Ağır COVID geçirenlerin beyinlerinde yaşlılık belirtileri

Koronavirus Öne Çıkanlar
Ağır COVID geçirenlerin beyinlerinde yaşlılık belirtileri

Yaşlı insanların beyinlerinde faal halde olan belli başlı bazı genlerin, ağır COVID geçiren kişilerin beyinde de faal durumda olduğu görüldü. Bu bulgular otopsi sırasında yapılan bir çalışmada saptandı.

Nature Aging dergisinde 5 Aralıkta yayımlanan bu çalışma, COVID-19’un insan beyninde yarattığı hasarlara ışık tutuyor.

Boston’daki Beth İsrail Deaconess Tıp Merkezi’nden sinir-biyoloğu Maria Mavrikaki ve ekibi frontal korteksten alınan örnekleri incelediler. Frontal korteks bilişsellikle ilgili beyin bölgesidir. Ağır COVID geçirip hayatını kaybeden 21 kişiden çıkartılan frontal lobları, SARS-CoV- 2 enfeksiyonuna maruz kalmamış ve hayatını kaybetmiş 22 kişinin frontal lobları ile karşılaştırıldı.


Araştırmanın neticesinde, ağır COVID geçirmiş kişilerin beyninde enflamasyon ve stres ile ilgili genlerin, COVID geçirmemişlere oranla daha faal olduğu görüldü. Bunun tam tersi bilişsellik ve beyin hücreleri arasında bağlantı kurmakla ilgili olan genler diğerlerine göre daha az aktifti.

Bilim insanları daha sonra COVID geçirmemiş 20 kişinin beyin dokularını incelediler. Bunların 10 tanesi öldüğünde 38 yaşında veya daha gençti; 10 tanesi ise 71 yaşından yaşlıydı. Yapılan karşılaştırmada daha yaşlı gruptakilerdeki beyin değişiklikleri ağır COVID geçirenlerle büyük benzerlik taşıyordu.

Mavrikaki’ye göre COVID-19’un gen faaliyetleri üzerindeki etkisi, enflamasyonun neden olduğu dolaylı etkiden kaynaklanıyordu. Başka bir deyişle gerçek neden, virüsün doğrudan beyin üzerinde yaptığı bir hasar değildi.

Bu etkilerin geçici mi yoksa kalıcı mı olduğu henüz bilinmiyor. COVID’in ortaya çıkışından bugüne dek geçen süre bunu saptamak için yeterli uzunlukta değil.

Pandemi stresi ergen beynini yaşlandırıyor

COVID karantinalarının sona ermesinden sonra değerlendirilen genç çocukların beyinleri, pandemiden önce değerlendirilen çocukların beyinlerine göre birkaç yıl “daha yaşlanmış” bulundu. Bugüne dek beyin yaşındaki bu hızlı yaşlanma, ilgisiz ailelerde büyüyen ve ihmal edilen çocuklarda görülüyordu.

Biological Psychiatry: Global Open Science dergisinde 1 Aralıkta yayımlanan, Stanford Üniversitesi’nde yürütülen çalışma, çocukların COVID’den yalnızca psikolojik olarak değil, fizyolojik olarak da etkilendiğini ortaya koyuyor.

“Çocuklar büyüdükçe beyinleri de doğal olarak değişir” diye konuşan çalışmanın lideri psikoloji profesörü Ian Gotlib, “Bizim çalışmamızda COVID-19 karantinaları döneminde ergenlerin beyinlerinde bu değişimin hızlandığını gördük. Daha önce bu denli hızlı değişimi uygunsuz aile ortamında büyüyen, taciz, şiddet, ihmal gören çocuklarda görüyorduk” diyor.

Aşırı kilolu kadınlarda uzamış COVID riski daha yüksek

COVID nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı düşse de önceden COVID geçirmiş insanlarda hastalığın belirtileri uzamış COVID olarak ortaya çıkıyor. Şimdi bilim insanları uzamış COVID konusunda kimlerin daha büyük risk altında olduğunu inceliyor.

Yeni bir çalışmada aşırı kilolu kadınların uzamış COVID geçirme risklerinin daha yüksek olduğu görüldü. Uzamış COVID’in en belirgin semptomları yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı ve beyin sisidir.Bu semptomlar insanların yaşam kalitesini büyük ölçüde bozar. Çalışmada yaklaşık 12 hafta önce COVID geçirmiş insanlar incelendi. Bunların %52’sinde uzamış COVID şikayetleri tespit edildi. En fazla bildiren semptomların başında %32 ile kaygı bozukluğu, ağrı ve hareket zorluğu (%28), yorgunluk (%25), uykusuzluk (%22) ve bilişsel bozukluk (%20) geliyordu.

Ayrıca bu kişiler vücut kütle endeksi, cinsiyet, ilaç kullanımı, diğer sağlık sorunları ve yaşam koşulları açısından da incelendi. Sonuçta vücut kütle endeksi yüksek olan kadınların en büyük risk grubunda olduğu görüldü.

Ayrıca yaşlıların uzamış COVID’e yakalanma risklerinin daha yüksek olduğu biliniyor ama bu çalışmada yetersiz denek sayısına bağlı olarak bu varsayımı destekleyecek bir sonuç elde edilmedi.

Kadınların uzamış COVID risk grubunda olmalarının nedeni cinsiyet hormonları olabilir. Obezliğin de riski artırıyor olmasının nedeni obezitenin vücutta enflamasyona yol açması olabilir.

Reyhan Oksay

Kaynaklar
https://www.nature.com/articles/d41586-022-04253-8
https://scitechdaily.com/stanford-researchers-find-covid-19-pandemic-stress-physically-aged-teens-brains/
https://theconversation.com/overweight-women-may-be-at-highest-risk-of-long-covid-new-research-195478