Afrika, eğer And ve Alp-Himalaya dağ sistemleri dışarıda tutulacak olursa dünyanın en yüksek kıtası. Bugün, tüm kıtaların ortalama rakımları 838 metre. Buna mukabil Afrika’nın ortalama yüksekliği 600 metreyle, Andlar ve Alp-Himalaya sistemini saymazsak, tüm kıtaların ortalamasından yüksek. Fakat Afrika kıtası çatırdıyor ve görüldüğü kadarıyla parçalanmak üzere. Afrika’nın boynuzu diye anılan Somali ve Kenya, Tanzanya ve Mozambik Doğu Afrika Rift Sistemi denen bir yapı boyunca Afrika’nın geri kalanından kopmak üzere.. Bu gerçekleştiğinde, kopacak büyük parça ile kıta arasında yeni bir okyanus oluşacak. Neden? Bu nasıl oluyor? Prof. Dr. Celal Şengör yazdı.
ABD Ulusal Kaşifler Akademisi (NAI), hayat kalitesi, ekonomik gelişme ve toplumun refahı üzerine olağanüstü buluşlar gerçekleştiren yılın akademisyenlerini açıkladı. Dünyanın dört bir yanından seçilen 169 kaşif akademisyen arasında üç Türk de yer aldı. İstanbul Medipol Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hüseyin Arslan, Texas A&M Üniversitesi Makine Mühendisliği Fakültesi’nden Prof. Dr. Ali Erdemir ve Massachusetts General Hospital Harris Ortopedi Laboratuvarı’ndan Prof. Dr. Orhun K. Muratoğlu. Reyhan Oksay hazırladı.
‘Tanrılar insanları birleştirmek için geldi’
Doğan Kuban hocamızın eski tarihli bu yazısı “Sempati, Ahlak ve Seçim Üzerine’ bir çağrı niteliğinde. Yaklaşan seçimler öncesi önemli bir yazı ve yeniden hatırlatmak istedik. Kuban “Seçim sandıklarına kafanızda bir silah ve düşman imgesi ile gitmenizi isteyenler insanlığa da Din’e de zarar veren cahillerdir. Horlamak ve dışlamak akıl işi değildir. Her düşmanlık bir cehalettir. Nifak, yani bölücülük, İslami ve dini bir özellik değil. Birleştirici olmak insanın ahlaki bir özelliğidir. Tanrılar insanları birleştirmek için gelmişlerdir’ diye yazmış.
Yapay zekanın karbon ayak izi azaltılabilir mi? Müfit Aksoy konuyu bu hafta da sürdürdü.
Şirketlere ‘mutluluk müdürü’
Çalışan mutluluğu önemli. Özellikle Z kuşağını işte tutmak hayli zor. Artık kurumların sorumluluk alanına çalışanını mutlu etmek de giriyor. Tanol Türkoğlu ‘Kurumsal şirketler yavaş yavaş organizasyon yapısına yeni bir şef eklemeye başladı: Chief Happiness Officer! Bundan sonra Y’lerin ve Z’lerin mutluluğundan sorumlu bir üst düzey yönetici olacak. Onları mutlu etmeye çalışacak! Sen CHO olabilir misin, Abidin?’ diye soruyor. İlgiyle okuyacaksınız. Bu hafta Türkoğlu’nun Dijitalem’i de var. Dijital dünyadaki gelişmeleri hap gibi yutmaya ne dersiniz?
Covid sürecinde sürekli duyduğumuz bir sözcük de klinik çalışmalar Faz 1, 2, 3... Mustafa Çetiner bu klinik çalışmaları anlattı. Özlem Kayım Yıldız’ın yazısı beyin-bilgisayar arayüzü çalışmalarının güvenliği hakkında. Başarılı sonuçlar var…
Zeus’u kıskandıran proje!
Bir anlık şimşek çakması çoğu insanın gözüne hoş geliyor. Ancak her yıl binlerce binaya ve altyapıya büyük zararlar veren, elektrik kesintilerine neden olan ve hatta onlarca insanı öldüren de yine bu doğa olayı. Buna karşı sahip olduğumuz tek savunma yöntemi ise 300 yıl önce icat edilen ve sadece küçük bir alanı koruyabilen paratonerler..
Bilim insanları yıldırımları kontrol etmek için çok güçlü yeni bir lazer ışını başarıyla kullandı. Ve Yıldırımlar durduruldu. 5 yıllık çaba ve 4 milyon Euro’luk maliyet. Bu gelişmeyi, insanoğlunun atmosfer olayları üzerinde bir kontrol başarısı olarak mı görmeliyiz?
