MIT’de Bilimsel Araştırma ve Eğitimin Covid-19 Dinamikleri

4 Mayıs 2020

1861 yılında kurulmuş, 95 Nobel ödül sahibi ve kendi alanında oncu pek çok bilimsel araştırmacı, eğitimciye kapılarını açmış olan Massachusetts Institute of Technology, (1) Covid-19 salgını ile birlikte, bir yandan çok ciddi tedbirler alırken, diğer yandan da bilimsel araştırma ve eğitim başta olmak üzere, üretim ve faaliyetlerini sürdürmek için tüm dinamiklerini harekete geçirdi denebilir (2). Bu yazımda, bu yaşanan salgın krizine dair çözümler üretmeye yönelik, MIT bünyesinde ve MIT ile bağlantılı olan bazı girişimcilerin, öne çıkan projelerini, ve ardından üniversitenin eğitim, öğrenim ve bilgi paylaşımı ile ilgili bazı güncel adımlarını paylaşacağım.

Öncelikle, 7 Nisan 2020 tarihinde, MIT rektörü L. Rafael Reif’in yürütücülüğünde, kurumun önde gelen yetkilileri sanal ortamda, herkese açık olarak bir toplantı düzenlediler. MIT topluluğundan yaklaşık 7000 kişinin takip ettiği bu sanal toplantıda, yetkililer tıbbi, eğitim ve öğrenimin bu süreçteki dönüşümü, finansal konular, evden çalışma, araştırma projelerinin süreci ve ileriye yönelik olarak görüşlerini aktardılar ve birbiriyle bilgi paylaşımında bulundular (3). Bu üniversite yönetimi toplantısının herkese açık olarak düzenlenmiş olması, bu hayati süreçte, güven ve şeffaf olma adına oldukça önemliydi denebilir.

Kendi alanında öncü bilimsel araştırma projelerine destek vermiş olan MIT ve MIT ile bağlantısı olan girişimler, bu salgın kriziyle ilgili olarak en temelde a. hastalık belirtisini henüz açıkça göstermemekle birlikte, virüs taşıyan bireylerin tespit edilebilirliği, ve b. hastalığın açıkça belirmesi ile birlikte alınabilecek önlemlere yönelik projeler üzerinde çalışıyor denebilir.

