COVID-19, bedenimizin birçok bölgesine zarar veriyor. Yelpaze akciğer, damarlar, kalp, bağırsaklar, böbrekler, sinir sistemi ve beyne kadar uzanıyor. COVID- 19 hastalarında kan şekeri seviyesinin de raydan çıktığıyla ilgili raporlar da çoğalmaya başladı. Semptomlar şiddetli hipoglisemiden, diyabette kanın aşırı asitleşmesi olan ketoasidoza kadar uzanıyor. Endişe verici diğer bir gelişme de COVID-19’u hafi f atlatan bazı gençlerde ve genç hastalarda aniden diyabet tip 1 semptomları görülmüş olması. Bu hastaların pankreaslarındaki beta hücreleri hemen hemen hiç ensülin üretmiyor. Peki bu olumsuz etkilerden gerçekten koronavirüs mü sorumlu?
COVID-19’un beta hücrelerine ne şekilde zarar verdiği pek bilinmiyordu. Çünkü izlenen semptomlar virüsün doğrudan doğruya beta hücrelerine bulaşmaları sonucunda ortaya çıkabileceği gibi enfeksiyonun dolaylı sonuçları, örneğin bedenin aşırı bağışıklık reaksiyonuyla da gelişebilirdi. Bu konuya açıklık getirmek isteyen Ulm Üniversitesi (Almanya) bilim insanları, çeşitli pankreas hücrelerinde doku kültürlerindeki ACE2 reseptörlerini ve TMPRSS2 proteininin varlığını flüoresanlı işaretçilerle kontrol ettiler. ACE2 reseptörü ve TMPRSS2 proteini, koronavirüsün hücreye giriş kapısı ve bağlantı yerleri olarak bilinir. Ve iki giriş yardımcısının da ensülin üreten beta hücrelerinde mevcut olduğu anlaşıldı.
Bundan sonraki soru COVID-19’un bu geçitleri kullanıp, kullanmadığıyla ilgiliydi. Araştırmacılar bunun için doku kültürlerine bir virüs çözeltisi ekleyerek, pankreastaki ada hücreleri ve beta hücrelerine virüsün bulaşıp, bulaşmadığını kontrol ettiler. Enfeksiyondan sadece birkaç gün içinde kültürde viral proteinler ve yeni oluşan virüsler tespit edilirken beş gün sonra virüs, beta hücrelerinin ve ada hücrelerinin yüzde 21’ine bulaştı. Bu, pankreastaki ada hücrelerinin de COVID-19 enfeksiyonuna karşı duyarlı olduğunu kanıtlıyor.
Bu sonuç Remdesivir ile yapılan bir aksi testle de kanıtlandı. Doku kültürüne Remdesivir eklendiğinde virüsler çoğalmıyor. Ayrıca COVID-19 nedeniyle hayatlarını kaybeden dört hastanın pankreas dokuları incelendiğinde beta hücrelerinin virüse karşı duyarlı olduğu görüldü. Araştırmayla elde edilen sonuçlar, var olan diyabetin COVID-19 enfeksiyonuyla niçin daha da kötüleştiğini ve bazı hastalarda niçin diyabet semptomlarının ortaya çıktığını açıklıyor. Bununla birlikte bu etkinin ne kadar kalıcı olduğu henüz bilinmiyor.
Nilgün Özbaşaran Dede
