Tehlikeli boyutlara ulaşan iklim değişikliğine karşı radikal bir çözüm öneriliyor: Deniz tabanında sıvı karbondioksit gölleri oluşturarak atmosferdeki sera gazlarını temizlemek…
Karbondioksit salımını kesmenin yanı sıra, havadaki sera gazlarını ayıklamak da atmosfer sıcaklığını güvenli bir düzeyde tutmaya yarayabilir. Güvenli düzey, sanayi devriminden önceki döneme göre sıcaklık artışının 1.5°C’yi geçmemesidir.
Peki ama bu karbonu ne yapacağız? Bugünkü yaygın görüş yeraltına gömme yönünde. Bunun için en uygun yöntem kurumuş petrol ve gaz kuyularına sera gazların enjekte etmek. Bu yaklaşım önceden denendi ve işe yaradı. Ancak insanların bu çözümü kabul edip etmeyecekleri konusu belirsiz.
Yeni Zelanda’dan enerji uzmanı Steve Goldthorpe farklı bir radikal yöntem öneriyor: Karbondioksiti derin okyanus çukurlarına taşımak ve burada sonsuza dek sıvı göl halinde kalmasını sağlamak. Goldthorpe’a göre buradaki kritik nokta şu: Karbondioksit bir kez 3000 metre derinliğe ulaştığı zaman yoğunluğu suyunkini aştığı için dibe çöker ve burada kalır.
Çok geniş karbon havzası
Goldthorpe, Google Earth’i araştırarak bunun için uygun bir yer aradı. Endonezya Takımadaları’nın güneyindeki Sunda Çukuru denilen 6 km derinlikteki deniz çukurunu uygun buldu. Goldthorpe bu konuda şöyle diyor: “Burası 19 trilyon ton sıvı CO2’yi barındıracak kadar geniş. Bu da dünyadaki tüm fosil yakıt emisyon toplamından büyük.”
Karbondioksit gölleri bazı koşullarda kendiliğinden de oluşur. Japonya’nın Yokosuka kentindeki Deniz-Kara Bilim ve Teknoloji Ajansı’ndan Fumio Inagaki, 2006 yılında Doğu Çin Denizi’nde böyle bir karbondioksit gölünün bulunduğunu açıklamıştı. Bu gölün üzeri çökelti tabakasıyla örtülüydü (PNAS, doi.org/czf9t4).
Stanford’daki Carnegie Bilim Enstitüsü’nden Ken Caldeira da 2008’de benzer bir öneriyle öne çıkmıştı (Elements, doi.org/brm6wp). Ne var ki bu öneri kabul görmedi çünkü karbondioksit suyla reaksiyona girerek karbonik aside dönüşür. Bu da deniz canlıları için zararlıdır. Caldeira böyle bir derin-deniz karbondioksit gölünün fiziksel engellerle sınırlandırılabileceğini ileri sürüyor. Örneğin sıvıyı hapsetmek için plastik duvarlar çekilebilir. Ancak daha büyük bir sorunun da bu gölün nerede yer alacağına karar vermek olduğuna dikkat çeken Caldeira, “İnsanlar büyük bir olasılıkla karbonu enerji santrallerinin yakınlarına depolamak isteyebilir. Oysa derin-deniz çukurları doğaları gereği bu santrallerin çok uzağında bulunur. Dolayısıyla karbondioksiti gemilerle taşımak çok pahalıya mal olabilir” diyor.
Derleyen: Reyhan Oksay
Bu yazı HBT'nin 79. sayısında yayınlanmıştır.
