Başarısız liderler duvara tosluyor: 3 derece sıcaklık artışı, “Devrilme Noktası”na hızla gidiş

Editör ne diyor?

İklim krizi dünyanın bir numaralı problemi. İnsanoğlu eliyle yaratıldı. Dünya büyük bir felakete doğru sürükleniyor. Tek çıkış yolu var. Sera gazı etkisi yapan gazları azaltmak ama bir türlü belirlenen hedefler tutturulmuyor. Glascow’da 12 gün süren ve dünya liderlerinin katıldığı iklim zirvesinde iyi niyetler ve kararlar var. Bu iyi niyetler hep vardı ama eylemlerde sözler tutulmadı ve dünya devrilme noktasına daha çok kaydı.

Küresel ısınmayı, sanayileşme öncesi döneme göre “1,5 °C derecede sınırlandırmak” konusunda umudunu koruyanlar olsa da, orada bile “1,9°C derece” yeni gizli hedef olarak konmuş gibi. Fakat, uzman bilim insanları karamsar: 3 derece sıcaklık artışı senaryosu üzerinde duruyorlar, iyimser değiller. Ve “Biz hayattayken korkunç değişiklikler yaşayacağız” diyorlar. Bakın iklim araştırmalarında etkin 93 bilimci neler anlatıyor. Yaşamlarımız nasıl değişecek...

Dijital Dönüşüm bir eğitim meselesidir


Lale Akarun ‘Dijital çağda, yüksek teknolojili, yüksek katma değerli ürünleri icat ederek, fikri mülkiyetini alarak, marka haline getirerek ve satarak öne geçiliyor. Bunun için de, ucuz işgücü değil, nitelikli, eğitimli, yaratıcı işgücü gerekli. Bunun için de sadece eğitimimizin değil, hukuk sistemimizin, dünyaya bakışımızın da değişmesi gerek’ diye önemli bir konuya parmak basıyor.

Ali Akurgal da Türkiye’nin savunma sanayinde büyük başarıları olduğunu ama ekonomide, tedarik dışında zincirleme bir etki yaratamadığına dikkat çekiyor.

‘Cumhuriyet Devrimi Neydi, Kim yaptı?’ başlıklı yazısında Doğan Kuban hoca devrimi farklı bir bakış açısı ile irdelemiş. Devrimi halka indiriyor.

Mark Zuckerberg geçen hafta Facebook 2.0’ı duyurdu. Adı Meta! Anlaşılan Facebook’u Metaverse (meta evren) konsepti çerçevesinde dönüştürmek istiyor. Tanol Türkoğlu da Facebook’un Meta açıklamasını şuna benzetiyor: Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanmak istiyoruz. O nedenle okuma- yazma öğrenmeye karar verdik!

Sağlıklı yaşam, bağırsak bakterilerinde

Yaşlılığın bağırsak mikrobiyomunda değişiklikler yarattığını ortaya koyan yeni bir araştırma, sağlıklı yaşam tercihleriyle ve tıbbi müdahalelerle mikrobiyomunu koruma altına alan insanların uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürmelerinin mümkün olabileceğini gösteriyor. Bakın nasıl..

Korona ile ilgili yeni gelişmeler... Uluslararası bir bilim ekibi, yeni ilaç ve tedavilerin geliştirilmesi için genetik olarak SARS-CoV-2’ye dirençli insanları arıyor. Esas mesele bu kişileri bulmak.... Eczanelerde bulunan hem de ucuz bir antidepresan ilaç COVID’den ölüm riskini düşürüyor. Pfizer’den ölüm riskini %89 düşüren yeni ilaç keşfi .. Aşı ile kaplı cilt bantları enjeksiyondan daha yararlı. Virüs iç kulağı da enfekte ediyor. Maskelerin en yararlı oldukları zaman hangisi? Reyhan Oksay derledi.

Matematikle fiziği uyumlulaştıran deha: Paul Dirac

Kuantum mekaniğinin genel teorisi onun sayesinde tamamlandı. 1933’te Nobel Fizik Ödülü’nü “atom teorisinin yeni üretken biçimlerini keşfinden dolayı” Erwin Schrödinger ile paylaşan teorik fizikçi Paul Dirac’ı, hayatı ve fizikte çığır açan keşifleriyle hatırlıyoruz.

