Yüzden fazla ada üzerinde kurulu Venedik şehri, deniz seviyesinin çok az üzerinde yer alıyor. Uzun bir bariyer adası, lagünü ve adaları fırtınalardan koruyor. Arkeolojik kalıntılar ve belgeler, insanların binlerce yıl önce tortul birikintileriyle kaplanan adalarda ilk kez yerleştiklerini göstermiştir. Venedik kenti yaklaşık olarak 1500 yıl önce kurulmuştu.
Romalılar döneminde Venedik lagünlerinde yerleşmelerin bulunup bulunmadığı ise tartışmalı bir konu. Şimdiye kadar sadece lagünün güneyindeki Clodia (günümüzde Chioggia) ve lagünün hemen kuzeyindeki Roma kasabası Altinum belgelendi. Gerçi Roma dönemine ait amfora ve duvar kalıntıları gibi dağınık buluntular yok değil. Ama bunların oradaki yerleşmelere ve yapılara ait olduklarına kuşkuyla bakılmaktaydı. Venedik’in daha önceki insanlara ait izler bulunmayan bir alana kurulduğu varsayılıyordu. Denizdeki ve deniz diplerindeki Roma buluntuların bir zamanlar lagünü çevreleyen karaya ait olduğu sanılıyordu. Ancak bilindiği kadarıyla Roma döneminde lagündeki deniz seviyesi günümüzden daha alçaktı.
Yine de lagün bölgesinde Roma yapılarının olup olmadığını anlamak isteyen ISMAR Deniz Araştırmaları Enstitüsü’nden Fantina Madricardo ve ekibi, körfezin kuzey kısmını, yüksek çözünürlüklü çok ışınlı bir sonarla taradı. Ayrıca lagünün kuzeyindeki Treporti kanalında arkeolojik kalıntı arayan dalgıçlar sistematik olarak dalış yaptılar. Tortul karot örnekleriyle ekip ayrıca antik zeminin doğasını da inceledi. Sonar verilerine göre Treporti kanalı Roma döneminde kısmen suyla kaplıydı. Eski kıyı çizgisi o zamanlar, günümüzdeki kanalın kıyıları arasında yer alıyordu.
Bu eski kumsalın tepesinde arkeologlar bazı dikkat çekici sonar yankılarıyla karşı karşıya kaldılar. Bunlar kuzeydoğu yönünde sıralanmış genelde dikdörtgen 12 taşa ait. Bunların hepsi bir arada 1.140 me uzunluğunda bir sıra oluşturuyorlar. Her blok iki ila on metre genişliğinde ve maksimum 30 metre uzunluğunda. ‘Blokların düzenli bir şekilde dizilmiş olmasına bakarak bunların insan elinden çıkmış olduğunu kabul ediyoruz’ diyor Matricardo. Dalışlar sonucunda çok katmanlı yapının yüzeyinin düzletilmiş olduğu buna karşı alt tarafında çıkıntılı taş blokların bulunduğu anlaşıldı. Bu biçim, antik Roma yollarının en üst tabakasını oluşturan basoli taşlarına benziyor. Ayrıca boyutlar da basoli ile örtüşüyor.
Tüm bunlar kalıntının bir Roma sokağı olduğunu kanıtlıyor. Bu yol o zamanki kıyı boyu devam ediyor ve Güney ucunda Roma limanıyla bağlantılı olabilir. Bu tahmin en büyüğü 4 metre yüksekliğinde ve en az 130 metre uzunluğunda olan dört yapıyla da örtüşüyor. ‘Bu yapıların diğer bölgelerdeki büyüklüğü ve benzerliğine bakılırsa kalıntıları burayı bir liman veya rıhtım olarak yorumlayabiliriz’ diyen araştırmacılar, lagünde, Venedik’in kurulmasından önce Roma yerleşmesinin bulunduğunu söylüyorlar. Buna göre buradaki yapılar, Kuzey Adriyatik çevresindeki Roma yollarının ve kentinin bir parçasıydılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