Bunlardan, MIT’den Robert Langer’in de içinde yer aldığı “Moderna Therapeuticş”, bu salgına karşı potansiyel aşı projesi üzerinde çalışmakta. Kendi internet sayfalarındaki yazılı açıklamaya göre, üzerinde çalışılan potansiyel aşı, 12-18 ay arasındaki bir zaman diliminde kullanılabilir; bununla birlikte sağlık çalışanları içinse, acil durum söz konusu olduğunda, bu sonbaharda kullanımı mümkün olabilir. (4). Bununla birlikte, MIT ve Harvard araştırmacılarının öncülüğünde kurulan “Dimagi”, her tür cep telefonu tarafından, çevrimdışı ortamlarda da kullanılabilir mobil uygulamalar geliştirerek, düşük ve orta gelirli ülkelerde sağlık alanında katkılar sağlayan bir girişim (örneğin Ebola Krizi gibi). Geliştirdikleri “CommCare” adlı mobil uygulama, Covid-19 taşıyan bireyleri tespit etmeyi, bu kişileri söz konusu uygulamanın “mobil vaka yönetimi özellikleri” ile (Ing. “mobile case management features”) takip etmeyi, Covid-19 testlerinin durumunu izlemeyi ve kritik süreçlerde ihtiyaç duyulan tıbbi malzemeler için lojistik destek sağlamayı amaçlıyor. (5). MIT’nin liderliğinde, ortak olarak diğer kuruluşlar ve araştırmacılarla birlikte geliştirilen bir başka girişimse, “PACT: An Open, Privacy-Preserving Protocol”. (6). Bu kapsamda, akıllı telefonlardan alınan sinyaller ile ve kişisel bilgilerin korunması kaydıyla, Covid-19 taşıyan kişilerin, geçmişe yönelik olarak yakın temasta bulunduğu diğer kişilerin tespit edilmesi söz konusu (örneğin 1,5 metre mesafede, 10 dk. gibi). Bu bilgi, hem salgına yakalanmış veya yakalanma riski olan diğer kişilerin de olabildiğince erken tespit ve tedavisini, hem de mevcut salgının daha fazla yayılmasını önlemeye yardımcı. Bir diğer projeyse, MIT mezunu George Shaw tarafından kurulan “Pathr” firmasınca geliştirilmiş durumda: “SocialDistance.ai”. Bu, “Pathr”ın “mekansal zeka” (Ing. spatial intelliğence”) platformunu kullanarak, özellikle büyük mekanlarda, bulaşıcı hastalıkların nasıl yayılabileceği hakkında bilgi vermeyi ve insanlar arasında sosyal mesafeyi koruyarak, mekanların yeniden yapılandırmasına yardımcı olmayı hedefliyor. (7). MIT Media Lab’da Deb Roy ile çalışırken, “mekansal zeka platformunu” (Ing. “spatial intelliğence platform”) geliştirmiş olan bu MIT mezunu girişimci, insanların mekanlarda nasıl hareket ettiğini anlamaya yönelik, veri analizi ve makine öğrenimi (Ing. “machine learning”) kullanarak projeler yürütmekte. Daha öncedense alışveriş merkezleri, perakende satış mağazaları ve farklı kamusal alanları işleten yöneticilere, insanların mekan kullanımlarına dair veri ve bilgi sağlayarak, önemli kararlarında yardımcı olmuş durumda. Bu projelere ek olarak, “Biobot Analytics”se, MIT’deki bilimsel çalışmaları sırasında, atık su epidemiyolojisi üzerine araştırmalarda bulunan Dr. Mariana Matus ve kentsel çalışmalar üzerine bir araştırmacı olan Newsha Ghaeli girişimiyle projeler yürüten bir girişim. Disiplinlerarası bir anlayışla çalışarak, atık su arıtma tesislerinden örneklerin analizi yoluyla, Covid-19’a neden olan virüsün olup olmadığını tespit etme, ve riskli bir durumdaysa, ilgili yaşam alanlarında kamu sağlığı için tedbir adımlarının atılmasında yardımcı olmayı amaçlıyorlar. (8). “MIT Lincoln Laboratory’s Human Health and Performance Systems Group” tarafından geliştirilen “PRESAGED” (“Pre-Symptomatic Agent Exposure Detection”) adı verilen sistemse, bu süreçte, yaşanan problemin oldukça özüne inmeye çalışıyor denebilir: Virüs bulaşmış olmasına rağmen, henüz açıkça hastalık belirtisi göstermeyen bireyleri teşhis edebilmek üzerine çalışan bu ekip, fizyolojik sinyaller (Ing. “physiological signals”) kullanarak, “PRESAGED” algoritması yoluyla, ateş gibi semptomlar ortaya çıkmadan önce, bir ile üç günlük erken uyarı tespit edebilmiş durumdalar (hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar ışığında). (9). Ekip tarafından geliştirilen ve “SEIR” (Ing. “susceptible, exposed, infectious, recovered”) olarak adlandırılan bir model ile de, (hastalığı taşıma olasılığı olan) kişiler ve topluluklar takip edilerek, dört aşamada, farklı parametreler dikkate alınarak (ilgili topluluktaki insan sayısı, enfeksiyon bulaşmış insan sayısı, enfeksiyonun bulaşma oranı, karantina süresi gibi), hastalığın yaygınlaşmasına dair tahmin yapabilmek amaçlanıyor. (10).

