Beyin tarama verilerinden anlaşıldığı üzere, bir yiyecek ya da yemek resmi gördüğümüzde, özel bir nöron popülasyonu etkinleşiyor. Bu beyin hücreleri görsel korteksin yüz tanıma bölgesi gibi aynı bölümde yer alıyorlar. Buna göre beynimiz, yemekler için de yüz tanıma gibi benzer bir “detektör” geliştirmiş.
Uyarıcılarla dolu bir dünyada beynimiz önemlileri, önemsizlerden ayırt edebilmek zorunda. Bu konuda özellikle de görsel kortekste, seçici olarak belli başlı önemli uyarılara tepki gösteren nöronlar yardımcı oluyor. Daha önceleri de özellikle yüz, beden, yer ve sözcükleri tanıyan bölgeler tespit edilmişti. Bunların hepsi objelerin tanınmasından sorumlu beyin bölgesi olan ventral yolağa ait.
Bilim insanları bu bölgeleri bulabilmek için, insanlara resimler gösterirken, fonksiyonel manyetik rezonans tomografisiyle beyinlerini incelerlerdi. Ancak bu tür yöntemlerin bir dezavantajı var. Bu şekilde sadece arananlar bulunuyor.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Meenakshi Khosla ve ekibi, farklı bir yöntemden yararlandılar. Araştırmacılar gerçekten de yüzlere, bedenlere, yerlere ve sözcüklere yanıt veren ve önceden tanımlanmış dört kümeyi buldular. Bu da bu yöntemin işe yaradığını ve daha önce bulunanların aslında bu ventral yolağın önemli, baskın özellikleri olduğunu gösterdi. Araştırmacılar bunlara ilave olarak özel nöronlu beşinci bir grup buldular. Anlaşıldığı üzere bunlar özellikle yiyecek resimlerine tepki veriyorlar.
Bu bulgu bilim insanları için sürpriz oldu. Çünkü yiyecekler görsel olarak homojen bir kategori oluşturmazlar. Mesela elma, mısır ve makarna hepsi farklı görünüyor ama araştırmacılar yine de bu farklı yiyeceklere benzer tepki gösteren tek bir popülasyon tespit ettiler. Yeni keşfedilen nöron popülasyonunu, ventral yiyecek bileşenleri (ventral food component, VFC) olarak isimlendirdiler. VFC’nin işleyiş biçimini daha iyi anlamak isteyen araştırmacılar, nöronların tepkilerini tahmin etmelerine izin veren bir bilgisayar modelini eğittiler.
Model özellikle de yiyecek ve bunlara çok benzer diğer resimlerle beslendi. Mesela bir muz ve sarı hilal ay gibi. Tahmin modeliyle gönderdikleri milyonlarca bu tür görüntü sayesinde VFC’nin görsel benzerliklere aldanmadığını, sadece yiyeceklere reaksiyon gösterdiğini kanıtlayan araştırmacılar, ‘bu sonuç, yemek yemenin insan için ne kadar önemli olduğunun altını çiziyor’ diyorlar. Yani yemek yemek sadece gıda değil; insanın sosyal etkileşimi için önemli bir anlamı var. Araştırmacılar bundan sonraki araştırmalarında maymun beyninde de benzer alanların bulunup, bulunmadığını inceleyecekler. Ayrıca belirli yiyeceklere aşinalığın ve kişisel beğenilerin, hoşlanmamaların, insan beyninde yiyecek tanımada oynadığı rolü de araştırmak istiyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
