Sadece 1 mm küp beyinde 57.000 hücre ve 150 milyon sinaps var.
Uzayın sınırlarının bilinemezlikleri gibi beynimizin limitleri de henüz aydınlatılabilmiş değil. Bu gizem, yakın zamanda çözülecek gibi de görünmüyor. Ancak sinir bilimciler, günümüzün son teknolojilerini kullanarak beyinle ilgili muazzam yeni bulgular elde ediyorlar. Beyin üzerine araştırmalar müthiş sonuçlar veriyor. Bugün size 5 önemli gelişmeyi sunuyoruz.
Bilimcileri hayrete düşüren en önemli keşif, beynin 1 milimetre küpünün haritalanması… Çocuk istismarının beyindeki kalıcı hazarları ve hastalıkları… Beynin derinliklerine ışık tutan yeni MR tekniği... İşitsel algılarımızın nasıl eyleme dönüştüğü… Bağımlılığın beyin işlevlerini nasıl ele geçirdiğine ilişkin yeni bulgular… Batuhan Sarıcan hazırladı.
Dokunarak işitmek ya da görmek sağlanabilir mi? Özlem Kayım Yıldız dokunsal cihazlarla duyuların manipülasyonu yeni araştırmalardan örnekler vererek yazdı.
OpenAI firmasının geçen hafta tüm dünyaya tanıttığı ve ücretsiz olarak kullanıma sunduğu GPT-4o versiyonu insanın bir makine ile “insan kalite düzeyinde” sesli-görüntülü iletişim kurmasını sağlıyor. Tanol Türkoğlu yeni gelişmeleri anlattı.
Müfit Akyos önemli ve yeni bir kavramı gündeme getiriyor: Toplum yararı ekonomisi.. “Neo-liberal ekonominin bütün boyutlarıyla toplum yararına dönüştürülmesine gerek vardır.” Geçen haftaki kapak konumuz karmaşıklık ekonomisinin daha toplum yararına çalışacak bir ekonomik sistemin ana hatlarını anlatıyor. Konu çok önemli. İlerleyen haftalarda üzerinde duracağız.
İklim değişikliği hızlanıyor
Gezegenimiz sel, sıcak hava dalgaları, kuraklık ve fırtınalarla boğuşuyor. Bu olaylara dayanarak konuşan bazı bilim insanlarına göre gezegenimiz, yeni bir döneme girmiş olabilir. Peki ama iklim değişikliği gerçekten de hızlanıyor mu? İklim sistemi, iklim değişikliği yüzünden beklendiğinden önce rayından çıkmış olabilir. Peki neler oluyor ve bizi neler bekliyor?
İklim değişikliğinin geçmişte gezegenimizi nasıl etkilediğini araştıran ve bilimin doğayı korumak için kullanılması gerektiğine inanan öncü paleobotanikçi Estella Bergere Leopold’u kaybettik. Değişen ekosistemlerin izini nasıl sürüyordu? Bilim tarihi sayfamızda.
Çip savaşlarında durum
Çip biliyorsunuz artık yaşamın her alanında. Durum böyle olunca en yeni çipleri üretmek için de büyük bir yarış söz konusu. ABD ile Çin arasındaki bu liderlik savaşını izliyoruz, ABD Çin’e çip ile ilgili malzeme satışlarını yasakladı. Çin de kendi gücüyle en ileri teknolojiye dayalı çipleri üretmek derdinde. Peki durum ne?
Yaşam sevincinizi mi yitirdiniz? Endişelenmeyin, depresyonda değilsiniz! Sürekli bir huzursuzluk, isteksizlik ve amaçsızlık içinde misiniz? Yapılması gerekenleri sürekli erteliyor ve odaklanma zorluğu mu yaşıyorsunuz? Günleriniz tatsız tuzsuz mu geçiyor? Endişelenmeyin; pandemi sonrasında çoğu insan bu durumda. Psikologlara göre depresyonda da değilsiniz. Sadece yaşamdan zevk alamıyorsunuz ve sanki büyük bir boşluk içindeymiş gibi hissediyorsunuz. Bakın neler yapmalısınız… Reyhan Oksay hazırladı.
