle incelendi. Bazı resimlerdeki maymunları veya insanları daha önceden tanıyan maymunlar için diğerleri yabancıydı. Daha önceki araştırmalardan yüz tanımanın makaklarda tıpkı insanlarda olduğu gibi işlediği biliniyor. Bu şekilde daha önce bilinen yüz tanıma merkezinin, maymunların tanıdık olsun veya olmasın her yüz gördüklerinde etkinleştiği saptandı. Ancak aynı şey şakak loplarının ucundaki küçük bir alan için geçerli değil. Temporal bölgedeki hücreler makakların sadece tanıdık yüz görmeleri halinde etkinleşti. ‘Az da olsa tanıdık insan yüzleri gördüklerinde de etkinleşti’ diyor araştırmacılar.
Diğer testlerle temporal bölgedeki hücrelerin, tanıdık yüzleri bağlantılı bölgelerin yardımı olmadan çabucak algıladıkları görüldü. Temporal bölge hücreleri bilgilere karşı çok çabuk reaksiyon gösteriyorlar ki bu da tanıdık yüzlerin niçin bu kadar hızlı algılandığını açıklıyor. Aynı zamanda da nöronların bilgileri bellek bölgeleriyle karşılaştırması gerektiği teorisini de geçersiz kılıyor. Bilim insanlarına göre bu yüzden yepyeni bir beyin hücresi türüyle karşı karşıyayız. Bu nöronlar yüz tanıma ve hatırlamayı birleştiriyorlar. Bu hücreler hem görülenleri algılıyor hem de bellek hücresi gibi işliyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
