Avusturya’da gerçekleştirilen bir araştırmayla, beynimizin uyku sırasında sesleri birbirinden ayırt edebildiği ortaya çıktı. Yaşları 20 -25 arasında değişen 17 katılımcı bir geceyi uyku laboratuvarında geçirdiler. Katılımcılar uyurken, bazı ses kayıtları dinletildi. Birinde kendi isimleri, diğerinde farklı kişilerin isimleri tanıdık ve yabancı kişiler tarafından seslendirildi. Salzburg Üniversitesi psikoloğu Mohamed S.Ameen ve ekibi, elektroensefalogram (EEG) ile sekiz saat boyu katılımcıların beynini inceledi.
Analizler, beynin yabancı ve tanıdık seslere karşı farklı tepki verdiğini gösteriyor: Beyin yabancı kişinin sesini duyduğunda, EEG’de dalga motifi çok daha belirgin bir şekilde ortaya çıkıyor. Katılımcıların kendi isimlerini veya yabancıların isimlerini duymaları önemli bir fark yaratmıyor. Sonuçlar insanın derin uyku sırasında bile çevresindeki bilgileri işlediğini kanıtlıyor. Anlaşıldığı üzere yabancı sesler daha önemli bir uyarı olarak algılanıyor.
Evrimsel açıdan bakıldığında yabancı ses tehlike potansiyeli demek. Derin uyku için güvenli bir çevre çok önemli, çünkü derin uykuda daha savunmasızız diyor araştırmacılar. İnsanoğlu binlerce yıl önce uykuda pek güvenli hissetmiyordu, çünkü her an bir saldırı olabilirdi. Ama günümüzde bile insanların uyku sırasında dikkatli olması gereken durumlar var. Mesela çalar saati duyabilmek için beynin uyanık kalması gerekiyor. Buna göre beyin her gece, çevresel bir uyarının uykuyu bozacak kadar önemli olup olmadığını tartar. Yabancı sesleri, tanıdık seslerden ayırt etme yeteneği bu dengeleme eyleminin sadece bir örneği.
Uyku laboratuvarından çıkan diğer bir sonuç da şu: Gecenin ilerlemesiyle yabancı sesler, tanıdık hale gelmeye başlıyor ve EEG’deki belirgin reaksiyonlar da azalıyor. Bu da beynin uyku sırasında bile öğrendiğinin bir kanıtı. İnsanlar çevrelerine alıştıkça daha iyi uyumaya başlıyorlar. Mesela tren yolunun kenarında yaşayan insanların tren sesine alışmaları gibi. Bazı insanlar ise televizyon sesiyle uyuma alışmışlardır.
Nilgün Özbaşaran Dede