Kekemeliğin nedeni nihayet çözüldü: Nörolojik gelişim bozukluğu. Akıcı konuşamama, tekleme olarak olarak bilinen kekemeliğin, son zamanlara kadar dil ve gırtlaktaki anatomik bozukluklardan, duygusal travmalardan veya yetiştirilme bozukluklarından kaynaklandığı düşünülüyordu. Ancak son 20 yıldır bu sorunun gerçek nedeninin nörolojik gelişim bozukluğu olduğu anlaşıldı.

Atanız Homo Bodoensis ile tanışın. Modern insanın doğrudan atası yeniden isimlendirildi ve böylece insanın soy ağacındaki karışıklık giderilmek isteniyor. Ve modern insanın atalarının bir gizemi daha. 240.000 yıllık esrarengiz çocuk kafatası neler anlatıyor? Nilgün Özbaşan Dede derledi. Sayfalarımızda.

Ve uzay...

NASA’nın Perseverance gezgininin Mars’a inişi bize neler söylüyor? NASA’nın şimdiye kadarki en iddialı Mars projesi olan 2,7 milyar dolarlık Perseverance gezgini, 18 Şubat 2021’de Mars’taki Jezero kraterine inmişti. Gezginin en büyük hedefi , Kızıl Gezegen’de yaşam izi arayışı ve gelecek görevler için çeşitli atmosfer testleri yapmaktı. Yeni bulgular ne oldu? Sayfalarımızda.

Menopoz...Sıcak basmalarının evrimsel bir yararı var mı? Doğada menopoz sürecini yaşayan yalnızca beş canlı türü var. Hayvanların büyük bir bölümü ve kuşlar yaşamları boyunca üreyip çoğalmayı sürdürürler. Menopozun kendisi de canlıların değişen çevre ve koşullara uyum sağlanmasını amacıyla evrilen uyumsal bir süreç olabilir.

Yeni bir yazı serisine başlıyoruz. Sağlıklı yaşam için sürekli öneriler bombardımanına tabi tutuluyoruz. Peki bunlara güvenebilir miyiz? Hangilerine? Dizinin ilk yazısına dişlerle başlıyoruz. Nasıl koruyalım dişlerimizi, nasıl fırçalayalım? Rita Urgan hazırladı.

Kuşkusuz bu yılın en çok konuşulan sözcüğü aşı oldu. Kaç doz aşı olmalı, hangi aşı daha etkili, hangi ülkeler hangi aşıları kabul ediyor vs.. Hal böyle olunca her yılın en gözde sözcüğünü seçme geleneğini sürdüren Oxford Languages de bu yılın sözcüğü olarak aşı anlamına gelen “vaccine” sözcüğünün kısaltması olan “vax” sözcüğünü seçti.

Kültür Üniversitesi’nden Dr. Gülnur Işıklar “Dokunulmayan Sanat: Müzik” başlıklı yazısı ile bizleri müzik dünyasında bilimsel ve felsefi bir yolculuğa çıkartıyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora İslam dünyasında öne çıkan kadın bilgeler yazı serisinde bu hafta Emevi Sarayı’nın önemli bir mertebesine yükselen matematikçi Kurtubalı Lubna’nın sıra dışı öyküsünü kaleme aldı.

Mimarlık ile ilgili 3 kitap tanıtımımız var bu hafta 2’si Doğan Hasol’un bir tanesi de Reha Günay’ın.

Vitaminler ile mineraller arasındaki fark nedir? Bilim ve Beslenme sayfamızda, Yaban arıları milyonlarca insanın hayatını nasıl kurtardı? Balinalar iklim kriziyle mücadelede önemli rol oynuyor. Nasıl? Murat Altaş’ın derlediği Hayvanlar Dünyası’nda. Pervaneler neden ışığa doğru uçar. Mercan Bursalı’nın derlediği Meraklı Çocuk’ta.

Bilim okuryazarlığının oldukça düşük ve liyakatın çöpe atıldığı bir ülkede bilim gazeteciliği, dergiciliği, haberciliği gibi, çok önemli ama o derecede zor bir görevi üstlendik.

Bunu ancak HBT’nin en geniş ailesinin, yani siz okurların destekleriyle, sahiplenmesiyle, yaygınlaştırmasıyla sürdürebileceğimizi biliyoruz.

HBT’yi sevdiğinizi de biliyoruz, bizler de sizleri seviyoruz. Gelecek haftaya kadar sevgide kalın, bilimde kalın...