Böcekler
Kerevitler, çekirgeler, yenen solucanlar vb. yüksek derecede protein, doymamış yağ asitleri, mikrogıdalar ve vitaminler içerir. 2013’de BM Gıda ve Tarım Örgütü insanlara böcek yeme çağrısı yaptı fakat birçok ülkede insanlar bunu tereddütle karşılıyor. Yine de batı dünyasında bilhassa hayvan yemi olarak değerlendirilen böcek ununun kullanımı giderek artıyor.
Kültür et
Şimdilerde 2 tür kültür et var: Biri hayvan kök hücresinden laboratuvarda üretilen diğeri vejetaryen tür. Vejetaryen olanı soya, buğday, hindistan cevizi yağı ve patates içeriğine ilaveten ,mayada genetik olarak değiştirilmiş, et dokusu ve renginden sorumlu kan pigmenti hemoglobin içerir. Şimdilerde test tüpünde et üretimi yalnızca kıyma formunda ve parça et ve biftek imal etmek teknik olarak hala imkansız.
Su ürünleri yetiştiriciliği
Çok yakında yenilebilen balıkların büyük kısmı ticari balık çiftliklerinde yetiştirilecek. Balık ve bitkilerin birlikte kapalı devre gıda siklüsunda yetiştirilebilecekleri balık çiftlikleri daha da artacak. Akua-kültürleri besleyen yağı üretmek üzere vahşi balık kullanımı, alglerden elde edilebilecek suni yağ sayesinde gelecekte gittikçe azalacaktır.
Gen optimizasyonu
Genetik yapı bloklarının yok edilmesi veya modifikasyonunu sağlayan yeni moleküler biyolojik usüller bitki araştırması ve melezleştirme (hibridizasyon) araştırmalarında gittikçe önem kazanmakta. Klasik gen mühendisliğinde çok sevilen ve gıda sektöründe kullanılan metodun tersine bu metod “yabancı” gen ilavesini içermez. Örneğin CRİSPR/ Cas metodu: Bu yolla yetiştirilen bitkiler genellikle doğal veya geleneksel yetiştirilmiş bitkilerden kolay kolay ayırt edilemez.
Kişiye özel beslenme
İnsanlar gıdalara farklı şekillerde cevap verir. Biri için uygun olan yiyecek diğeri için uygun olmayabilir. Bu farklı metabolik reaksiyonların oluşumunda “gen”lerimizin oynadığı rol, Nutrigenomik’in konusudur. Bu temelde bilim insanları kişiye özel sağlıklı beslenmeyle ilgili uygulanabilir stratejiler üzerinde çalışmaktadırlar. Ana fikir bu tip bir beslenmenin gıdaya bağlı hastalıkları (örneğin tip-2 diyabet) önlemek ve sağlıklı olma haline katkıda bulunmaya yöneliktir. Organizmadaki olayların komplike yapısına bakılarak yapılan eleştiriler bu amacın güçlüğüne işaret etmektedir.
3D gıda yazıcı
İlk gıda yazıcıları şimdiden piyasadalar. Cihazına göre gözleme, pizza, makarna, jelibon ayıcık ya da marzipan figürlerini kat kat oluşturabilirsiniz – sırada hamburger ve eşlikçileri var. Yazıcılar hamur veya püre halinde gıda maddesi tüpleriyle besleniyor. Gelecekte gıda öbeğinin tamamı sadece bilgisayar tarafından – muhtemelen kişiye özel beslenmeye uygun olarak - oluşturulabilecek. 3D Yazıcılar yakında çiğneme ve yutma sorunları yaşayanlara gereksinim odaklı ve lezzetli püreler hazırlayabilir.
Dikey çiftlik
2050’de yüzde yetmişimiz şehirlerde yaşıyor olacak aynı zamanda yiyeceğimiz de yaşadığımız yerde yetişiyor olabilir – toprak seviyesinde değil de, farklı seviyelerindeki yapay ekim ortamlarında bitkilerin filizleneceği çok katlı seralarda. Çok katlı çiftlikler az su kullanımı sağlayacağı gibi kullanıcılarına da yakın olacaktır. Tabi yapay aydınlatmanın yüksek maliyeti gibi dejavantajlar da var. Amerika’nın Newark şehrinde hayata geçirilen Aerofarms haricinde tüm dünyada, dikey çiftlik tasarlanmasına yönelik sayısız proje var.
Nuran Hariri
Bu yazı HBT'nin 106. sayısında yayınlanmıştır.