Ayrıca MIT, teknoloji ve eğitim alanındaki bilgi ve deneyimleriyle, online eğitimleri ve programlarıyla, bu kriz sürecindeki ihtiyaç ve problemleri dikkate alarak, projeler sunmaya devam ediyor: Gittikçe artan dijital imkanlarla alışveriş tercihini dikkate alarak, katılımcılara, dijital ortamda, tedarik zinciri temini ve yönetiminde başarılı olmalarını sağlayacak teorik ve pratiğe yönelik bilgiler aktaran online programları bunlardan biri. (11). Bu amaçla, ABD, Brezilya, İspanya ve Çin başta olmak üzere, 115 ülkeden, yaşları 21 ile 74 arasında değişen katılımcılar, risk ve fırsatları algılayıp, dijital ortamda, firmalarının, talebe daha hızlı ve etkili yanıt verebilmesi yönünde eğitim almışlar. (12).

Üniversite, 2012 yılından bu yana, dünya genelinde, herkes için ücretsiz, MITx online derslerini sunması nedeniyle, bu konuda belli bir deneyim ve birikime sahip. Başlamasından bu yana, 200'den fazla ülkeden, 4 milyondan fazla öğrencinin, bilgisayar biliminden sürdürülebilir tasarıma kadar çeşitli konularda 47 başlık altındaki bu derslerden yararlanmış olması, programın katkısı adına önemli bir gösterge olarak kabul edilebilir. Konuyla ilgili olan profesörlerden Krishna Rajagopal’in, 16 Nisan 2020 tarihli yazılı ifadesine göre, “yalnızca son iki hafta içinde 100.000'e yakın yeni kayıt yapılmış”. Buna ek olarak, (MIT’nin yüksek lisans seviyesinde bilgi sunan derslerden oluşan bir platformu olarak) MITx MicroMasters’a, geçen şubat ayından itibaren kayıt yaptıranların sayısıysa 34.000’un üzerinde olarak belirtiliyor. MIT'nin OpenCourseWare (OCW) yoluylaysa, öğrenciler ve eğitimciler, yaklaşık 2500 MIT dersine ait notlara ve videolara erişebilmekteler; ve verilen yazılı bilgiye göre, bu kaynaklara erişenlerin yüzde 70'inden fazlası da ABD dışından. OCW yayın direktörü Curt Newton’un yazılı açıklamasıysa, Nisan 2020 içinde, şu anki mevcut talep ve hıza göre, 1,7 milyondan fazla insanın, MIT OCW'ye erişmesinin beklendiği yönünde. Diğer bir deyişle, eğitim ve bilimin geleceği için, dijital ortam ve bu yönde izlenecek yöntemlerin, dünya ölçeğinde oldukça önemli açılımları olacağa benziyor. (13).

Tüm bunların yanı sıra, üniversite kendi içindeki eğitim ve öğrenim faaliyetlerinin sürdürülmesine büyük önem veriyor: Şu an itibarıyla, eğitim bağlamında, 1251 online ders sunmakta. Salgın kriziyle birlikte, ilk kez uzaktan eğitim veren eğitimciler içinse, yardımcı olmak üzere bir bilgi kaynağı hazırlanmış. https://teachremote.mit.edu, bu amaçla, dersin online ortam için en faydalı olabilecek şekilde nasıl hazırlanabileceğinden, öğrenci katılımının arttırılması, sınıf topluluğunun motivasyonunun sürdürülmesi vb. konularda bilgi aktarıyor. (14).