Aşırı egzersiz yaşamınızı 5 yıl uzatıyor olabilir
Bir buçuk kilometreyi 4 dakikadan kısa bir sürede koşabilen insanların genelde başkalarından ortalama 5 yıl daha uzun yaşadıkları görüldü. Aşırı egzersizin kalp için zararlı olduğu görüşü bu bulguyla birlikte yanlışlanmış gözüküyor. Rita Urgan’dan.
Mangonun sağlığa yeni yararları: Yeni bir çalışma, mango açısından zengin beslenme düzenlerinin özellikle sağlıklı hamilelik ve emzirme dönemleri geçirmek isteyen doğurganlık evresindeki kadınlar için yararlı olduğunu ortaya koyuyor. Bilim ve Beslenme’de.
Ankara ve İstanbul Büyükşehirlerinin kadınlara aşılarını bedava dağıtma kararı aldığı Human Papilloma virüs (HPV), erkek ve kadınlarda en sık karşılaşılan cinsel temasla bulaşan etkenlerden biri. Ancak çaresi var. Hepatit B Virüs aşısı gibi HPV aşısı da kanserden koruyucu aşı… Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji’den Prof. Dr. Gülden Çelik 137 ülkenin , HPV aşılarını ulusal programlarına dahil ettiğini ve aşının. ücretsiz uygulandığını yazdı.
Uygarlık ancak çağdaş düzeyde olur!
Türkiye’deki laf ebelerinden kaç tanesi musiki, resim, heykel, müze olmayan bir ülkede bilim olmayacağını düşünür, bilmiyorum. Sanat olmayan yerde bilim olamaz. Çünkü entelektüel kökenleri aynı. Bilim olmayınca teknoloji de yok. İthal edilen malların kredilerini ödeyip tok kalma şansı da yok! Doğan Kuban’dan…
Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Dursun Koçer, Kağıdın Serüveni’nin yeni bölümünü kaleme aldı. Grafik Bilgi’de Çin’e borçlu olan ülkeleri bulacaksınız. Bilgi Küpü köşesinde gözlerimiz ile ilgili ilginç ve şaşırtıcı bilgiler okuyacaksınız.
Yurdumuzda ıstakoz nasıl tarihe karıştı?
Son günlerde bir milletvekilinin Monaco'ya gidip yediği ıstakozun fotoğrafını sosyal medya üzerinden paylaşması, uzun zamandır unutulan bir su ürününü de gündeme getirmiş oldu. İrdelenmesi gereken esas konu şu: Ülkemizde su ürünleri yönetimini beceremeyip, halkımızı su ürünleri gibi eşsiz bir protein kaynağından nasıl mahrum ettik? Hidrobiyolog Levent Artüz yazdı.
Ağaçların kabuğu niye var? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı. Meraklı Büyükler köşesinde ise çok ilginç bir konu okuyacaksınız: Eski Roma’da üretilen şaraplar sanılanın bilinenin aksine üstün nitelikliydi. Bugün Gürcistan’da da benzer yöntemlerle şarap üretiliyor. Peki bunun sırrı nedir?
Yarasaları ne kadar biliyoruz? Solomon Adaları’ndaki yarasalar morfolojik sınıflamaya meydan okuyor. Buyrun okumaya…
Kayıp Atlantis kıtasının haritası çıkartıldı… Fillerin de aralarında selamlaştığını biliyor muydunuz? Yoksa Ay’da tren yolculuğu gerçek mi oluyor? Kedilerde hangi ırklar daha uzun yaşıyor? Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde.
***
Yeni bir sayıyı daha ellerinize teslim ediyoruz. İyi okumalar dilerken, HBT’nin her türlü desteğinize ihtiyacı olduğunu burada yeniden anımsatalım.
Bilimde, HBT’de kalın, sevgilerimizle…