Siz patatesi nasıl tüketiyorsunuz? Diyabet riskli olan bir gıda ama nasıl tükettiğinize bağlı olarak sağlıklı bir tercih de olabilir. Üzüm yemenin cildinizi UV ışınlarına karşı da koruduğunu biliyor muydunuz? Bilim ve Beslenme’de. Murat Altaş hazırladı.
Dünyadaki en nadir mineral hangisi biliyor musunuz? Meraklı Köşe’de. Fiziğin muazzam sorularından biri de yer çekimi dalgaları. Zaman içindeki yolculuğu Meraklı Çocuk sordu, Mercan Bursalı yanıtladı.
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora Nobel ödüllü cerrah Alexis Carrel’in sıradışı öyküsünü bu hafta da sürdürdü.
“Nuh’un mikrop gemisi” oluşturuluyor
Bilim insanları dışkı topluyor! Evet yanlış okumadınız. İnsan bağırsaklarında bulunan faydalı bakterileri, çevresel faktörlerden korumak isteyen bilim insanları, dünyanın dört bir yanından dışkı topluyor, donduruyor ve depoluyor. Amaç, dünyanın en büyük dışkı ambarını oluşturarak bağırsaklardaki mikrobiyal çeşitliliği geleceğe taşımak. Batuhan Sarıcan derledi.
Neoliberal politikaların yarattığı enkaz büyük. Kalkınmacı devlet ve planlama olmadan, salt özel kesim yatırım davranışlarına dayalı bir model ile Sanayi 4.0’ü ve giderek Sanayi 5.0’i yakalamak ve bilim ve teknolojide sıçrama gerçekleştirmek gerçekçi değil. Peki planlı kalkınma stratejisine ilişkin çözüm önerileri nedir? Bayram Ali Eşiyok planlı kalkınmanın önemini dünyadan ve Türkiye’den örnekler vererek yazdı. Konu ülkemizin ekonomi politikaları ve geleceğimiz açısından da son derece önemli.
2023 yılının en büyük küresel riskleri nedir? Enerji ve geçim krizi ilk 2 sırada. Ve diğerleri? Grafik Bilgi’de..
Konutta cinsiyet eşitsizliği
Konut mülkiyetinde de toplumsal cinsiyet eşitsizliği derin. 2014-2021 yılları arasındaki Türkiye’de toplam konut satış oranlarının dağılımına bakıldığında, erkeklerin %59, kadınların %31 oranda konut satın alabildiği görülüyor. Kültür Üniversitesi’nden Berkay Oskay’ın yazısı.
İstiridye mantarı avını nasıl yakalıyor? Kalp-dolayım hastalıklarını tetikleyen bir gen mutasyonu ortaya çıkarıldı...2300 yıllık ‘altın çocuk’ mumyasının görüntüleri.. Ve diğerleri. Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde... Rita Urgan’ın derlediği Ağrı dizimizde bu hafta ağrıyı ölçmenin yollarını okuyacaksınız..
***
HBT’nin bir sayısını daha keyifle hazırladık, bir hafta boyunca, yeni sayıya kadar sürecek bir okuma macerası başlıyor sizler için… Biz de sonraki sayıyı hazırlamaya başladık. Bu derginin yaşaması sizlerin çoğalmasına, desteğine, ilginizin sürekliliğine bağlı… Ülkemizde biricik yeni bir dünyayı oluşturuyoruz derginin bütününde.. diyoruz ki her zaman bilimde ve sevgiyle kalın.
HBT-TV yayına başlıyor..
Okurlarımızın desteğiyle ekipmanlarını tamamladığımız HBT TV’nin yayını, eğer bir aksilik olmazsa, bu sayıyı ele aldığınız Perşembe günü kısmi olarak başlıyor. Youtube üzerinden (http://youtube.com/@herkesebilimteknoloji5187) yayın yapacağız. Yayınların bütünün görebilmeniz için bir ayrı bir web sitesi de oluşturduk: Tv.herkesebilimteknoloji.com adresinden yayın başlıklarını toplu halde görebilecek ve tıklayarak dinleyebileceksiniz. İlk elde yayınlara haftalık dergi tanıtımı ile başlayacağız. Ayrıca günlük olarak dünyadaki önemli bilimsel gelişmeleri 15’er dakikalık bültenler halinde sunacağız. Giderek yayınlar çeşitlenecek ve artacak. Umarım yayınlarımızda ilk acemiliklerimizi hoş görürsünüz, kısa zamanda daha güzel olacağına eminiz.. Hadi bakalım, hepimize hayırlı olsun!