Peki tüm bu bilimsel araştırma projeleri, eğitim ve öğrenim faaliyetleri nasıl bir atmosferde gerçekleşiyor? Fiziksel olarak kampüsün çok önemli ölçüde boşaltılmasıyla, 17.000 post-doc araştırmacısı ve görevli, çalışmalarını evden yürütmeye başladı; yaklaşık 5000 öğrenci kampüsten ayrıldı; 220 lisans ve 1500 yüksek lisans öğrencisiyse kampüste çalışmalarına devam etmekte. Kampüsten ayrılan öğrenciler için, MIT, seyahat masrafı, taşınma gibi konularda destek sağlamış durumda. Kampüse fiziksel olarak ne zaman geri dönüş yapılabileceği, şu an için net olmadığı gibi, yetkililerce, bu geri dönüşün her program için aynı tarihte olmayıp, sağlık koşulları dikkate alınarak kademeli olarak gerçekleşebileceği düşünülmekte. Bununla birlikte mezun aşamasına gelen öğrencilerin mezun edilmesi, diğer öğrencilerinse en üretken şekilde eğitimlerine ara vermeden devamı hedefleniyor ve uzaktan eğitime geçiş sürecine uyumun sağlanabilmesi için, 600 öğrenci koçu işe alınmış durumda. (15). Bu süreçte, “MIT Acil Durum Yönetimi”yse, akademik, araştırma, kampüsteki yerleşime dair yaşam, finans, tıbbi ve iletişim konularında, üniversitenin işlerliğinin sürekliliği için görev başında. (16).

İnsanlığın karşılaştığı bu derin salgın krizinde, MIT Press de ayrıca katkıda bulunmayı amaçlıyor: Pandemi, epidemiyoloji ve ilgili konularda, arşivinden seçtiği öne çıkan makaleleri, herkesin erişimine açık olarak internet ortamında sunduğu gibi, “virtual book serieş” ile de, öne çıkan kitaplar üzerine bilgilendirici konuşmalar düzenlemekte. (17).

Özetle, tarihi boyunca, insanlığın karşılaştığı problemlere çözüm üretebilmek için, adeta günde 24 saat, yaşayan bir organizma gibi, “daha iyi bir dünya” için (18) çalışan MIT’de, “bilimin nabzı” bu süreçte çok daha hızlı atıyor denebilir.

Evrensel bilim ilkeleri ve bilim insanlarına değer verilen, sağlıklı bir toplum ve dünya dileğiyle…

Dr. Meral Ekincioğlu
MIT, visiting scholar
Columbia Univerşity, research scholar
Harvard Univerşity, special Turkish fellow

Notlar ve referanslar:

MIT’nin kuruluş yılı ve Nobel ödülü bilgileri için bkz., http://www.mit.edu/about/, son erişim tarihi 18 Nisan 2020.
MIT’nin Covid-19 ile ilgili resmi sayfası için bkz., https://covid19.mit.edu/, son erişim tarihi 19 Nisan 2020.
MIT rektörü Rafael Reif’in liderliğinde düzenlenen, kurumun önde gelen yetkililerinin katılım gösterdiği, herkese açık olarak düzenlenen toplantı kaydı için bkz., http://web.mit.edu/webcaşt/townhall/, son erişim tarihi 20 Nişan 2020. Ayrıca bu toplantı hakkında bilgi için bkz., Chandler, D., 2020, In virtual town hall, MIT leadership updates community on Covid-19 responşes, 9 Nisan, http://news.mit.edu/2020/virtual-town-hall-covid-19-updates-0409, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
“Moderna Therapeutics”in, söz konusu aşı projesi hakkındaki güncel bilgiler için bkz., https://www.modernatx.com/modernas-work-potential-vaccine-against-covid-19, son erişim tarihi 20 Nisan 2020; ayrıca konuyla ilgili MIT resmi sayfasındaki bilgi için bkz., http://news.mit.edu/2020/mit-companies-covid-19-0326, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
“Dimagi”nin, Covid-19 ile ilgili projelerine dair bilgi için bkz., https://www.dimagi.com/covid-19/, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Proje ile ilgili bilgiler için bkz., https://pact.mit.edu, son erişim tarihi 20 Nisan 2020; bu geliştirilen projeyle ilgili, “MIT Lincoln Lab” tarafından paylaşılan video için bkz., https://www.youtube.com/watch?v=yuXzAh4slNw&feature=emb_logo, son erişim tarihi 20 Nisan 2020; ayrıca MIT tarafından haber bilgisi için bkz., Foy, K., 2020, “Bluetooth signals from your smartphone could automate Covid-19 contact tracing while preserving privacy”, http://news.mit.edu/2020/bluetooth-covid-19-contact-tracing-0409 ,8 Nisan; son erişim tarihi 17 Nisan 2020.
Winn, Z., 2020, “MIT-affiliated companies take on Covid-19”, http://news.mit.edu/2020/mit-companies-covid-19-0326, http://news.mit.edu/2020/mit-companies-covid-19-0326, 26 Mart; son erişim tarihi 15 Nisan 2020; Bu konuda ilgili video kayıtları için bkz., “Outbreak”, https://www.youtube.com/watch?list=PLUbb-FdWRW7vrPcJ3IHA-2bc8V-Nvv0zE&time_continue=2&v=uE9T9MQWPwg&feature=emb_logo, son erişim tarihi 15 Nisan 2020; “Pandemic vs. Increased Social Distance”, https://www.youtube.com/watch?v=cpESTjd8Nu4&list=PLUbb-FdWRW7vrPcJ3IHA-2bc8V-Nvv0zE&index=2; son erişim tarihi 15 Nisan 2020; “Controlled Outbreak, AI guided mask distribution”, https://www.youtube.com/watch?v=9ORy-rKsUOM&list=PLUbb-FdWRW7vrPcJ3IHA-2bc8V-Nvv0zE&index=3, son erişim tarihi 15 Nisan 2020.
Bkz., https://www.biobot.io, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Bu proje ile ilgili, henüz pratikte kullanım söz konusu olmayıp, araştırmacıları tarafından paylaşılan açıklayıcı metin için bkz., MarkHernandez, Lauren EMilechin, Shakti K Davis, Rich DeLaura, Kajal T Claypool, Albert Swiston, The Impact of Host-Based Early Warning on Disease Outbreaks, https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.0306.20029793v2, son erişim tarihi 20 Nisan 2020. Söz konusu proje ile ilgili MIT tarafından yayınlanan haber için bkz., Ryan, D., 2020, “Early warning of disease exposure could improve public health responses”, http://news.mit.edu/2020/early-warning-of-disease-exposure-could-improve-public-health-responses-0319, 19 Mart; son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Ryan, D., 2020, “Early warning of disease exposure could improve public health responses”, http://news.mit.edu/2020/early-warning-of-disease-exposure-could-improve-public-health-responses-0319, 19 Mart; son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Bkz. https://ctl.mit.edu/research/current-projects/digital-supply-chain, son erişim tarihi 20 Nisan 2020; https://ctl.mit.edu/education/mitx-micromasters-credential-program, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Grau, A., 2020, “Amid shutdowns, supply chains pivot and global demand for specialized talent intensifies”, http://news.mit.edu/2020/amid-shutdowns-supply-chains-pivot-demand-for-specialized-talent-intensifies-mitx-micromasters-0413, 13 Nisan, son erişim tarihi 15 Nisan 2020; ayrıca https://ctl.mit.edu/research/current-projects/supply-chain-education-research, son erişim tarihi 17 Nisan 2020; https://micromasters.mit.edu/scm/, son erişim tarihi 17 Nisan 2020.
14. MIT Open Learning, 2020, “Students and teachers rely on MIT teaching and learning resources now more than ever”, http://news.mit.edu/2020/students-teachers-use-mit-teaching-learning-resources-now-more-than-ever-0416, 16 Nisan, son erişim tarihi 20 Nisan 2020.
Chandler, D., 2020, In virtual town hall, MIT leadership updates community on Covid-19 responses, 9 Nisan, http://news.mit.edu/2020/virtual-town-hall-covid-19-updates-0409, son erişim tarihi 17 Nisan 2020.
MIT News, 2020, “MIT Emergency Management establishes COVID-19 planning team and working groups”, https://news.mit.edu/2020/covid-19-planning-team-working-groups-0305, son erişim tarihi 17 Nisan 2020.