Türkiye’de ve dünyada COVID-19 aşısı geliştirme çalışmaları

Koronavirus Öne Çıkanlar
Türkiye’de ve dünyada COVID-19 aşısı geliştirme çalışmaları

AŞILARIN ONAY DURUMU

Covid-19 pandemisini önlemeye yönelik aşılarla ilgili onaylar konusunda son kararı verme yetkisi Düny Sağlık Örgütü’nde (DSÖ) bulunuyor. Bugün itibarıyla, halen hiçbir aşı onaylanmış durumda değil. Buna karşın, DSÖ’nün bugünkü açıklamasıyla birlikte, 7 aşı için “acil kullanım onayı” verilmiş oldu:

  1. Pfizer Biontech aşısı (31 Aralık 2020 tarihinde),
  2. Hindistan Serum Enstitüsü’nün aşısı (15 Şubat 2021 tarihinde),
  3. Astra Zeneca aşısı (İki ayrı başvuru 15 Şubat 2021 ve 16 Nisan 2021 tarihlerinde),
  4. Johnsson&Johnsson’a bağlı Jansen firmasının aşısı (12 Mart 2021 tarihinde),
  5. Moderna’nın aşısı (30 Nisan 2021 tarihinde),
  6. Sinopharm’ın aşısı (7 Mayıs 2021 tarihinde),
  7. Sinovac’ın aşısı (1 Haziran 2021 tarihinde)

Halen, Dünya Sağlık Örgütü’ne acil kullanım onayı için başvuran ve değerlendirilmeleri süren 11 aşı daha bulunuyor.


ÇALIŞMALARI SÜREN AŞI ADAYLARIYLA İLGİLİ GÜNCEL DURUM

Dünya Sağlık Örgütü’nün 28 Mayıs 2021 tarihinde güncellediği ve hem İngilizce hem de Türkçe versiyonlarına buradan ulaşabileceğiniz “COVID-19- Dünya çapında yeni koronavirüs aşı adayı geliştirme çalışmalarının görünümü” belgesine göre, 102 aşı adayı ile ilgili klinik çalışmalar sürüyor. Daha ilgili ve meraklı okurlar, çizelgenin “Klinik değerlendirmelerin mevcut durumu” sütunundaki bağlantıları tıklayarak klinik çalışmaların ayrıntısını öğrenebilirler. Bu 102 aday arasında Türkiye’den de üç çalışma yer alıyor:

Erciyes Üniversitesi’nin faz 2 çalışmaları süren “inaktive virüs esaslı” aşı adayı,

Bilkent-ODTÜ’nün TÜBİTAK adına kayıtlı, faz 1 çalışmaları süren “virüs benzeri parçacık esaslı” aşı adayı,

Koçak Farma’nın faz 1 çalışmaları süren “inaktive virüs esaslı” aşı adayı.

Diğer taraftan, DSÖ’nün aynı belgesinde, henüz klinik çalışmalarına başlanmayan ama klinik öncesi çalışmaları süren aşı adayı sayısı da 184 olarak bildiriliyor. Bu çalışmalar arasında Türkiye’de yürütülen 16 aşı çalışması da yer alıyor.

Ege Üniversitesi’nin DNA esaslı aşı adayı,

Selçuk Üniversitesi’nin “inaktive virüs esaslı” aşı adayı,

Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi ve Acıbadem’in “zayıflatılmış canlı virüs esaslı” aşı adayı,

Ankara Üniversitesi’nin “çoğalmayan viral vektör esaslı” aşı adayı,

Erciyes Üniversitesi’nin “çoğalmayan viral vektör esaslı” aşı adayı,

İzmir 9 Eylül Üniversitesi Genom Merkezi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Boğaziçi Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Nanografi/ODTÜ/Ankara Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Hacettepe Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Marmara Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Yıldız Teknik Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Akdeniz Üniversitesi’nin “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Atatürk Üniversitesi/TUSEB’in “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,

Pharmada İlaç’ın “protein alt birimi esaslı” aşı adayı,Pharmaceuticals/TURKEY

Selçuk Üniversitesi’nin “RNA esaslı” aşı adayı,

Bezmialem Vakıf Üniversitesi’nin “virüs benzeri parçacık esaslı” aşı adayı.

Hazırlayan: Mustafa Tunçgenç

Kaynaklar:
Dünya Sağlık Örgütü Acil Kullanım Onayı Listesi, https://extranet.who.int/pqweb/sites/default/files/documents/Status_COVID_VAX_28May2021.pdf

Dünya Sağlık Örgütü’nün Covid-19 Aday Aşıları Görünümü belgesi, https://www.who.int/images/default-source/health-topics/coronavirus/landscape-of-covid-candidate-vaccine-12-feb-2021.tmb-479v.jpg?sfvrsn=90faef5e_

BBC’nin 1 Haziran 2021 tarihli haberi, https://www.bbc.com/news/world-asia-china-57322504